Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayəti

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayəti
İnzibati mərkəz Çerkessk
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 12 yanvar 1922
Ləğv edilib 16 may 1992
Sahəsi
  • 14.100 km²
Əhalisi
Əhalisi
  • 417.560 nəf. (1989)[1]

Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayəti (Qaraçay-Çərkəz MV) — RSFSR daxilində 12 yanvar 1922-ci ildən 26 aprel 1926-cı il və 11 fevral 1957-ci ildən 16 may 1992-ci ilə qədər mövcud olmuş inzibati-ərazi vahididir.

İnzibati mərkəzi Çerkessk şəhəridir.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vilayət 1922-ci il yanvarın 12 -də Kuban-Çernomorsk vilayətinin Batalpaşinski idarəsi və Dağ MSSR Qaraçay Milli Dairəsi ərazisinin böyük hissəsindən, mərkəzi Batalpaşinskaya kəndindən yaradılmışdır.

1924-cü il oktyabrın 16-dan rayon Şimali Qafqaz diyarının tərkibinə daxil edildi.

1926-cı il aprelin 26-da rayon Qaraçay Muxtar Vilayəti və Çerkes Milli Dairəsinə bölündü, Batalpaşinski rayonu isə Şimali Qafqaz ərazisinə verildi.

1957-ci il fevralın 11 — də Qaraçayların reabilitasiyasından sonra Çərkəz Muxtar Vilayəti Stavropol diyarının tərkibində Qaraçay-Çərkəz Muxtar Dairəsinə[2] çevrildi. Stavropol diyarının Zelençukski, Karaçayevski və Ust-Cequtinski rayonları da ona verildi[3] .

30 noyabr 1990-cı ildə Qaraçay-Çərkəz Muxtar Dairəsi Stavropol diyarından ayrıldığını və RSFSR tərkibində Qaraçay-Çərkəz Sovet Sosialist Respublikasının (QÇSSR) yaradıldığını elan etdi.

1990-cı il dekabrın 15-də RSFSR Xalq Deputatlarının II qurultayı Qaraçay-Çərkəziyanın Stavropol diyarından çıxarılmasını qanuniləşdirdi və RSFSR Konstitusiyasına düzəlişlər etdi.[4]

1991-ci il iyulun 3 -də RSFSR Ali Soveti Rusiya konstitusiyasına Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayətini RSFSR-in tərkibində Qaraçay-Çərkəz Sovet Sosialist Respublikasına çevirən dəyişiklik etdi. Bu düzəliş RSFSR Xalq Deputatları qurultayına baxılması üçün təqdim edildi[5] .

21 aprel 1992-ci ildə Rusiya Xalq Deputatları Konqresi RSFSR konstitusiyasına Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayətini Qaraçay-Çərkəz Respublikasına çevirən düzəliş qəbul etdi[6] . Düzəliş 16 may 1992-ci ildə "Rossiyskaya qazeta"da dərc olunduqdan sonra qüvvəyə minmişdir[7] .

İnzibati bölgü[redaktə | mənbəni redaktə et]

23 mart 1977-ci il tarixinə rayona 2 rayon tabeliyində olan şəhər daxil idi:

və 8 rayon:

  1. Adıge-Xablski — aul Adıge - Xabl
  2. Zelençukski — Art. Zelençukskaya
  3. Karaçayevski — Cənab. Karaçayevsk
  4. Malokaraçaevski — s. Üçkəkən
  5. Prikubansky — səh. qafqazlı
  6. Urupsky — Art. maneə
  7. Ust-Cegutinsky Ust-Cequta
  8. Xabezski — aul Xabez

Əhali[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bölgə əhalisinin dinamikası:

İllər Əhali sayı, nəfər Mənbə
1959 277 959 1959-cu il siyahıyaalınması
1970 344 651 1970-ci il siyahıyaalınması
1979 368 343 1979-cu il siyahıyaalınması
1989 414 970 1989-cu il siyahıyaalınması

1989-cu il siyahıyaalınmasına əsasən əhalinin milli tərkibi :

Milliyyət Əhali sayı, nəfər Ümumilikdə faiz payı



</br> əhali, %
ruslar 175 931 42.4
qaraçaylar 129 449 31.2
çərkəzlər 40 241 9.7
Abaza 27 475 6.6
noqaylar 12 993 3.1
ukraynalılar 6 308 1.5
osetinlər 3 806 0.9
tatarlar 2 496 0.6
yunanlar bir 630 0.4
Ümumi 414 970 100

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg1.php.
  2. ↑ "Закон СССР от 11.02.1957 "Об утверждении Указов Президиума Верховного Совета СССР о восстановлении национальной автономии балкарского, чеченского, ингушского, калмыцкого и кар..." 2015-07-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-09.
  3. ↑ СК/Хроника основных АТ изменений в Ставропоольском крае в 1945–1991.pdf Сборник "Промышленность Ставропольского края в архивных документах (1945–1991 гг.) [ölü keçid]
  4. ↑ "Закон РСФСР от 15 декабря 1990 г. "Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного Закона) РСФСР"". 2016-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-09.
  5. ↑ Закон РСФСР от 3 июля 1991 г. "Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного Закона) РСФСР в связи с преобразованием автономных областей в Советские Социалистические Республики"
  6. ↑ Закон Российской Федерации от 21 апреля 1992 года № 2708-I "Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного Закона) Российской Советской Федеративной Социалистической Республики"
  7. ↑ "Список законов РСФСР/РФ. 1990-1993". 2015-01-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-09.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Qaraçay-Çərkəz_Muxtar_Vilayəti&oldid=7141061"