Portal:İqtisadiyyat
İqtisadiyyat — həyat rifahi ilə əlaqəli insan fəaliyyəti.
İqtisadiyyat elm kimi — insanın təsərrüfat fəaliyyətini öyrənən ictimai elm sahəsi. İqtisadiyyat iqtisadi agentlərin davranışına və qarşılıqlı fəaliyyətinə və iqtisadiyyatların necə işlədiyinə diqqət yetirir. Mikroiqtisadiyyat iqtisadiyyatda əsas elementlər kimi görünənləri, o cümlədən ayrı-ayrı agentlər və bazarları, onların qarşılıqlı təsirlərini və qarşılıqlı təsirlərin nəticələrini təhlil edir. Fərdi agentlərə, məsələn, ev təsərrüfatları, firmalar, alıcılar və satıcılar daxil ola bilər. Makroiqtisadiyyat iqtisadiyyatı istehsalın, bölgüsünün, istehlakının, yığımının və investisiya xərclərinin qarşılıqlı təsir göstərdiyi bir sistem kimi, eləcə də buna təsir edən amilləri təhlil edir: əmək, kapital, torpaq və sahibkarlıq kimi istehsal amilləri, inflyasiya, iqtisadi artım və dövlət siyasəti, bu elementlərə təsir edən. O, həmçinin qlobal iqtisadiyyatı təhlil etməyə və təsvir etməyə çalışır.
Homo economicus — insanların daim rasional və dar mənada şəxsi maraqları olan, subyektiv olaraq müəyyən edilmiş məqsədlərini optimal şəkildə həyata keçirən subyektlər kimi təsviri. Bu, bəzi iqtisadi nəzəriyyələrdə və pedaqogikada istifadə edilən Homo sapiens haqqında söz oyunudur.
Oyun nəzəriyyəsində Homo economicus çox vaxt mükəmməl rasionallıq fərziyyəsi ilə modelləşdirilir. Burada güman edilir ki, subyektlər həmişə istehlakçı kimi faydalılığı və istehsalçı kimi mənfəəti maksimuma çatdıracaq şəkildə hərəkət edirlər. Onlar bu məqsədlə özbaşına mürəkkəb deduksiyalar həyata keçirə bilirlər. Onlar həmişə bütün mümkün nəticələr üzərində düşünməyə və mümkün olan ən yaxşı nəticəyə gətirib çıxaracaq hərəkət istiqamətini seçməyə qadir olurlar. İnsan davranışına dair bir nəzəriyyə olaraq, bu, koqnitiv qərəzlərini və digər irrasionallıqları araşdıran davranış iqtisadiyyatı anlayışlarına, idrak və vaxt məhdudiyyətləri kimi praktik elementlərin subyektlərin rasionallığını məhdudlaşdırdığını fərz edən məhdud rasionallığa ziddiyyət təşkil edir. |
Adam Smit — şotland əsilli Böyük Britaniyalı filosof və iqtisadçı. Müasir kapitalizmin banisi hesab olunan Adam Smit əxlaq fəlsəfəsi professoru olması səbəbindən iqtisadi yanaşmalarında bu elmin təsirləri hiss olunur. İqtisadiyyatda və təbiət hadisələrində nizam olduğunu və bunun müşahidə və əxlaq hissi ilə müəyyən oluna biləcəyini qeyd etmişdir. Ən məşhur əsəri Millətlərin Sərvəti haqqında Tədqiqat (1776), iqtisadi nəzəriyyənin əsaslarını qoymuşdur. Bu əsərində o, "görünməz əl" konsepsiyasını irəli sürərək izah etmişdir ki, insanlar öz şəxsi mənafelərini güdərkən, cəmiyyətin ümumi rifahına da töhfə verə bilərlər.
Adam Smit, həmçinin iş bölgüsü və ixtisaslaşmanın məhsuldarlıq üçün vacib olduğunu vurğulamışdır. O, göstərmişdir ki, işçilərin bir sahədə ixtisaslaşması onların müxtəlif işlərlə məşğul olmasından daha səmərəli olur. Onun bu ideyaları iqtisadi düşüncə və siyasətlərin inkişafında böyük rol oynamış və günümüzdə də əhəmiyyətini saxlayır. |
- Səudiyyə Ərəbistanı son illərdə iqtisadiyyatı şaxələndirmək üçün qadınların əmək bazarına girməsini təşviq edir. Bu, neftdən asılılığın azalması və iqtisadiyyatın daha balanslı inkişafı üçün vacibdir.
