Rokfeller Fondu

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Rokfeller Fondu
Rockefeller Foundation
Loqonun şəkli
Növü 501(c)(3) təşkilatı[d]
Yaranma tarixi 1913
Rəsmi dili
Mərkəzi
Qurucusu
rockefellerfoundation.org
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Rokfeller Fondu (ing. Rockefeller Foundation) — Beşinci prospekt, 420, Nyu York ünvanında yerləşən amerikan özəl fondu və xeyriyyəçi tibbi tədqiqat və incəsənəti maliyyələşdirən təşkilat.[1] ABŞ-da Karnegi Korporasiyasından sonra ikinci ən qədim xeyriyyə təşkilatı olan fond, 2015-ci ildə ümumi ianəyə ABŞ-ın 39-cu ən böyük fondu idi.[2] 2016-cı ilin sonuna qədər aktivlər 4,1 milyard ABŞ dolları (2015-ci ildən bəri dəyişmədi), illik qrantlar isə 173 milyon dollar təşkil edib.[3] İƏİT-nın məlumatına görə, fond 2021-ci ildə inkişaf üçün 283,9 milyon ABŞ dolları ayırıb.[4] Fond cari dollarla 14 milyard dollardan çox vəsait ayırıb.[5]

Fond Standard Oil maqnatı Con Rokfeller və oğlu, həmçinin onların əsas biznes məsləhətçisi Frederik Taylor Qeyts tərəfindən 1913-cü il mayın 14-də, nizamnaməsi Nyu-York ştatının qanunverici orqanı tərəfindən verildiyi zaman başlamışdır.[6]

Fondun 1930-cu illərdən etibarən beynəlxalq nüfuzu və qlobal qeyri-hökumət təşkilatlarına böyük təsiri var. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı, fondun insanları öyrənmək və müalicə etmək üçün həkimləri xaricə göndərən Beynəlxalq Sağlamlıq Bölməsindən nümunə götürür. Milli Elm Fondu və Milli Səhiyyə Agentliyi da Rokfeller tərəfindən maliyyələşdirilən iş əsasında modelləşdirilmişdir.[7] O, həmçinin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının dəstəkçisi olub.

2020-ci ildə fond qalıq yanacaqdan imtina edəcəyini vəd etdi, çünki ianə əsasən Standard Oil tərəfindən maliyyələşdirilirdi.[8]

Fondun həmçinin 1930-cu illərdə yevgenikaya dəstək, habelə beynəlxalq sahədə işlərindən irəli gələn bir sıra qalmaqallar da daxil olmaqla, mübahisəli tarixi var. 2021-ci ildə fondun prezidenti tarix ilə hesablaşmağı, kapital və inklüzivliyi mərkəzləşdirməyi öhdəsinə götürdü.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ "Company Overview of The Rockefeller Foundation". Businessweek. 22 October 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 April 2013.
  2. ↑ "Foundation Stats". The Foundation Center. October 2014. 2016-05-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-08-14.
  3. ↑ "Financial Statement 2016" (PDF). The Rockefeller Foundation. June 21, 2017. 2018-01-12 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-12.
  4. ↑ "Rockefeller Foundation | Development Co-operation Profiles – Rockefeller Foundation | OECD iLibrary". www.oecd-ilibrary.org (ingilis). 2023. 2023-10-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-01.
  5. ↑ "The Rockefeller Foundation Timeline". 2007-02-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  6. ↑ "Research Library – The Rockefeller Foundation" (PDF). 2012-10-30 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-05-26.
  7. ↑ "Global Forum on Human Development" (1999). As model for UN organizations, pp.64-5.
  8. ↑ Egan, Matt. "Exclusive: A $5 billion foundation literally founded on oil money is saying goodbye to fossil fuels". CNN. 18 December 2020. 2022-09-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-18.

