Qaya göbəyi
Qaya göbəyi — IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir – VU B1b (i, iii) c (i, iii). Azərbaycanın nadir növüdür.[1]
Qısa morfoloji təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kökümsovu qısa, yoğun, çoxlu sayda kökətrafı yarpaq və gövdə əmələ gətirir. Kökətrafı yarpaqlar 5–10 sm uzunluğunda, ayaları yumurtavari, əsasında ürəkvari və ya dəyirmi; gövdələri nazik, zəif, əyri-üyrü, sallanan,10 (15) sm uzunluqdadır. Gövdə yarpaqları uzunsov və ya yumurtavari, 5–7 sayda, daha xırda, yuxarıdakılar salxımın əsasında oturaqdır. Salxımı tək, boş və azçiçəklidir. Tac mavi rəngdədir. Fındıqçaları 2,5–3 mm uzunluqda ensiz, kənarları azaciq enli dişli qanadlıdır.[2][3]
Bioloji, ekoloji, fitosenoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çiçəkləmə may-iyul, meyvəvermə iyun-avqust aylarına təsadüf edir. Orta və yuxarı dağ qurşaqlarının (dəniz səviyyəsindən 2000 m yüksəklikdə) qayalı, daşlı və gilli yamaclarında, töküntülü və əhəngli yerlərdə, çayların yataqlarında rast gəlinir.[2][3][4]
Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Böyük Qafqazın qərb hissəsidir.[3][4][5]
Sayı və tendensiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Populyasiyanın təbii bərpasının zəif olması, iqlimin mənfi təsirlərinin dəyişilməsindən asılılığı müşahidə olunur. Azalma tendensiyasına meyillidir.
Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Antropogen amillər (ekstremal iqlimə malik ərazilərdə yayılması, kortəbii otarılma, tapdalanma), iqlim və ətraf mühit amillərinə həssaslıqdır.
Mühafizə tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Populyasiyanın nəzarətə götürülməsi, mütəmadi monitorinqlərin aparılması tələb olunur.[4]
