Pur çayı

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Pur çayı
rus. Пур
Ölkə  Rusiya
Mənsəbi Tazov estuarisi
Uzunluğu 389 km
Su sərfi 1.040 m³/s
Hövzəsinin sahəsi 112000 km²
DSR[ru] 15040000112115300054847

Pur[1]Yamalo-Nenets Muxtar Dairəsinin Pur rayonu ərazisindən axan çay. Çayın uzunluğu 389 km təşkil edir. Əsas qolu olan Pyakupur çayı ilə birlikdə uzunluğu 1024 km, hövzəsinin sahəsi 112 000 km²[2] təşkil edir.

Coğrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Pyakupur və Ayvasedapur çaylarının birləşməsindən meydana gəlmişdir. Başlanğıcları Sibir Uvalının şimal yamaclarından başlayır. Qərbi-Sibir düzənliyi ilə axaraq Tazov estuarisinə tökülür[3]. Qutaracağında 21 km uzunluğa malik deltaya sahibdir. Qolları:

  • sağ: Böyük Xadıryaxa çayı
  • sol: Xadutte, Tabyaxa, Yaqenetta, Yamsovey

Mənsəbinə qədər olan məsafədə axan çaylar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • 15 km: axar adsızdır
  • 15 km: Toya-Syo (Xore-Nıyvo-Porod)
  • 27 km: Kiçik Pur
  • 56 km: Pantormalr-Yaxa
  • 70 km: Xamelova-Yaxa
  • 77 km: Eqode-Par-De
  • 84 km: Samburq-Yaxa
  • 93 km: axar adsızdır
  • 114 km: Nado-Salinskaya
  • 140 km: Malxoy-Yaxa
  • 144 km: Nadosale-Xadıta
  • 150 km: axar adsızdır
  • 153 km: Toumbi-Yaxa
  • 164 km: Nqarka-Xadıta-Yaxa
  • 169 km: axar adsızdır
  • 170 km: axar adsızdır
  • 173 km: axar adsızdır
  • 194 km: Pırey-Yaxa
  • 211 km: Nevo-Yaxa
  • 223 km: Evo-Yaxa
  • 225 km: axar adsızdır
  • 228 km: Kiçik Yar-Yaxa
  • 231 km: axar adsızdır
  • 243 km: Kiçik Xadır-Yaxa
  • 247 km: Böyük Xadıryaxa
  • 266 km: axar adsızdır
  • 268 km: Aymal-Yava
  • 282 km: Yarey-Yaxa
  • 286 km: axar adsızdır
  • 296 km: Pırey-Yaxa
  • 308 km: Trıb-Yaxa
  • 312 km: Soku-Moros
  • 313 km: axar adsızdır
  • 316 km: Panne-Yaxa
  • 332 km: Yaqenetta
  • 350 km: Arka-Paruta
  • 355 km: Nensya-Yaxa
  • 357 km: Xadıryaxa
  • 364 km: Taya-Yaxa
  • 375 km: Senzyayaxa
  • 383 km: Xılmıq-Yaxa
  • 389 km: Ayvaseda
  • 389 km: Ayvaseda-Pur

Hidrologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çayın qidalanmasının əsası qar və yağış suları təşkil edir. Onun illik su sərfiyyatı 1040 m³/s, ən böyük sərfiyyat isə 10 000 m³/s-dir. Çay noyabr ayında donur və may ayında buzdan azad olunur. 1970-ci illərdə yay ayları belə çay tam dondan azad olmamışdır.

Yaşayış məntəqələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Pyakupur və Ayvasedapur çaylarının birləşməsində Tarko-Sale şəhəri, çay boyu aşağıya doğru Urenqoy və Korotçaevo qəsəbələri mənsəbdə isə Samburq kəndi yürləşir.

Əhəmiyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çay gəmiçilik üçün əl verişlidir. Çay hövzəsində Urenqoy qaz yatağı və Qubkin neft yatağı vardır.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 15. Алтай и Западная Сибирь. Вып. 3. Нижний Иртыш и Нижняя Обь/ Под ред. Г. Д. Эйрих. — Л.: Гидрометеоиздат, 1964. — 432 с.
  2. "Pur çayı". Dövlət su reystri. İstifadə tarixi: 2014-11-10.[ölü keçid]
  3. "Arcticnet - Le Pour à Sambourg". 2021-10-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-16.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]