Qazax ardıcı
Qazax ardıcı | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
Elmi təsnifat | ||||||||||
Domen: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Şöbə: Sinif: Yarımsinif: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: ???: Qazax ardıcı |
||||||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
Juniperus sabina (lat. Juniperus sabina) — sərvkimilər fəsiləsinin ardıc cinsinə aid bitki növü.
Qazax ardıcı — bitki növü.
Ümumi yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Rusiya, Orta Asiya (Qazaxıstan, Qırğızıstan), Rumıniya, Bolqarıstan, Şimali Monqolustan, Çin (Tyan-Şan), Ukrayna və Ermənistanda yayılmışdır. Azərbaycanda yayılması: Naxçıvan MR və Quba rayonu ərazilərində rast gəlinir.
Statusu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanın nadir bitkisidir. NT.
Bitdiyi yer[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanda Quba rayonu meşələrində subalp və alp meşə qurşağında dəniz səviyyəsindən 2000–3000 m hündürlukdə daşlı-qayalı yamaclarda bitir.
Təbii ehtiyati[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanda təbii ehtiyatı geniş deyildir.
Bioloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Asimmetrik çətirli, ikievli və ya birevli sürünən alçaqboylu, hündürlüyü 0,5–1 m-ə qədər olan koldur. Gövdəsinin qabığı sığallı və qırmızımtıl – sarı rənglidir. Hündürlüyü 1 m-ə çatir. Budaq¬larının qabığı qırmızımtıl – boz və ya qonurdur, çatlayıb parçalanır və ya oduncaqdan xırda parçalar şəklində ayrılır. Yarpaqları dəyirmi, nazik və yaşıldir. Zoğları tünd-yaşıl rəngli xoşagəlməyən kəskin qoxuludur. Cavan yarpaqların şaxələri çox sıxılmışdır, çarpazvarı cüt-cüt düzülmüşdür, ellipsvarı olub, ucları sivri və ya kütdür. Yarpaqlarının uzunluğu 2,5–3 mm-dir. Yarpaqları iynəlidir, üç il ağacda qalır və belə yaşıl yarpaqların ucları azacıq arxaya əyilmiş olur. Erkək qozacıqları oval şəkilli, ucları dəyirmi, arxası yastı və üzərində pulcuqları vardır. Erkək orqanları 10-15 ədəd yumurtavarı-qalхanaохşar erkəkcikdən ibarətdir. Bunların hər birində 3-7 tоz kisəciyi vardır. Dişicik çiçəkləri yumurtavari pulcuqdan ibarət olub, budaqların üzərində yerləşir. Meyvəsi göyümtül rəngi olub qısa ayaqcıq ucunda sallaq şəklində dayanır, tək-tək yerləşir. Tохumları ziyillərlə örtülmüşdür, оvalşəkilli və ya yumurtavaridir, 4-6 sm uzunluqdadır, qоnur rəngli və parlaqdır.
Çохalması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Tохumla və vegetativ yоlla çохalır. Təbii ehtiyatın dəyişilməsi səbəbləri: Başlıca оlaraq insan fəaliyyəti və bəzi abiоtik amillərin təsiridir.
Becərilməsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Park və bağlarda rast gəlinir.
Qəbul edilmiş qоruma tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanın “Qırmızı Kitabı”na daxil edilmişdir.
Zəruri qоruma tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bitkinin təbii yayldığı yerlərdə yeni mühafizə sahələrinin yaradılması zəruridir.
Məlumat mənbələri:[redaktə | mənbəni redaktə et]
Флора Kавказа .т.1.1939; Флора Азербайджана т.1.1950; Azərbaycanın ağac və kolları. I c. 1961; Azərbaycan SSR-nin “Qırmızı Kitabı”.1989; Красная Kнига CCCR.1984; Naxçıvan Muxtar Respublikası florasının taksonomik spektri. 2008; Naxçıvan MR-nın flora müxtəlifliyi və onun nadir növlərinin qorunması. 2011; Azərbaycan florasının konspekti I-III cildlər. 2005; 2006; 2008; Azərbaycan dendroflorası. I cild, 2011.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- “Azərbaycan dendraflorasi” I cild, Baki, “Elm”, 2011, 312 səh.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.
http://dendrologiya.az/?page_id=112 Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine
- ↑ Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753.C. 2. səh. 1039.