Samvel Babayan — Vikipediya

Samvel Babayan
erm. Սամվել Բաբայան


Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının müdafiə naziri
yanvar 1995 – avqust 1999
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	5 mart 1965(1965-03-05) (60 yaş)
Doğum yeri	Stepanakert, DQMV, Azərbaycan SSR, SSRİ
Fəaliyyəti	siyasətçi, hərbi qulluqçu
Dini	Erməni Həvari kilsəsi
Hərbi xidmət
Mənsubiyyəti	Dağlıq Qarabağ Respublikası
Qoşun növü	Qızıl Ordu
Döyüşlər	Birinci Qarabağ müharibəsi
Rütbəsi	general
Təltifləri
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Samvel Babayan (erm. Սամվել Անդրանիկի Բաբայան, 5 mart 1965, Stepanakert) — Birinci Qarabağ müharibəsi iştirakçısı, Dağlıq Qarabağ Müdafiə Ordusunun 1994–2000-ci illər arasında baş komandanı və Daşnaksutyun partiyasına bağlı olan Daşink partiyasının qondarma Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasındakı nümayəndəsi. "Syamo" ləqəbi ilə tanınır.^[1] Xocalı soyqırımını törədənlərdən biridir.^[2]^[3]^[4]

1988–1994-cü illər arasında Ermənistan ilə Azərbaycan arasında baş vermiş olan Birinci Qarabağ müharibəsində bir sıra önəmli rollarda çıxış etmişdir. Xüsusilə Laçın dəhlizinin açılması əməliyyatı ilə Şuşanın ələ keçirilməsi üçün nəzərdə tutulmuş hərəkatda bir sıra önəmli həmlələri ilə tanınmışdır. Ermənistan Müdafiə Nazirliyinə Serj Sarkisyanın gətirilməsi ilə 1993-cü ildə qondarma Dağlıq Qarabağ Müdafiə Ordusunun baş komandanına çevrilmişdir. 2000-ci ildə qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının prezidenti olmuş Arkadi Qukasyana etdiyi sui-qəsd planına görə istintaqa cəlb olunmuş və 15 il həbsə məhkum edilmiş olsa da, o, cəmi 4 il həbs həyatı yaşadıqdan sonra əfv edilmiş və azadlığa buraxılmışdır.^[5]

İstinadlar

[redaktə | vikimətni redaktə et]

↑ "Arxivlənmiş surət". 2012-02-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-14.
↑ "Xocalı canilərindən biri Samvel Babayan artıq İrəvandadır. » Teref.az". Teref.az.
↑ AJM, www ajmedia info |. "Xocalı qatili Samvel Babayan QORXUYA DÜŞDÜ: "Azərbaycanın siyahısında mən də varam"". Ajmedia.info.
↑ "Samvel Babayan Qarabağdan necə qaçdığını AÇIQLADI – Unikal.az". unikal.az.
↑ "Arxivlənmiş surət". 2008-10-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-14.

Qarabağ münaqişəsi

Azərbaycan–Ermənistan münasibətləri ( Azərbaycan • Ermənistan) • Azərbaycan erməniləri (Bakı erməniləri) • Ermənistan azərbaycanlıları

Zəmin

Qarabağ bölgəsi • Dağlıq Qarabağ bölgəsi (tarixi) • Azərbaycan–Ermənistan müharibəsi (1918–1920) • Ermənistan–Azərbaycan müharibəsi (1918–1920) zamanı qırğınlar • Mart hadisələri (1918) • Azərbaycanlıların Ermənistandan deportasiyası (1948–1956) • Qarabağ hərəkatı • Azərbaycanlıların Ermənistandan deportasiyası (1988–1989) • Topxana meşəsinin qırılması (1988) • Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətini ləğv etmək haqqında qanun • Sovet İttifaqının dağılması

Münaqişə əraziləri

Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti (1991-ci ildə ləğv edilib) (hazırda Xankəndi şəhəri, Xocalı rayonu, Xocavənd rayonu və Şuşa rayonunudur) • Digər ərazilər (Ağdam rayonu, Cəbrayıl rayonu, Füzuli rayonu, Kəlbəcər rayonu, Laçın rayonu, Qubadlı rayonu və Zəngilan rayonu)

