Qırmızıboyun maygülü
| Qırmızıboyun maygülü | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Podiceps auritus | |||||||||||||||||||||||
_(cropped).jpg) | |||||||||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | |||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||
| Elmi adı | |||||||||||||||||||||||
| Podiceps auritus (Linnaeus, 1758) | |||||||||||||||||||||||
| Mühafizə statusu | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Qırmızıboyun maygülü (lat. Podiceps auritus) - maygülülər fəsiləsinin maygülü cinsinə aid quş növü.
Statusu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycana qışlamağa gəlir.
Xarakterik morfoloji əlamətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qışda bel tərəfi qonur-boz, qarın tərəfi, qanadlarının altı və qoltuq lələkləri, başının altı və yan hissəsi ağ, boynunun alt tərəfi boz rəngdə olur. Yayda başında kürən lələklər topası və boynunda qara “yaxalığı” olur. Boynunun arxası qaramtıl-qonur, önü və yanları, döşünün yuxarı hissəsi və bədəninin yanları kürəndir. Bədəninin üst hissəsi qaramtıl-ağ olur. Dimdiyi düz və dartılmış şəkildə, çox hissəsi qara, uc hissəsi bozumtul, dib hissəsi isə boz-çəhrayı rəngdədir. Cavanların başının və boynunun yanlarında tünd naxışlar görünür[1][2][3][4][5][6].
Cinsiyyət dimorfizmi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Erkəkləri dişilərindən az iridir.
Coğrafi yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Avropa, Asiya və Şimali Amerikada yayılıb. Azərbaycanda Kür-Araz, Lənkəran və Samur-Dəvəçi ovalığında, Xəzər dənizinin sahil sularında məskunlaşır. Miqrasiyası öyrənilməmişdir[7][8][9][10][11][12].
Növdaxili müxtəliflik[redaktə | mənbəni redaktə et]
Monotipik növdür. Bir yarımnövü var (P.A. Auritus Linn., 1758).
Sayı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanda sayı azdır. 2005-ci ilin yanvarında Xəzər dənizinin Azərbaycan hissəsində sayı 11 fərd olub. Sayına qışın şaxtalı keçməsi mənfi təsir göstərir[13][14][15][16][17][18].
Sosiologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Tək, cüt-cüt və sürü halında yaşayır.
Sutkalıq fəallığı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Əsasən gündüzlər fəal olur. Miqrasiya dövründə axşam və gecə uçur.
Lələkdəyişməsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Cütləşmədən əvvəlki lələkdəyişmə yaşlılarda qışın ortalarından martın axırlarına kimi gedir. Cavan quşlarda qış görkəminə girmək üçün birinci lələkdəyişmə oktyabrın ortalarından yanvarın axırına kimi gedir.
Yemlənmə qaydası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yemini əsasən suya cummaqla suyun alt hissəsindən başını suya salmaqla suyun və bitkilərin üstündən yığır, bəzən isə havada tutur.
Yem xarakteri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Zoofaqdır. Əsas yemini su cücüləri, yengəclər təşkil edir. Əlavə yem kimi balıqlardan da istifadə edir.
Yırtıcıları[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanda düşmənləri məlum deyil.
Biosenozda rolu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hidrofil bitkilərə təsir edən biotik faktorlara daxildir. Hidrofil heyvanlardan yem kimi istifadə edir. Özü isə üçüncü səviyyəli konsumentlərin rasionuna daxildir. Beləliklə, sahil ekosistemlərində maddələrin bioloji dövriyyəsi və enerji çevrilməsində iştirak edir.
İnsan üçün əhəmiyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Elmi və estetik əhəmiyyəti var.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruqlarında, Şirvan, Abşeron və Ağgöl Milli Parklarında, Dövlət Təbiət yasaqlıqlarında qorunur. Muzeylərdə (kolleksiya) nümayiş etdirilir, populyar maarifçilik ədəbiyyatlarına daxil edilir. Əlavə qorunma tədbirlərinə ehtiyac yoxdur.