Əlavə ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Abir-Am, Pnina G. "The Rockefeller Foundation and the rise of molecular biology" (PDF). Nature Reviews Molecular Cell Biology. 3 (1). 2002: 65–70. doi:10.1038/nrm702. PMID 11823800.
  • Berman, Edward H. The Ideology of Philanthropy: The influence of the Carnegie, Ford, and Rockefeller foundations on American foreign policy. New York: State University of New York Press. 1983.
  • Birn, Anne-Emanuelle. "Philanthrocapitalism, past and present: The Rockefeller Foundation, the Gates Foundation, and the setting (s) of the international/global health agenda." Hypothesis 12.1 (2014): e8. online
  • Birn, Anne-Emanuelle, and Elizabeth Fee. "The Rockefeller Foundation and the international health agenda"], The Lancet, (2013) Volume 381, Issue 9878, Pages 1618 - 1619, online
  • Brown, E. Richard, Rockefeller Medicine Men: Medicine and Capitalism in America, Berkeley: University of California Press, 1979.
  • Chernow, Ron, Titan: The Life of John D. Rockefeller Sr., London: Warner Books, 1998. online
  • Cotton, James. "Rockefeller, Carnegie, and the limits of American hegemony in the emergence of Australian international studies." International Relations of the Asia-Pacific 12.1 (2012): 161–192. [
  • Dowie, Mark, American Foundations: An Investigative History, Boston: The MIT Press, 2001.
  • Eckl, Julian. "The power of private foundations: Rockefeller and Gates in the struggle against malaria." Global Social Policy 14.1 (2014): 91–116.
  • Erdem, Murat, and W. ROSE Kenneth. "American Philanthropy ın Republican Turkey; The Rockefeller and Ford Foundations." The Turkish Yearbook of International Relations 31 (2000): 131–157. online
  • Farley, John. To cast out disease: a history of the International Health Division of Rockefeller Foundation (1913-1951) (Oxford University Press, 2004).
  • Fisher, Donald, Fundamental Development of the Social Sciences: Rockefeller Philanthropy and the United States Social Science Research Council, Michigan: University of Michigan Press, 1993.
  • Fosdick, Raymond B., John D. Rockefeller Jr., A Portrait, New York: Harper & Brothers, 1956.
  • Fosdick, Raymond B., The Story of the Rockefeller Foundation (1952) online
  • Hauptmann, Emily. "From opposition to accommodation: How Rockefeller Foundation grants redefined relations between political theory and social science in the 1950s." American Political Science Review 100.4 (2006): 643–649. online
  • Jonas, Gerald. The Circuit Riders: Rockefeller Money and the Rise of Modern Science. New York: W.W. Norton and Co., 1989. online
  • Kay, Lily, The Molecular Vision of Life: Caltech, the Rockefeller Foundation, and the Rise of the New Biology, New York: Oxford University Press, 1993.
  • Laurence, Peter L. "The death and life of urban design: Jane Jacobs, The Rockefeller Foundation and the new research in urbanism, 1955–1965." Journal of Urban Design 11.2 (2006): 145–172. online
  • Lawrence, Christopher. Rockefeller Money, the Laboratory and Medicine in Edinburgh 1919–1930: New Science in an Old Country, Rochester Studies in Medical History, University of Rochester Press, 2005.
  • Mathers, Kathryn Frances. Shared journey: The Rockefeller Foundation, human capital, and development in Africa (2013) online
  • Nielsen, Waldemar, The Big Foundations, New York: Cambridge University Press, 1973. online
  • Nielsen, Waldemar A., The Golden Donors, E. P. Dutton, 1985. Called Foundation "unimaginative ... lacking leadership....slouching toward senility." online
  • Ninkovich, Frank. "The Rockefeller Foundation, China, and Cultural Change." Journal of American History 70.4 (1984): 799–820. online
  • Palmer, Steven, Launching Global Health: The Caribbean Odyssey of the Rockefeller Foundation, Ann Arbor: University of Michigan Press, 2010.
  • Perkins, John H. "The Rockefeller Foundation and the green revolution, 1941–1956." Agriculture and Human Values 7.3 (1990): 6–18. online
  • Sachse, Carola. What Research, to What End? The Rockefeller Foundation and the Max Planck Gesellschaft in the Early Cold War (2009) online
  • Shaplen, Robert, Toward the Well-Being of Mankind: Fifty Years of the Rockefeller Foundation, New York: Doubleday & Company, Inc., 1964.
  • Stapleton, D. H. "Lessons of history? Anti-malaria strategies of the International Health Board and the Rockefeller Foundation from the 1920s to the era of DDT". Public Health Reports. 119 (2). 2004: 206–215. doi:10.1177/003335490411900214. PMC 1497608. PMID 15192908.
  • Theiler, Max and Downs, W. G., The Arthropod-Borne Viruses of Vertebrates: An Account of The Rockefeller Foundation Virus Program, 1951–1970. (1973) Yale University Press. New Haven and London. ISBN 0-300-01508-9.
  • Uy, Michael Sy. Ask the Experts: How Ford, Rockefeller, and the NEA Changed American Music, (Oxford University Press, 2020) 270pp.
  • Wood, Andrew Grant. "Sanitizing the State: The Rockefeller International Health Board and the Yellow Fever Campaign in Veracruz." Americas 6#1 Spring 2010 ·
  • Youde, Jeremy. "The Rockefeller and Gates Foundations in global health governance." Global Society 27.2 (2013): 139–158. online
  • Rockefeller Foundation 990
  • 100 Years: The International Health Board. The Rockefeller Foundation/Rockefeller Archive Center.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Rokfeller_Fondu&oldid=7507475"