Radiofizika
Radiofizika — geniş mənada rəqsi-dalğavari proseslərin, dar mənada radio diapazonundakı elektromaqnit dalğalarının tədqiqi ilə məşğul olan elm. Tarixən radiofizikanın əsas tədqiqat predmeti radiodalğalar, onların şüalanması və qəbulu, müxtəlif mühitlərdə yayılması, cisimlərlə qarşılıqlı təsiri və udulması olmuşdur. Lakin sonralar radiofizikanın üsulları fizikanın digər sahələrinə: optika, akustika, mikrodalğalı elektronika, yarımkeçiricilər elektronikasına ötürüldü. Hal-hazırda dalğaların yayılmasının ümumi nəzəriyyəsi yaradılmış, fəza və zaman dispersiyası olan qeyri-xətti və qeyri-taraz mühitlər üçün dalğa tənliklərinin həlli üsulları işlənmişdir.
Praktik əhəmiyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Radiofizika öz əhəmiyyətli tətbiqini radiolokasiyada tapmışdır. Obyektlərdən əks olunan radiodalğalara görə onların yerinin tapılması problemi radiofizikanın sayəsində öz həllini tapmışdır.
Radiofizika radiotexnikanı verici və qəbuledici antenalar, elektromaqnit dalğa generatorları, qəbuledicilər, gücləndiricilər, filtrlər, modulyatorlar, demodulyatorlar, radiodalğa ötürücüləri, radiolokatorlar, kvant cihazları və s. bu kimi cihazların təkmilləşdirilməsi üçün zəruri olan üsullarla təmin edir.
Radiofiziki üsullar radio diapazonunda kosmik tədqiqatların - başqa sözlə astrofizika üçün vacib olan radioastronomiyanın əsasını qoydu.
Tədqiqat istiqamətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Fizikanın bu bölməsinin fənlərarası əlaqəsinə görə tədqiqat istiqamətləri bir çox cəhətdən digər bölmələrin tədqiqat istiqamətləri ilə kəsişir.
Həll ediləcək vəzifələrə görə radiofizikanı bir neçə alt bölməyə ayırmaq olar:
- Klassik radiofizika
- Kvant radiofizikası
- Statistik radiofizika
Klassik radiofizika[redaktə | mənbəni redaktə et]
Klassik radiofizika çərçivəsində tədqiqatlar aşağıdakı istiqamətlərdə aparılır:
- Radiodalğaların şüalanması və yayılması.
- Yerin və ionosferin elektromaqnit xassələri.
- Hərəkətli və qeyri-stasionar mühitlərin elektrodinamikası.
- Radioastronomiya.
- Qeyri-xətti akustika.
- Seysmoakustika.
- Elektrohidrodinamika
Kvant radiofizikası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kvant radiofizikası maddələrin kvant xassələrini nəzərə alaraq dalğa xassələrini öyrənir. Bu alt bölmədə aşağıdakı sahələri ayırd etmək olar:
- Lazerlərin fizikası.
- Qeyri-xətti optika.
- Lifli optik sistemlər.
Statistik Radiofizika[redaktə | mənbəni redaktə et]
Statistik radiofizika çərçivəsində təsadüfi qeyri-bircins mühitlərdə dalğaların yayılması problemlərinə baxılır. Bu bölmə real mühitlərdə siqnalların ötürülməsi üçün xeyli tətbiqə malikdir. Tədqiqat sahələrinə aiddir:
- Radiolokasiya məsələləri.
- Material səthlərinin diaqnostikası.
- Okeanda akustik siqnalların ötürülməsi.
- Plazmaların diaqnostikası.
- Canlı bioloji toxumaların diaqnostikası.
- Atmosferin monitorinqi.
Həmçinin baxın[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Davudov B., Daşdəmirov K. Radiofizika. Dərs vəsaiti, Bakı: «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, 2008, 392 səh.
- A. М. Пашаев, А.Р. Гасанов. Антенны и распространение радиоволн. Баку: НАА. 2007.-135 с.
- Левичев В.Г. Радиопередающие и радиоприемные устройства. М.: Воениздат, 3-е, переработ. и дополн. 1974.-510 с.