Adi boğazotu

Adi boğazotu
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superasterids Klad: Asterids Klad: Lamiids Dəstə: Dalamazçiçəklilər Fəsilə: Dalamazkimilər Yarımfəsilə: Nepetoideae Triba: Mentheae Cins: Boğazotu Növ: Adi boğazotu
Beynəlxalq elmi adı
Prunella vulgaris L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   32381 NCBI   39358 EOL   579652

Adi boğazotu (lat. Prunella vulgaris) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin boğazotu cinsinə aid bitki növü.

Botaniki xarakteristikası

Hündürlüyü (3) 8-40 (60) sm, gövdəsi düzduran və yaxud əyilib qalxandır, çılpaq və ya nahamar tüklü, uzun sürünən kökümsovlu çoxillik ot bitkisidir. Yarpaqları saplaq üzərindədir, uzunluğu 2-6 sm, eni 1-3 sm-dir, yumurtaşəkilli və ya yumurtaşəkilli-uzunsov, adətən pazşəkilli olur, uc hissədə küt və ya sivritəhər, kənarları tamkənarlı və ya seyrək dişlidir. Çiçək qrupu başcıq və ya sünbülşəkilli, yumurtaşəkilli və ya uzunsov olub, onun əsasında bir cüt oturaq yarpaq yerləşir. Çiçək qrupunda çiçək köbəsi yığılmışdır. Tac bənövşəyi, bəzən isə ağ rəngdə olur, uzunluğu 8-12 mmdir, 1,5-2 dəfə kasacıqdan uzun və ya ondan az fərqlənir, tacın borucuğu düzdür. Fındıqcalar yumurtaşəkilli və ya ellipsvari, hamar, parlaq, bayır tərəfi yastı və uzunluğu 2 mm-ə qədərdir. May ayında çiçəkləyir, iyun-avqust aylarında meyvə verir.

Azərbaycanda yayılması

Azərbaycanın bütün rayonlarında, nadir halda Kür-Araz oval. Ovalıqdan subalp qurşağına qədər.

Yaşayış mühiti

Meşələrdə, meşə kənarənda və talalarda, kolluqlarda, çəmənlərdə, bağlarda, arxların kənarında, düyü əkilən sahələrdə, çınqıllı çayların kənarında, bulaqların yanında, yol kənarında rast gəlinir.

Təsərrüfat əhəmiyyəti

Yağlı bitki hesab olunur.

