Əsməqovaq

Əsməqovaq
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superrosids Klad: Rosids Klad: Fabids Dəstə: Malpigiyaçiçəklilər Fəsilə: Söyüdkimilər Yarımfəsilə: Salicoideae Triba: Saliceae Cins: Qovaq Növ: Əsməqovaq
Beynəlxalq elmi adı
Populus tremula L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   22473 NCBI   113636 EOL   585458

Əsməqovaq (lat. Populus tremula) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin söyüdkimilər fəsiləsinin qovaq cinsinə aid bitki növü.

Botaniki xarakteristikası

Hamar boz qabıqlı hündür ağacdır. Yarpağının saplağı uzundur, yuxarı hissədə çox yastılaşmış, bəzən uzunluğuna görə yarpaq ayasının uzunluğuna bərabərdir. Yarpaqların eni çox vaxt uzunluğundan böyük olub, çılpaqdır, üst tərəfdən yaşıl rəngdə və parlaqdır, alt tərəfdən solğun və göyümtüldür, kənarları adətən dəyirmi küt dişcikləri olan oyuq-dişlidir, yuxarı hissədə qısa sivriləşmişdir; uzanmış budaqlarının yarpaqları enli-yumurtaşəkillidir, qaidəsi demək olar ki, bir qədər düz və ya ürəkşəkillidir, uzunluğu 3–7 sm, eni 4–8 sm-dir; qısalmış budaqların yarpaqları isə enli-əksinəyumurtaşəkilli, dəyirmi və ya enliyumurtaşəkillidir, qaidə hissəsi enli-pazşəkilli və ya biraz ürəkşəkilli olur. Yarımkölgədə, gilli torpaqlarda yaxşı bitir. Rütubət sevəndir. Yaşılaşdırmada geniş istifadə olunur.

Çiçək:

Sırğaları 4–11 (15) sm uzunluqda, eni isə 2 sm-ə qədər olub, tüklüdür; çiçəkaltlığının pulcuqları barmaqvari-bölünmüş, kənarlardan kirpikvari-tüklüdür, qaramtıl-qəhvəyi rəngdədir. Mart ayında çiçəkləyir. Mart-aprel aylarında meyvə verir.

Yayılması

Koreya, Monqolustan və Rusiyada təbii halda yayılmışdır. Azərbaycanda BQ (Quba), BQ şərq, BQ qərb, KQ mərkəzi, bəzən Nax. dağ. Orta, nadir hallarda aşağı dağ qurşaqlarında. (850–2000 m d.s.y.)

Yaşayış mühiti

Meşələrdə rast gəlinir.

Təsərrüfat əhəmiyyəti

Dərman kimi istifadə olunur. Selliloza alınmasında, çəllək üçün taxta, kibrit çöpləri və s. almaq üçün istifadə olunur.

Sinonimləri

Homotipik sinonimləri

• Tremula vulgaris Opiz

Heterotipik sinonimləri

• Populus australis Ten.
• Populus bonatii H.Lév.
• Populus cilicica Kotschy ex Wesm.
• Populus davidiana Dode
• Populus davidiana f. foliotardus X.S.Zhang & H.Y.Jiang
• Populus davidiana f. laticuneata Nakai
• Populus davidiana var. longipetiolata T.B.Chao
• Populus davidiana var. longipetiolata T.B.Chao
• Populus davidiana var. lyshehensis T.B.Chao & G.X.Liou
• Populus davidiana f. ovata Z.Wang & S.L.Tung
• Populus davidiana f. pendula (Skvortsov) Z.Wang & S.L.Tung
• Populus davidiana var. pendula Skvortsov
• Populus davidiana var. pilosa Nakai
• Populus davidiana var. rubrolutea T.B.Chao & W.C.Li
• Populus davidiana f. tomentella (C.K.Schneid.) W.Lee
• Populus davidiana var. tomentella (C.K.Schneid.) Nakai
• Populus duclouxiana Dode
• Populus jesoensis Nakai
• Populus microcarpa Hook.f. & Thomson
• Populus monticola Mert. ex Loudon
• Populus oxyodonta Mert. ex Loudon
• Populus pseudotremula Rubtzov
• Populus pseudotremula Schur
• Populus repanda Baumg.
• Populus rotundifolia Griff.
• Populus rotundifolia var. bonatii (H.Lév.) Z.Wang & S.L.Tung
• Populus rotundifolia var. duclouxiana (Dode) Gombócz
• Populus sieboldii Miq.
• Populus stricta Mert. ex Loudon
• Populus supina Lodd. ex G.Don
• Populus tremula var. australis (Ten.) Nyman
• Populus tremula var. davidiana (Dode) C.K.Schneid.
• Populus tremula subsp. davidiana (Dode) Hultén
• Populus tremula var. dodeana Rouy
• Populus tremula f. flagelliformis Karhu
• Populus tremula var. freynii Hervier
• Populus tremula f. parvifolia Kuvaev
• Populus tremula var. pendula Loudon
• Populus tremula lusus pendula (Loudon) Asch. & Graebn.
• Populus tremula f. pilosa (Nakai) Sugim.
• Populus tremula var. repanda (Baumg.) Nyman
• Populus tremula f. rthensis T.Bunusevac & S.Jovanovic
• Populus tremula f. sallensis Hämet-Ahti
• Populus tremula var. sieboldii (Miq.) H.Ohashi
• Populus tremula var. sieboldii Kudô
• Populus tremula f. tomentella C.K.Schneid.
• Populus tremula f. umbraculifera T.Bunusevac & S.Jovanovic
• Populus tremula var. villosa (Láng) Peterm.
• Populus tremuloides var. sieboldii (Miq.) Schelle
• Populus villosa Láng
• Populus wutaica Mayr