Məzmuna keç

Paralel cəmiyyət

Vikipediya, azad ensiklopediya

Paralel cəmiyyət termini — bir ölkə və ya cəmiyyətdə fərqli dəyərlərə, qaydalara və həyat tərzinə əsaslanaraq formalaşan, əsas cəmiyyətin dominant mədəniyyəti və quruluşundan qismən təcrid olunmuş qrupları təsvir edir.[1] Bu anlayış adətən etnik, dini və ya mədəni müxtəliflik kontekstində müzakirə olunur.

Bu cür icmaların yaranması təbii sosial proseslərin nəticəsidir, lakin bəzən mədəni inteqrasiya problemlərinə və siyasi mübahisələrə səbəb olur.[2]

Orta əsrlərdə Avropada yəhudi icmaları (gettolarda yaşayırdılar) və müsəlman icmaları paralel icmaların erkən nümunələri idi.[3] Onlar dominant xristian cəmiyyətindən təcrid olunmuş vəziyyətdə yaşasalar da, öz daxili qanunları və idarəetmə sistemləri ilə fəaliyyət göstərirdilər.

Osmanlı İmperiyası

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Osmanlı İmperiyasında müxtəlif dini qruplar (məsələn, yəhudilər, ermənilər, yunan pravoslavları) "millet sistemi" çərçivəsində öz muxtar icmalarını yaratmışdılar. Hər icma öz dini liderləri vasitəsilə öz qanunları ilə idarə olunurdu.[4]

Avropa müstəmləkələrində yerli əhali ilə müstəmləkəçilər arasında paralel icmalar yarandı. Avropalı müstəmləkəçilər yerli icmalarla məhdud əlaqə quraraq, öz təhsil, hüquq və idarəetmə sistemlərini yaratdılar.[5]

Müasir dövrdə paralel icmalar adətən miqrasiya ilə bağlı yaranır. Məsələn, Avropada bəzi müsəlman və ya Asiyalı miqrant qrupları öz mədəniyyətlərini qoruyaraq dominant cəmiyyətdən təcrid olunmuş icmalar yaratmışlar. ABŞ-də müəyyən etnik qruplar, məsələn, Çin kvartalları (ing. Chinatowns) və ya ortodoks yəhudi icmaları paralel icmalara nümunədir.[6]

  1. Parallelgesellschaften? Arxiv surəti 29 avqust 2011 tarixindən Wayback Machine saytında, Aus Politik und Zeitgeschichte, No. 1–2 (2006)
  2. "Integration, Social Networks and Economic Success of Immigrants: A Case Study of the Turkish Community in Berlin". 2024-11-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-05.
  3. Wort des Jahres Arxiv surəti 3 yanvar 2010 tarixindən Wayback Machine saytında (expand "Wörter des Jahres 2004")
  4. Андреюшкина Т. Н., Сибирцева В. Г. Мультикультурализм или интеркультурализм? Опыт Австрии, России, Европы. — Нижний Новгород: ДЕКОМ, 2013. — 255 с
  5. Антонова В. Мультикультурализм: идеология, политика и культурный код современности. — М.: Вариант, 2012. — 118 с.
  6. Дмитриева Л. М., Пригода Н. С. Мультикультурализм как фактор формирования современного общества. — Омск: Омский гос. технический ун-т, 2010. — 97 с.