Sinonimləri

• Prunella vulgaris subsp. asiatica (Nakai) H.Hara, Enum. Sperm. Jap. 1: 222 (1948). De China hasta las Islas Aleutianas.
• Prunella asiatica Nakai, Bot. Mag. (Tokyo) 44: 19 (1930).
• Prunella japonica Makino, Bot. Mag. (Tokyo) 28: 158 (1914).
• Prunella vulgaris subsp. estremadurensis Franco, Nova Fl. Portugal 2: 567 (1984). De Portugal.
• Prunella vulgaris subsp. hispida (Benth.) Hultén, Kongl. Svenska Vetensk. Acad. Handl., IV, 13: 366 (1971). Sur de India, Assam y centro sur de China.
• Prunella hispida Benth. in Wall., Pl. Asiat. Rar. 1: 66 (1830).
• Prunella cinerea Raf., New Fl. 2: 30 (1837).
• Prunella stolonifera H.Lév. & Giraudias, Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 12: 286 (1913).
• Prunella vulgaris subsp. lanceolata (W.P.C.Barton) Piper & Beattie, Fl. N.W. Coast: 311 (1915). De China y del norte y sur de América.
• Prunella pennsylvanica var. lanceolata W.P.C.Barton, Fl. Philadelph. Prodr.: 64 (1815).
• Prunella canadensis Mill., Gard. Dict. ed. 8: 4 (1768).
• Prunella caroliniana Mill., Gard. Dict. ed. 8: 6 (1768).
• Prunella parviflora Gilib., Fl. Lit. Inch. 1: 88 (1782), opus utique oppr.
• Prunella laciniata Walter, Fl. Carol.: 163 (1788), nom. illeg.
• Prunella vulgaris subsp. vulgaris De Macaronesia, Norte de África y Eurasia, se cultiva en todo el mundo.
• Prunella officinalis Crantz, Stirp. Austr. Fasc., ed. 2, 4: 279 (1763).
• Prunella novae-angliae Mill., Gard. Dict. ed. 8: 7 (1768).
• Prunella latifolia Donn, Hortus Cantabrig., ed. 2: 80 (1800).
• Prunella longifolia Pers., Syn. Pl. 2: 137 (1806).
• Prunella ovata Pers., Syn. Pl. 2: 137 (1806).
• Prunella parviflora Lej., Fl. Spa 1: 35 (1811).
• Prunella pennsylvanica Bigelow, Fl. Boston.: 144 (1814).
• Prunella pennsylvanica var. ovata W.P.C.Barton, Fl. Philadelph. Prodr.: 64 (1815).
• Prunella aequinoctialis Kunth in F.W.H.von Humboldt, A.J.A.Bonpland & C.S.Kunth, Nov. Gen. Sp. 2: 323 (1818).
• Prunella hirta Bernh. ex Steud., Nomencl. Bot. 1: 661 (1821).
• Prunella incisa Link, Enum. Hort. Berol. Alt. 2: 121 (1822).
• Prunella reptans Dumort., Fl. Belg.: 44 (1827).
• Prunella surrecta Dumort., Fl. Belg.: 44 (1827).
• Prunella australasica Moric. ex Buch.-Ham., Bull. Bot. (Geneva) 1: 162 (1830).
• Prunella australis Sweet, Hort. Brit., ed. 2: 410 (1830).
• Prunella fischeriana Buch.-Ham., Bull. Bot. (Geneva) 1: 164 (1830).
• Prunella angustifolia Wender., Schriften Ges. Beförd. Gesammten Naturwiss. Marburg 2: 258 (1831).
• Prunella dissecta Wender., Schriften Ges. Beförd. Gesammten Naturwiss. Marburg 2: 257 (1831).
• Prunella hirsuta Wender., Schriften Ges. Beförd. Gesammten Naturwiss. Marburg 2: 257 (1831).
• Prunella elongata Douglas ex Benth., Labiat. Gen. Spec.: 417 (1834).
• Prunella cordata Raf., New Fl. 2: 31 (1837).
• Prunella heterophyla Raf., New Fl. 2: 31 (1837).
• Prunella mariquitensis Willd. ex Benth., Linnaea 11: 345 (1837).
• Prunella microphylla Raf., New Fl. 2: 29 (1837).
• Prunella obtusifolia Raf., New Fl. 2: 32 (1837).
• Prunella petiolaris Raf., New Fl. 2: 30 (1837).
• Prunella reticulata Raf., New Fl. 2: 31 (1837).
• Prunella rosea Raf., New Fl. 2: 31 (1837).
• Prunella sessilifolia Raf., New Fl. 2: 30 (1837).
• Prunella caerulea Gueldenst. ex Ledeb., Fl. Ross. 3: 393 (1849).
• Prunella purpurea Gueldenst. ex Ledeb., Fl. Ross. 3: 393 (1849).
• Prunella browniana Penny ex G.Don in J.C.Loudon, Suppl. Hort. Brit. 1: 597 (1850).
• Prunella alpina Schur, Verh. Mitth. Siebenbürg. Vereins Naturwiss. Hermannstadt 4: 59 (1853).
• Prunella algeriensis Noë, Bull. Soc. Bot. France 2: 582 (1855).
• Prunella pratensis Schur, Enum. Pl. Transsilv.: 543 (1866).
• Prunella capitellata Beck, Ann. K. K. Naturhist. Hofmus. 2: 146 (1887).
• Prunella scaberrima auct., Proc. Biol. Soc. Wash. 13: 206 (1900).
• Prunella gracillicaulia A.P.Khokhr., Byull. Glavn. Bot. Sada 175: 54 (1997).