Qırğızıstanda KİV
Qırğızıstanda kütləvi informasiya vasitələri (KİV) bölgədəki qonşu ölkələrlə[1] müqayisədə daha çox azaddır və konstitusiya mətbuat azadlığına zəmanət verir və senzuranı qadağan edir.[2] Bununla belə, media hələ də hökumət tərəfindən məhdudlaşdırılıb. ATƏT Qırğızıstanın çap və onlayn medialarında etik normalara dair hesabat yayımlayıb.[3]
Qəzet və jurnallar[redaktə | mənbəni redaktə et]
2003-cü ildə Qırğızıstanın 25-30 qəzet və jurnalının səkkizi dövlətə məxsus idi və dövlət nəşriyyatı Uçkun, ölkənin ən böyük qəzet nəşrçisi idi.
Televiziya və radio[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kütləvi informasiya vasitələri arasında rəqabət hökumətyönlü qəzetlərin və yayım orqanlarının ciddi dəstəyi ilə ləğv olunur. 2000-ci illərin əvvəllərində artan sayda bu cür idarələrə hökumətlə əlaqəsi olan şəxslər nəzarət edirdilər. Hazırda Qırğızıstanda hökumətin yayımları məhdudlaşdırdığı və keçmişdə müxalifətin etirazlarını nümayiş etdirən xüsusi şəbəkələri qorxutduğu və ya bağladığı 8 dövlət və 20 özəl televiziya şəbəkəsi mövcuddur. [4]23 FM radio stansiyası və cəmi 13 AM stansiyası var. Dövlət mediası üstünlük təşkil edir və ölkədəki siyasi mühiti nəzərə alaraq müxalifət tərəfindən özəlləşdirilməsi üçün hərəkətlər Prezident Qurmanbek Bakıyev tərəfindən əngəllənir. Şəxsi şəbəkələrin əksəriyyəti paytaxt Bişkekdə yerləşir. 2004-cü ildə əhalinin hər 1000 nəfərində 187,6 televizor var idi. Radio istifadəsi ilə bağlı heç bir statistika mövcud deyildi. Televiziya və radio kimi, xəbər mediası da məhduddur və hökuməti nadir hallarda tənqid edir. Dövlət və özəl qurumlar qırğız, rus və ingilis dillərində mövcuddur. 2005-ci ildə hökumət dəyişikliyindən sonra mediada müxalifət görüşləri ümumiyyətlə əvvəlkindən daha çox oldu. Bununla birlikdə müxalifət nümayəndələri tərəfindən kütləvi informasiya vasitələrinə giriş məhdud olaraq qaldı. Bir müxalif televiziya stansiyası olan Sentyabr, Qırğızıstan məhkəməsi tərəfindən bağlandı.[5]
İnternet[redaktə | mənbəni redaktə et]
2016-cı ilə qədər Qırğızıstanda əhalinin 34 faizindən çoxu İnternetdən istifadə edirdi.[6] İnternet istifadəsinin artması onlayn medianın daha əhəmiyyətli olmasına və ölkədəki siyasi proseslərdə daha böyük rol oynamasına səbəb oldu. Bunun ən yaxşı nümunəsi, yerli media orqanı olan Kloop, Azadlıq Radiosu və Mütəşəkkil Cinayətkarlıq və Korrupsiya Hesabatı Layihəsi Qırğızıstanda kütləvi korrupsiya ilə əlaqəli bir araşdırma dərc etdikdən sonra 2019-cu ilin noyabr və dekabr aylarında Bişkekdə keçirilən antikorrupsiya etirazları idi. [7]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "BBC: Country profile: Kyrgyzstan". 2022-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-22.
- ↑ Kyrgyzstan country profile Arxivləşdirilib 2014-11-08 at the Wayback MachineLibrary of Congress Arxivləşdirilib 2017-09-19 at the Wayback MachineFederal Research Division Arxivləşdirilib 2022-06-16 at the Wayback Machine(January 2007).
- ↑ "Final report on monitoring and content analysis of ethical standards in print and online media of Kyrgyzstan" Arxivləşdirilib 2022-07-07 at the Wayback MachineOrganization for Security and Co-operation in Europe.
- ↑ "Freedom House 2007 report". 2011-12-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-22.
- ↑ "Kyrgyzstan: Court Orders Closure of Opposition TV Channel" Arxivləşdirilib 2020-06-23 at the Wayback MachineEurasiaNet.
- ↑ "Kyrgyzstan Internet Users" Arxivləşdirilib 2016-03-20 at the Wayback Machinewww.internetlivestats.com.
- ↑ ""Hundreds protest over Kyrgyz corruption report"". 2020-06-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-22.