Birinci Qarabağ müharibəsi

1988–1994

Toqquşma və poqromlar	Qafan hadisələri (1987–1988) • Əsgəran toqquşması (1988) • Sumqayıt hadisələri (1988) • Xankəndi hadisələri (1988) • Gəncə hadisələri (1988) • Bakı hadisələri (1990)
Soyqırım və qətliamlar	Quqark qətliamı (1988) • Bağanis-Ayrım qətliamı (1990) • Cəmilli qətliamı (1991) • Meşəli qətliamı (1991) • Malıbəyli və Quşçular qətliamı (1992) • Qaradağlı qətliamı (1992) • Xocalı soyqırımı (1992) • Ağdaban qətliamı (1992) • Ballıqaya qətliamı (1992) • Başlıbel qətliamı (1993) • Daşbaşı qətliamı (1993)
Hərbi əməliyyatlar	Çaykənd əməliyyatı (1991) • Xankəndinin işğalı (1991) • Daşaltı əməliyyatı (1992) • Marquşavan əməliyyatı (1992) • Şuşanın işğalı (1992) • Laçının işğalı (1992) • Başkənd əməliyyatı (1992) • Goranboy əməliyyatı (1992) • Həsənqaya əməliyyatı (1992 • Kəlbəcərin işğalı (1993) • Ağdamın işğalı (1993) • Yay əməliyyatları (1993) (Cəbrayılın, Füzulinin, Qubadlının və Zəngilanın işğalı) • Kəlbəcər əməliyyatı (1993–1994) • Çeildağ əməliyyatı (1993) • Horadiz əməliyyatı (1994) • Tərtər əməliyyatı (1994)
Terrorlar və digərləri	Zvartnots Hava Limanında toqquşma • Leninakan yaxınlığında İl-76 qəzası (1988) • Tbilisi-Ağdam marşrut avtobusunun partladılması (1990) • Mİ-8 vertolyotunun Xocavənd səmasında vurulması (1991) • Şuşa yaxınlığında Mi-8 vertolyotunun vurulması (1992) • Bakı metrosunda partlayışlar • Ləmbəlidə partlayış (1994)
Daxili proseslər	Qara Yanvar (1990) • May hadisələri (1992) • Naxçıvanda dövlət çevrilişinə cəhd (1992) • Talış-Muğan böhranı • Sürət Hüseynovun qiyamı

Atəşkəs rejimi

1988–1994

Silahlı toqquşmalar	Xocavənd əməliyyatı (1997) • Ağdərə toqquşması (2008) • Ağdam toqquşması (2009) • Çaylı toqquşması (2010) • Sərhəd toqquşması (2012) • Təmas xəttində toqquşma (2014) • Ermənistanın Mİ-24 vertolyotunun vurulması (2014) • Aprel döyüşləri (2016) • Günnüt əməliyyatı (2018) • Tovuz döyüşləri (2020)
Dinc əhaliyə hücumlar	Fariz Bədəlov və Aygün Şahmalıyevanın ölümü (2011) • Alxanlı hücumu (2017)

İkinci Qarabağ müharibəsi

2020

Hərbi əməliyyatlar	Murovdağ uğrunda döyüşlər • Madagizin azad edilməsi • Lələtəpə əməliyyatı • Arazboyu əməliyyatlar • Cəbrayılın azad edilməsi • Hadrutun azad edilməsi • Füzulinin azad edilməsi • Zəngilanın azad edilməsi • Qubadlının azad edilməsi • Şuşanın azad edilməsi
Dinc əhaliyə hücumlar	Naftalan faciəsi • Tərtərin bombalanması • Gəncə bombalanmaları • Bərdənin bombalanması

Üçtərəfli bəyanatdan sonra

2020—2023

Silahlı toqquşmalar	Fərrux əməliyyatı (2021) • Şuşa istiqamətində toqquşma (2023) • Qarabağda döyüşlər (2023) (Qarabağda Rusiya sülhməramlılarının ölümü • Qarabağda yanacaq anbarında partlayış)
Sərhəd böhranı	Sərhəd toqquşmaları: noyabr, 2021 • avqust, 2022 • sentyabr, 2022 • aprel, 2023 • may, 2023
Terror və digər hadisələr	Susuzluq faciəsi (2021) • Şuşa yaxınlığında terror (2021)

Separatçı rejimin ləğvindən sonra

2023—

Proseslər	Qarabağ ermənilərinin Ermənistana təxliyəsi • Qarabağda vəzifə tutan separatçıların həbsi • Azərbaycanın Qarabağ ermənilərinin reinteqrasiyası planı • Qarabağdakı sabiq separatçı qurumun liderlərinin məhkəməsi

Siyasi və hərbi liderlər

Siyasi liderlər

	Ayaz Mütəllibov • Yaqub Məmmədov • İsa Qəmbər • Əbülfəz Elçibəy • Heydər Əliyev • İlham Əliyev
	Levon Ter-Petrosyan • Robert Köçəryan • Serj Sarqisyan • Nikol Paşinyan

Hərbi liderlər

	Valeh Bərşadlı • Tacəddin Mehdiyev • Şahin Musayev • Tahir Əliyev • Rəhim Qazıyev • Dadaş Rzayev • Surət Hüseynov • İsgəndər Həmidov • Rövşən Cavadov • Vahid Musayev • Məmmədrəfi Məmmədov • Səfər Əbiyev • Zakir Həsənov
	Arkadi Ter-Tadevosyan • Kristapor İvanyan • Qurgen Dalibaltayan • Jirayr Səfilyan • Monte Melkonyan • Norat Ter-Qriqoryants • Samvel Babayan • Vazgen Sarkisyan • David Tonoyan • Cəlal Harutyunyan

