Qırmızıboyun maygülü
| Qırmızıboyun maygülü | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Podiceps auritus | |||||||||||||||||||||||
_(cropped).jpg) | |||||||||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | |||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||
| Elmi adı | |||||||||||||||||||||||
| Podiceps auritus (Linnaeus, 1758) | |||||||||||||||||||||||
| Mühafizə statusu | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Qırmızıboyun maygülü (lat. Podiceps auritus) - maygülülər fəsiləsinin maygülü cinsinə aid quş növü.
Statusu[redaktə | əsas redaktə]
Azərbaycana qışlamağa gəlir.
Xarakterik morfoloji əlamətləri[redaktə | əsas redaktə]
Qışda bel tərəfi qonur-boz, qarın tərəfi, qanadlarının altı və qoltuq lələkləri, başının altı və yan hissəsi ağ, boynunun alt tərəfi boz rəngdə olur. Yayda başında kürən lələklər topası və boynunda qara “yaxalığı” olur. Boynunun arxası qaramtıl-qonur, önü və yanları, döşünün yuxarı hissəsi və bədəninin yanları kürəndir. Bədəninin üst hissəsi qaramtıl-ağ olur. Dimdiyi düz və dartılmış şəkildə, çox hissəsi qara, uc hissəsi bozumtul, dib hissəsi isə boz-çəhrayı rəngdədir. Cavanların başının və boynunun yanlarında tünd naxışlar görünür[1][2][3][4][5][6].
Cinsiyyət dimorfizmi[redaktə | əsas redaktə]
Erkəkləri dişilərindən az iridir.
Coğrafi yayılması[redaktə | əsas redaktə]
Avropa, Asiya və Şimali Amerikada yayılıb. Azərbaycanda Kür-Araz, Lənkəran və Samur-Dəvəçi ovalığında, Xəzər dənizinin sahil sularında məskunlaşır. Miqrasiyası öyrənilməmişdir[7][8][9][10][11][12].
Növdaxili müxtəliflik[redaktə | əsas redaktə]
Monotipik növdür. Bir yarımnövü var (P.A. Auritus Linn., 1758).
Sayı[redaktə | əsas redaktə]
Azərbaycanda sayı azdır. 2005-ci ilin yanvarında Xəzər dənizinin Azərbaycan hissəsində sayı 11 fərd olub. Sayına qışın şaxtalı keçməsi mənfi təsir göstərir[13][14][15][16][17][18].
Sosiologiyası[redaktə | əsas redaktə]
Tək, cüt-cüt və sürü halında yaşayır.
Sutkalıq fəallığı[redaktə | əsas redaktə]
Əsasən gündüzlər fəal olur. Miqrasiya dövründə axşam və gecə uçur.
Lələkdəyişməsi[redaktə | əsas redaktə]
Cütləşmədən əvvəlki lələkdəyişmə yaşlılarda qışın ortalarından martın axırlarına kimi gedir. Cavan quşlarda qış görkəminə girmək üçün birinci lələkdəyişmə oktyabrın ortalarından yanvarın axırına kimi gedir.
Yemlənmə qaydası[redaktə | əsas redaktə]
Yemini əsasən suya cummaqla suyun alt hissəsindən başını suya salmaqla suyun və bitkilərin üstündən yığır, bəzən isə havada tutur.
Yem xarakteri[redaktə | əsas redaktə]
Zoofaqdır. Əsas yemini su cücüləri, yengəclər təşkil edir. Əlavə yem kimi balıqlardan da istifadə edir.
Yırtıcıları[redaktə | əsas redaktə]
Azərbaycanda düşmənləri məlum deyil.
Biosenozda rolu[redaktə | əsas redaktə]
Hidrofil bitkilərə təsir edən biotik faktorlara daxildir. Hidrofil heyvanlardan yem kimi istifadə edir. Özü isə üçüncü səviyyəli konsumentlərin rasionuna daxildir. Beləliklə, sahil ekosistemlərində maddələrin bioloji dövriyyəsi və enerji çevrilməsində iştirak edir.
İnsan üçün əhəmiyyəti[redaktə | əsas redaktə]
Elmi və estetik əhəmiyyəti var.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər[redaktə | əsas redaktə]
Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruqlarında, Şirvan, Abşeron və Ağgöl Milli Parklarında, Dövlət Təbiət yasaqlıqlarında qorunur. Muzeylərdə (kolleksiya) nümayiş etdirilir, populyar maarifçilik ədəbiyyatlarına daxil edilir. Əlavə qorunma tədbirlərinə ehtiyac yoxdur.
