Sərab xanlığı

Azərbaycan tarixi

Etimologiya • Xronologiya • Etnogenez
Ən qədim dövr Daş və Mis dövrü Quruçay mədəniyyəti Azıx mağarası Azıxantrop Tağlar mağarası Damcılı mağarası Zar mağarası Şuşa mağarası Şulaveri-Şomutəpə mədəniyyəti təxm.6500–3400 e.ə. Şomutəpə yaşayış yeri Kür-Araz mədəniyyəti təxm.3400–2000 e.ə. Kültəpə I Qarğalar təpəsi Leylatəpə mədəniyyəti Tunc və Dəmir dövrü Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti təxm.XIII–VII əsrlər e.ə. Boyalı Qablar mədəniyyəti təxm.II minillik e.ə. II Kültəpə Üzərliktəpə Erkən tayfa ittifaqları Aratta III min.I yar. e.ə. Lulubi XXIII əsr-II min. e.ə. Kuti III min.əvv.-III min.son. e.ə. Turukki XX–XIX əsr e.ə. Erkən dövlətlər Manna 850–616 e.ə. Midiya 728—549 e.ə. İşquz 652–625 e.ə. Küp qəbirləri mədəniyyəti e.ə.IV əsr-b.e. VII əsr
Antik dövr İskəndər imperiyasından sonra Atropatena 328—224 e.ə. Atropatidlər Atropatena Arşakiləri Qafqaz Albaniyası e.ə.IV əsr—b.e.704 Sünik Alban Arşakiləri Xristianlığın yayılması 301 Mehranilər
Orta əsrlər Ərəb dövrü İslamın yayılması VIII-IX əsrlər Ərməniyyə 653–884 Xürrəmilər hərəkatı VIII-IX əsrlər Şəki dövləti VIII əsr—1117 Orta əsrlər Azərbaycanı Şirvanşahlar 861 — 1539 Dərbənd əmirliyi 869 — 1075 Sacilər 889-929 Salarilər 919-1062 Şəddadilər 951–1174 Rəvvadilər 955-1071 Vaspurakan çarlığı 908–1021 Sünik çarlığı 987— 1170 Artsak çarlığı 1000–1261 Xaçın knyazlığı X-XIV əsrlər Həsən-Cəlalyanlar sülaləsi Naxçıvanşahlıq X əsrin sonları — XI əsrin 60-cı illəri Türk-Monqol dövrü Türkləşmə Azərbaycan Atabəyləri 1136-1225 Elxani təbəəliyində 1236–1335 Çobanilər 1335–1357 Cəlairilər 1336–1432 Şəki hakimliyi 1384–1551 Qaraqoyunlular 1406–1468 Ağqoyunlular 1468–1508 Ağsunqurlular 1108–1227
Erkən müasir dövr İmperiyalar dövrü və parçalanma Səfəvilər 1501–1736 Şiələşdirmə Əfşarlar 1736–1747 Xəmsə məlikləri Qacarlar 1796–1925 Azərbaycan xanlıqları 1747–1828 Azərbaycan sultanlıqları XVIəsr–1828 Kürəkçay müqaviləsi Gülüstan müqaviləsi Türkmənçay müqaviləsi Rusiya dövrü Müsəlman əyalətləri rəisliyi 1804–1840 Hərbi dairə rəisliyi 1806–1840 Erməni vilayəti 1828–1840 Xəzər vilayəti 1840–1846 Şamaxı quberniyası 1846–1859 Bakı quberniyası 1859–1917 Yelizavetpol quberniyası 1868–1917 İrəvan quberniyası 1850–1917 Zaqatala dairəsi 1859–1917 Milli Azadlıq Hərəkatı Hümmət 1904 Müsavat 1911 Qafqaz cəbhəsi 1914–1918 Bakı qırğınları 1918 Quba qırğınları 1918 Şamaxı qırğınları 1918 Şuşa qırğınları 1918 Qafqaz İslam Ordusu Bakı döyüşü 1918 Göyçay savaşı 1918 Araz Türk Cümhuriyyəti 1918-1919 Müasir Azərbaycan İlk Azərbaycan Respublikası 1918–1920 Batum konfransı 1918 Ermənistanla müharibə 1918–1920 Azadıstan 1920
Müasir dövr SSRİ dövrü Azərbaycan SSR 1920–1991 Qarabağ üsyanı 1920 Gəncə üsyanı 1920 Moskva müqaviləsi 1921 Qars müqaviləsi 1921 Stalin repressiyaları 1920-1950 Azərbaycan Milli Hökuməti 1945-1946 II Dünya müharibəsi 1941-1945 Deportasiya 1947–1988 Sumqayıt hadisələri 1988 Meydan hərəkatı 1988-1991 Qarabağ müharibəsi 1989–1994 Qara Yanvar 1990 Müstəqillik dövrü Azərbaycan 1991-bu günə kimi Dağlıq Qarabağ Respublikası 1994-bu günə kimi Xocalı soyqırımı 1992 Gəncə hadisələri 1993 Əsrin Müqaviləsi 1994 Mart hadisələri 1995 Azərbaycan diasporu
Azərbaycan portalı
b m r

Sərab xanlığı – Cənubi Azərbaycan ərazisində (indiki İran ərazisində) xanlıq. (XVIII əsrin 40-cı illəri – XIX əsrin əvvəlləri). Ərazisi Ərdəbil, Qaradağ, Təbriz, Marağa xanlıqları və İranla hüdudlanırdı. Mərkəzi Sərab şəhəri.

Sərab xanlığının əsası Şəqaqi tayfasının başçısı Əli xan (1747-1786) tərəfındən qoyulmuşdur. Nadir şahın ölümündən sonra paytaxtdakı qarışıqlıqdan istifadə edən Əli xan özünü həmtayfaları arasında xan elan etdi. O, Məhəmmədhəsən xan Qacarla mübarizədə öz müstəqilliyini qoruyub saxlasa da, Kərim xanın nominal hakimiyyətini qəbul etməyə məcbur olmuşdu.

Əli xanın ölümündən sonra hakimiyyətə Sadıq xan Şəqaqi gəlsi. Sadıq xanın hakimiyyəti dövründə Sərab xanlığı yenidən müstəqilliyə nail olmuş, öz sərhədlərini genişləndirməyə cəhd göstənnişdi.^[1]

Sadıq xan xanlığın idarə sistemini nizama saldı, müdafiəsini təşkil etdi. İran tərəfdən təhlükəni nəzərə alaraq xan titulu verdiyi qardaşı Əli bəyi Zəncana hakim təyin etdi. Sadıq xan Təbrizi ələ keçirdi. Lakin Urmiya, Qarabağ və başqa xanlıqlardan kömək alan Nəcəfqulu xan Dünbuli Sadıq xanı geri çəkilməyə məcbur etdi. Sərab xanlığının ərazisi Qacarlar dövlətinin tərkibinə qatıldı.