Pelops

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Pelops
yun. Πέλοπας
Mifologiya qədim yunan mifologiyası
Cinsi kişi[d]
Atası Tantal[1][2][…]
Qardaşı və bacısı Niobe[d][1]
Uşaqları
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar


Manisa Spil Dağı Yarıkkaya mövqeyində “Pelopsun Taxtı”

Pelops — “Frigiyalı” və ya hətta “Frigiya kralı”[4] olaraq bilinən Pelops, Frigiya ölkəsinin ən qərb ucunda, İzmir-Manisa arasındakı Spil dağı və Yamanlar dağı ətrafında, dağ ilə eyni adı daşıyan, lakin bu günümüzə qədər çox az iz qalmış, Sipylus şəhər mərkəzli ehtimal ki, eramızdan əvvəl XII əsrdə hökm sürmüş yerli bəy Tantal və həyat yoldaşı Dionanın oğlu, Niobenin qardaşıdır. Povest şəklində bu günümüzə qədər qalan məlumatlar qədim yunan mifologiyasından keçmişdir.

Dövrü tarixi insanların və hadisələrin əfsanə və povestlərə və xüsusən də Qərbi Anadoluda olan Het/Luvi/Frigiya/Lidiya mədəniyyətlərinə görə fərqləndirmək çətin olduğu bir dövr olsa da, vətəni özündən bir neçə əsr sonra Lidiya mədəniyyətinin doğacağı məkan olacağına görə bəzi mənbələr, Pelopsu və buna görə Tantalı və Niobeyi Lidiyalı olaraq qəbul etmək üçün möhkəm bir zəmin olduğu qənaətinə gəlmişdilər.[5]

Rəvayətə görə Tantal oğlu Pelopsu Tanrılara qurban verdi və ətini onlara yedirtmişdir. Tanrılar bunu başa düşdükdə, Pelopsu yenidən diriltdilər və Tantalı cəzalandırdılar. Daha sonra Pelops Pisa kralı Oenomausun qızı Hippodameia ilə evləndi.

Yunanıstana Anadolulu Pelops Spilindən böyük bir sərvətlə getmiş və onu orada da kral elan etmişdilər. Mora yarımadasının Qərb dillərindəki adı olan Peloponnes adı da Pelopsun adından gəlir. Bəzi mənbələr, qurduğu sülalədə özündən sonra gələn oğlu Atreusu, Het kralı III Hattuşilinin hakimiyyəti dövründə (e.ə. 1275-1250) Qərbi Anadolu sahil xəttinə hücumlar təşkil etdiyi, Hett qeydlərinə alınmış Ahhiyalı Attarsiya ilə əlaqələndirirlər.[6]

Spil dağında, Yarıkkaya bölgəsində “Pelops taxtı” adlandırılan və Pelops ilə əlaqələndirilən, Frigiya dini sənətinin izlərini saxladığı və əvvəllər bir heykəlin yerləşdirildiyi ehtimalını yüksək olan “səcdəgah” və ya “qurbangah” var.[7]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Н. О. Пелопс (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1898. Т. XXIII. С. 124.
  2. ↑ Любкер Ф. Pelops (rus.). // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский, пер. А. Д. Вейсман, Ф. Гельбке, Л. А. Георгиевский, А. И. Давиденков, В. А. Канский, П. В. Никитин, И. А. Смирнов, Э. А. Верт, О. Ю. Клеменчич, Н. В. Рубинский СПб: Общество классической филологии и педагогики, 1885. С. 1002–1003.
  3. ↑ 1 2 различные авторы Энциклопедический словарь (rus.). / под ред. И. Е. Андреевский, К. К. Арсеньев, Ф. Ф. Петрушевский СПб: Брокгауз — Ефрон, 1907.
  4. ↑ Thomas Bulfinch. Bulfinch's Mythology ISBN 1-4191-1109-4, 1855 - 2004 (ingilis). Kessinger Publishing Company, ABŞ.
  5. ↑ Sir James Frazer. Pausanias, and other Greek sketches (1900-cü il nəşri, s. 11), Pausanias's Description of Greece (1965-ci il nəşri, s. 19) ISBN 1-4286-4922-0, ISBN 978-1-4286-4922-4 (ingilis). Kessinger Publishing Company, ABŞ.
  6. ↑ Trevor Bryce. The kingdom of the Hittites, s. 402 ISBN 0-19-814095-9 (ingilis). Claredon Press, Oksford. 1998.
  7. ↑ Hasan Dedeoğlu. Lydians and Sard ISBN 978-975-7199-99-1 (ingilis). A Turizm. 2003.

Qədim mənbələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Ovid, Metamorfoza VI, 403–11
  • Bibliotheca (Pseudo-Apollodorus), Epitome II, 3–9; V, 10
  • Pindar, Olympian Ode I
  • Sofokl, Electra 504 and Oinomaos Fr. 433
  • Evripid, Orestes 1024–1062
  • Siciliyalı Diodor, Histories 4.73
  • Qay Yuli Higin, Fables: 84 – Oenomaus
  • Pavsani, Description of Greece 5.1.3-7, 5.13.1, 6.21.9, 8.14.10-11
  • Philostratus the Elder, Imagines 1.30 – Pelops
  • Philostratus the Younger, Imagines 9 – Pelops

Müasir mənbələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Burkert, Walter. Pelops at Olympia // Homo Necans. University of California Press. 1983. 93–103.
  • Kerenyi, Karl. The Heroes of the Greeks. New York/London: Thames and Hudson. 1959.
  • Patay-Horváth, András. "Pelops and the Peloponnese". Orbis Terrarum, Internationale Zeitschrift für historische Geographie der Alten Welt. 15. 2017: 113–130.
  • Patay-Horváth, András. Transformations of Pelops: myths, monuments and cult reconsidered. London: Routledge. 2023. ISBN 9780367766986.
  • William Smith (lexicographer); Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, London (1873). "Pelops" Arxiv surəti 21 noyabr 2024 tarixindən Wayback Machine saytında

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Pelops&oldid=7889014"