Növün qeydiyyat göstəriciləri[redaktə | əsas redaktə]
Elmi fondlarda kolleksiyası saxlanır, muzeylərdə müqəvvası nümayiş etdirilir.
Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]
Qaraboyun maygülü
Kiçik maygülü
Abıca arıquş
Talış arıquşu
Kəkilli arıquş
Xarici keçidlər[redaktə | əsas redaktə]
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ Babayev İ.R., Əskərov P.İ., Əhmədov F.T. “Xəzərin Azərbaycan hissəsinin sudaüzən quşları”. B.: Nurlar, 2007. s. 33-36.
- ↑ Vasiliyev V. İ. Podicipediformes-İyrəncəkimilər. Azərbaycan faunası. Quşlar, VI cild. B.: Elm, 1977. s. 70-71.
- ↑ Mustafayev Q.T. Azərbaycanda ornitofaunanın taksonomik spektri. Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2004. 5 s.
- ↑ Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu, B.: Elm, 2005. 9 s.
- ↑ Курочкин Е.Н. Птицы СССР. Отряд Паганкообразные. М.: Наука, 1982. ст. 292-301.
- ↑ Мустафаев Г.Т. Зимнее население птиц Ленкоранской низменности. Орнитология. изд. Московского Университета, 1972. вып 10, ст. 280-296.
- ↑ Babayev İ.R., Əskərov P.İ., Əhmədov F.T. “Xəzərin Azərbaycan hissəsinin sudaüzən quşları”. B.: Nurlar, 2007. s. 33-36.
- ↑ Vasiliyev V. İ. Podicipediformes-İyrəncəkimilər. Azərbaycan faunası. Quşlar, VI cild. B.: Elm, 1977. s. 70-71.
- ↑ Mustafayev Q.T. Azərbaycanda ornitofaunanın taksonomik spektri. Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2004. 5 s.
- ↑ Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu, B.: Elm, 2005. 9 s.
- ↑ Курочкин Е.Н. Птицы СССР. Отряд Паганкообразные. М.: Наука, 1982. ст. 292-301.
- ↑ Мустафаев Г.Т. Зимнее население птиц Ленкоранской низменности. Орнитология. изд. Московского Университета, 1972. вып 10, ст. 280-296.
- ↑ Babayev İ.R., Əskərov P.İ., Əhmədov F.T. “Xəzərin Azərbaycan hissəsinin sudaüzən quşları”. B.: Nurlar, 2007. s. 33-36.
- ↑ Vasiliyev V. İ. Podicipediformes-İyrəncəkimilər. Azərbaycan faunası. Quşlar, VI cild. B.: Elm, 1977. s. 70-71.
- ↑ Mustafayev Q.T. Azərbaycanda ornitofaunanın taksonomik spektri. Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2004. 5 s.
- ↑ Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu, B.: Elm, 2005. 9 s.
- ↑ Курочкин Е.Н. Птицы СССР. Отряд Паганкообразные. М.: Наука, 1982. ст. 292-301.
- ↑ Мустафаев Г.Т. Зимнее население птиц Ленкоранской низменности. Орнитология. изд. Московского Университета, 1972. вып 10, ст. 280-296.
Ədəbiyyat[redaktə | əsas redaktə]
1. Babayev İ.R., Əskərov P.İ., Əhmədov F.T. “Xəzərin Azərbaycan hissəsinin sudaüzən quşları”. B.: Nurlar, 2007. s. 33-36.
2. Vasiliyev V. İ. Podisipediformes - İyrəncəkimilər. Azərbaycan faunası. Quşlar, VI cild. B.: Elm, 1977. s. 70 - 71.
3. Mustafayev Q.T. Azərbaycanda ornitofaunanın taksonomik spektri. Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2004. 5 s.
4. Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu, B.: Elm, 2005. 9 s.
5. Курочкин Е.Н. Птицы СССР. Отряд Паганкообразные. М.: Наука, 1982. ст. 292-301.
6. Мустафаев Г.Т. Зимнее население птиц Ленкоранской низменности. Орнитология. изд. Московского Университета, 1972. вып 10, ст. 280-296.