- Tarix boyu müxtəlif əşyalar pul kimi istifadə olunub, məsələn, Asiyada çay kərpicləri. Hətta çay kərpicləri ilə borc ödənirdi və ticarət aparılırdı.
- Zimbabve 2008-ci ildə 79,600,000,000% inflyasiya ilə tarixdəki ən yüksək inflyasiyalardan birini yaşadı. İnsanlar gündəlik alış-veriş etmək üçün zənbillərlə pul daşımaq məcburiyyətində qalırdı.
- XIX əsr iqtisadçısı Devid Rikardo, torpaq kimi məhdud resursların məhsuldarlığının azalmasını nəzəriyyə edib. Onun "azalan məhsuldarlıq qanunu"na görə, resursun əlavə istifadəsi müəyyən bir nöqtədən sonra iqtisadi faydanı azaldır.
- Kriptovalyutalar, xüsusilə Bitcoin, maliyyə dünyasında inqilab yaratdı. 2009-cu ildə dəyəri qəpiklər olan Bitcoin, sonrakı illərdə minlərlə dollara çataraq sürətli bir yüksəliş yaşadı və yeni bir rəqəmsal aktiv sinfi olaraq tanındı.
Nəzəriyyə: İqtisadi nəzəriyyə • Mikroiqtisadiyyat • Makroiqtisadiyyat • Riyazi iqtisadiyyat • Beynəlxalq təşkilatlar • İqtisadi təlim məktəbləri • Oyunlar nəzəriyyəsi
Metodologiya: İqtisadi model • İqtisadi sistemlər • Ekonometrika • Mikroiqtisadiyyat təməlləri • Hesablama iqtisadiyyatı • Giriş-çıxış modeli • Daxili maliyyələşdirmə • İnframarjinal analiz • Marjinal gəlir • Qiymət-performans nisbəti
Tətbiq sahələri: Kənd təsərrüfatı • Biznes • Əhali • İnkişfaq • İqtisadi coğrafiya • İqtisadi tarix • Təhsil • Sənaye mühəndisliyi • Sivil mühəndislik • Ətraf mühit • Maliyyə • Səhiyyə • Sənayenin təşkili • Beynəlxalq
Beynəlxalq təşkilatlar: Asiya-Sakit Okean İqtisadi Əməkdaşlığı • İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı • Avropa Azad Ticarət Assosiasiyası • Beynəlxalq Valyuta Fondu • İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı • Dünya Bankı • Dünya Ticarət Təşkilatı
- Kateqoriya:İqtisadiyyat üzrə yarımçıq məqalələr
- Vikipediya:Məqalə istəkləri/İqtisadçılar
- Vikipediya:Məqalə istəkləri/İqtisadiyyat və biznes
- Vikipediya:Məqalə istəkləri/Maliyyə
- Pul — əsas, lakin natamam iqtisadiyyat məqaləsi
- Məktəb sayəsində, məktəbin verəcəyi elm və fənn sayəsindədir ki, Türk milləti, Türk sənəti, Türk iqtisadiyyatı, Türk şeir və ədəbiyyatı bütün gözəllikləriylə inkişaf edər. Mustafa Kamal Atatürk
- Mənim konstitusiyam budur: dövlətim və ölkəm var olduqca mən də varam. Demokratiya varsa hamımız varıq. Məmləkətimizin iqtisadiyyatını qüvvətləndirmək üçün əlimizdən gələn bütün səyi göstərməliyik. İqtisadiyyatımız gücləndikcə demokratiya daha yaxşı yerləşər, dünyadakı etibarımız artar. Vəhbi Qoç
- Mühafizəkarlar axmaqdır; onlar ənənəvi dəyərlərin tənəzzülündən təəssüflənirlər, lakin texnoloji tərəqqi və iqtisadi artımı həvəslə dəstəkləyirlər. Göründüyü kimi, onlar unudurlar ki, bir cəmiyyətin texnologiya və iqtisadiyyatında sürətli və kəskin dəyişikliklər o cəmiyyətin bütün digər aspektlərində sürətli dəyişikliklərə səbəb olmadan həyata keçirilə bilməz və bu cür sürətli dəyişikliklər istər-istəməz ənənəvi dəyərləri aşağı salır. Ted Kazinski