Növün qeydiyyat göstəriciləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Elmi fondlarda kolleksiyası saxlanır, muzeylərdə müqəvvası nümayiş etdirilir.
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qaraboyun maygülü
Kiçik maygülü
Abıca arıquş
Talış arıquşu
Kəkilli arıquş
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Babayev İ.R., Əskərov P.İ., Əhmədov F.T. “Xəzərin Azərbaycan hissəsinin sudaüzən quşları”. B.: Nurlar, 2007. s. 33-36.
- ↑ Vasiliyev V. İ. Podicipediformes-İyrəncəkimilər. Azərbaycan faunası. Quşlar, VI cild. B.: Elm, 1977. s. 70-71.
- ↑ Mustafayev Q.T. Azərbaycanda ornitofaunanın taksonomik spektri. Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2004. 5 s.
- ↑ Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu, B.: Elm, 2005. 9 s.
- ↑ Курочкин Е.Н. Птицы СССР. Отряд Паганкообразные. М.: Наука, 1982. ст. 292-301.
- ↑ Мустафаев Г.Т. Зимнее население птиц Ленкоранской низменности. Орнитология. изд. Московского Университета, 1972. вып 10, ст. 280-296.
- ↑ Babayev İ.R., Əskərov P.İ., Əhmədov F.T. “Xəzərin Azərbaycan hissəsinin sudaüzən quşları”. B.: Nurlar, 2007. s. 33-36.
- ↑ Vasiliyev V. İ. Podicipediformes-İyrəncəkimilər. Azərbaycan faunası. Quşlar, VI cild. B.: Elm, 1977. s. 70-71.
- ↑ Mustafayev Q.T. Azərbaycanda ornitofaunanın taksonomik spektri. Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2004. 5 s.
- ↑ Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu, B.: Elm, 2005. 9 s.
- ↑ Курочкин Е.Н. Птицы СССР. Отряд Паганкообразные. М.: Наука, 1982. ст. 292-301.
- ↑ Мустафаев Г.Т. Зимнее население птиц Ленкоранской низменности. Орнитология. изд. Московского Университета, 1972. вып 10, ст. 280-296.
- ↑ Babayev İ.R., Əskərov P.İ., Əhmədov F.T. “Xəzərin Azərbaycan hissəsinin sudaüzən quşları”. B.: Nurlar, 2007. s. 33-36.
- ↑ Vasiliyev V. İ. Podicipediformes-İyrəncəkimilər. Azərbaycan faunası. Quşlar, VI cild. B.: Elm, 1977. s. 70-71.
- ↑ Mustafayev Q.T. Azərbaycanda ornitofaunanın taksonomik spektri. Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2004. 5 s.
- ↑ Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu, B.: Elm, 2005. 9 s.
- ↑ Курочкин Е.Н. Птицы СССР. Отряд Паганкообразные. М.: Наука, 1982. ст. 292-301.
- ↑ Мустафаев Г.Т. Зимнее население птиц Ленкоранской низменности. Орнитология. изд. Московского Университета, 1972. вып 10, ст. 280-296.
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
1. Babayev İ.R., Əskərov P.İ., Əhmədov F.T. “Xəzərin Azərbaycan hissəsinin sudaüzən quşları”. B.: Nurlar, 2007. s. 33-36.
2. Vasiliyev V. İ. Podisipediformes - İyrəncəkimilər. Azərbaycan faunası. Quşlar, VI cild. B.: Elm, 1977. s. 70 - 71.
3. Mustafayev Q.T. Azərbaycanda ornitofaunanın taksonomik spektri. Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2004. 5 s.
4. Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu, B.: Elm, 2005. 9 s.
5. Курочкин Е.Н. Птицы СССР. Отряд Паганкообразные. М.: Наука, 1982. ст. 292-301.
6. Мустафаев Г.Т. Зимнее население птиц Ленкоранской низменности. Орнитология. изд. Московского Университета, 1972. вып 10, ст. 280-296.