Qvanqhvamun

Qvanqhvamun, Qyonqbokqunq Sarayının cənubunda yerləşən əsas qapıdır. "Kralın böyük fəziləti bütün ölkəni işıqlandırır" mənasına gəlir. 1395-cü ildə tikilmişdir. İki mərtəbəli Qvanqhvamunun qarşısında hər iki tərəfdə bir cüt heyvan fiquru var. Qvanqhvamunun 3 qapısı var. Orta qapı padşahın istifadə etdiyi, sol və sağ qapılar isə köməkçilərin girib-çıxdığı qapı idi. Gvanqhvamun tavanında vermilion quşu əks olunmuşdur. Gvanqhvamun Koreya müharibəsi nəticəsində iki dəfə məhv edilmiş, Volde və Xiezhi xaricində sarayın bir hissəsi təmir-bərpa edilərək 15 Avqust 2010-cu ildə ictimaiyyətə açılmışdır. Qınconqcona gedən üç qapı vardır ki, onlardan birincisi Gvanqhvamundur.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Coson sülaləsi dövründə[redaktə | mənbəni redaktə et]

1395-ci ildə Coson sülaləsinin kralı Teconun hakimiyyəti dövründə əsası qoyulmuş və alim Jeong Dojeon tərəfindən 'Sajeongmun' adlandırılmışdır. O vaxtlar həm də 'Omun' adlanırdı. 1425-ci ildə Coson sülaləsinin kralı Seconqun vaxtında Qiymət zalı (Jiphyeonjeon)dakı alimlər adını indiki "Gvanqhvamun" olaraq adını dəyişdilər.

İmcın müharibəsi dövründə Gyonqbokqunqla birlikdə törədilmiş yanğın nəticəsində məhv olmuş, lakin Coson sülaləsi dövrünün əvvəllərində Heungseon Daewongun (böyük məhkəmənin şahzadəsi)un Gyonbokqunqu yenidən inşa etdirməsi ilə bərpa edilmişdir.

Qvanqhvamun və xiezhi (təxminən 1900-cu il)

Yapon işğalı və Koreya müharibəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

1910-cu ildə Yaponiyanın Koreyanı ilhaq etməsindən sonra Gyonqbokqunq Sarayının ərazisində Yapon Baş Hökumət Binasının qurulması prosesində, hökumət binasının qarşısını kəsdiyi bəhanəsi ilə Gvanqhvamunu sökməyi planlaşdırdıqlarını açıqladılar. Lakin təkcə Coson sülaləsi nümayəndələri deyil, hətta yapon ziyalıları da sökülmə qərarına qarşı çıxdılar. Xüsusilə Yanagi Sōetsu 1922-ci ildə Yapon jurnal olan "Abad"da "Məhv olmağa doğru gedən bir Coson tikilisi haqqında"adlı başlıqla Gvanqhvamunun taleyini həll edən məqalə dərc etmişdir. Yaponiyada nəşr olunduqdan sonra 《Dong-A Ilbo》-da Koreya dilindəki tərcüməsinin dərc edilməsi ilə Koreyanın Yaponiya Hökumətinin siyasi tədbirlərinə qarşı ictimai əks fikirlər ucaldı. Buna qarşılıq olaraq Koreyanın Yaponiya Hökuməti Gvanqhvamunun sökülməsi planını geri çəkdi və Baş Hökumət Binasının inşaat işlərinin tamamlandığı növbəti il, yəni 1927-ci ildə Gvanqhvamun Gunchunmuna (Gyeongbokgung Sarayının Şərq qapısı) tərəfə köçürüb təsis etdilər. Gvanqhvamun 1945-ci ildə Koreyanın azad olmasından sonra da həmin yerdə qaldı. [ Mənbə tələb olunur ]

1950-ci ildə Koreya müharibəsinin başlaması ilə bombardmana məruz qalan Gvanqhvamunun taxtadan olan hissələri yanaraq məhv oldu və yalnız daş oymaları qaldı.^[1] Bundan sonra daş hissələrinə toxunmadan adının yazıldığı lövhə yenidən düzəldildi, yuxarı hissəsi isə dəmir betondan istifadə edilərək 11 dekabr 1968-ci ildə yenidən quruldu. Lakin Gvanqhvamunun yeri Gyonqbokqunq Sarayının orijinal formasına uyğun deyil, Baş Hökumət binasının yerinə uyğun olaraq yenidən quruldu,^[2] tikintidən əvvəl yalnız xaricdən bərpa edilməsi fikrinin yanlış olduğuna dair hətta ictimai rəylər də yüksəldi.^[3] Üstəlik, hündürlüyü də orijinal hündürlükdən bir az daha yüksək tikildi və həmçinin löhvə də gözlənildiyi kimi Çin loqoqramları ilə yazılan deyil, o vaxtlarda Koreya əlifbasının müstəsna istifadəsinə diqqət göstərən Prezident Pak Çon Hi tərəfindən birbaşa Koreya əlifbası ilə yazılmış olanı istifadə edildi.

Yapon Baş Hökumət Binasının qarşısında Qvanqhvamun (1990-cı illər)

Müharibədən sonrakı bərpa[redaktə | mənbəni redaktə et]

Taxta bina[redaktə | mənbəni redaktə et]

1995-ci ildə mülki hökumət 2003-cü ildən başlayaraq Gvanqhvamunu qismən söküb 2009-cu ilə qədər orijinal yerində daş sütunda üzərində taxta bina olaraq bərpa ediləcəyini elan etdi.^[4] 2006-cı ildən Mədəni İrs İdarəsinin rəhbərlik etdiyi Gyonqbokqunqun bərpa layihəsinin bir hissəsi olaraq mövcud Gvanqhvamunu kral Qoconqun dövründəki Orta əsrlər görünüşünü bərpa etmək üçün söküldü.^[4] Gvanqhvamunun bərpa layihəsinin 2010-cu ilin oktyabr ayında bitəcəyi planlaşdırılsa da, G20 Seul sammitinin keçirilməsi səbəbindən təxirə salınaraq 15 avqust Koreya milli azadlıq günündə ictimaiyyətə açıldı.

Volde[redaktə | mənbəni redaktə et]

Gvanqhvamundakı volde planlaşdırıldığı getsə 2023-cü ildə yeni yaradılan Voldeyi görmək mümkün olacaq.   Yookcho küçəsinə doğru uzanan Gvanqhvamundakı Voldenin uzunluğu 52m, eni isə 29.5m idi.  Burada qapıda duran keçikçilərin dəyişməsi mərasimi də daxil olmaqla ənənəvi mədəniyyət tədbirləri keçirilir.  Gvanqhvamunun qarşısındakı Volde əhəmiyyətli tədbirlər zamanı kralın istifadə girib-çıxarkən əhali ilə əlaqə saxladığı və ünsiyyət qurduğu yer olmuşdur.