Danışıqlar prosesi

ATƏT-in Minsk qrupu • Beyker qaydaları • Praqa prosesi • Madrid prinsipləri

Beynəlxalq sənədlər

Jeleznovodsk Kommünikesi • Tehran Kommünikesi • Bişkek protokolu • 12 may 1994-cü il tarixli atəşkəs sazişi • Həştərxan Bəyannaməsi • Dağlıq Qarabağ Bəyamnaməsi • NATO Lissabon Sammiti Bəyannaməsi • AŞPA-nın qətnamələri (1416 • 2085) • BMT Baş Assambleyasının qətnamələri (48/114 • 60/285 • 62/243) • BMT TŞ-nin qətnamələri (822 • 853 • 874 • 884) • Üçtərəfli bəyanat (2020) • Moskva bəyanatı (2021) • Atəşkəs razılaşması (2023) • Azərbaycan–Ermənistan sülh müqaviləsi

Münaqişənin fəsadları

Münaqişə zamanı itkin düşən azərbaycanlılar • Kütləvi məzalıqlar (Xocavənd • Şuşa) • Münaqişə zamanı dağıdılmış tarix-memarlıq abidələri

İrsi

Birinci Qarabağ müharibəsi incəsənətdə • İkinci Qarabağ müharibəsi incəsənətdə • Xarıbülbül • Anım Günü • Zəfər Günü

Əlaqəli mövzular

Qarabağlaşdırma • Dilqəm Əsgərov və Şahbaz Quliyevin girov götürülməsi • İranda Azərbaycana dəstək aksiyaları • Rusiya-Türkiyə Birgə Monitorinq Mərkəzi • Xankəndi–Laçın yolunda aksiyalar

Azərbaycanda terrorizm
Zəmin	Anarxiya Azad Daşnaksutyun Azərbaycan–erməni qırğınları Hnçak Mart soyqırımı Nemezis əməliyyatı
Qruplaşmalar	366-cı motoatıcı alay ASALA Arabo batalyonu Artsax Müdafiə Ordusu Azərbaycan İslam Partiyası Boz qurdlar Böhran Ceyşullah FETÖ Əl-Qaidə İŞİD İslam Beynəlxalq Sülh Briqadası İslam camaatı Hizbullah Hizbul-İslami Hizbut-Təhrir Hüseyniyyun Sadval Meşə qardaşları Əl-Cihad Mehdi Bəndələri Birliyi Nubar Ozanyan dəstəsi Nusra Cəbhəsi Paris zuavları PKK Vrej
Hadisələr	Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasında terror hadisəsi Bakı metrosunda partlayışlar Bakıda 106 saylı avtobusun partladılması Bakıdakı Əbu Bəkr məscidində terror 2007-ci il terror planı Cəmilli qətliamı Əli Ansuxskinin qətli Meşəli qətliamı Xocalı soyqırımı Şuşa yaxınlığında terror Tbilisi-Ağdam marşrut avtobusunun partladılması Ziya Bünyadovun qətli
Şəxslər	Aram Torqomyan Aram Yergenyan Arayik Harutyunyan Armen Beqlaryan Arşavir Qaramyan Bako Saakyan Drastamat Kanayan Edvard Qriqoryan Əmiraslan İsgəndərov İbrahim Eydarus Jirayr Səfilyan Karlen Ağacanyan Maksim Mirzoyan Manvel Qriqoryan Manvel Yeğiazaryan Mark de Kokerey-Valmenye Mavrik Qukasyan Misak Torlakyan Monte Melkonyan Movses Akopyan Mövsüm Səmədov Pavlik Manukyan Polad Siracov Rahib Maksimov Robert Köçəryan Rüstəm Qasparyan Samvel Babayan Sergey Beqlaryan Serj Sarkisyan Seyran Ohanyan Seyran Saroyan Səid Dadaşbəyli Vaqif Xaçatryan Valeri Çitçyan Valeri Qriqoryan Vazgen Sarkisyan Vazgen Sislyan Vitali Balasanyan Vladimir Ponomaryov Yevgeni Nabokix Yuri Xaçaturov Yuri İşxanyan
Əks-terrorizm	Daxili İşlər Nazirliyi Difai Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi Qarabağ Birlik Məclisi Qarabağda 2023-cü il antiterror əməliyyatları Qarabağda vəzifə tutan separatçıların həbsi "Qartal" əməliyyatı "Qisas" əməliyyatı Müdafiə

Sosial şəbəkələrdə	Facebook
Lüğətlər və ensiklopediyalar	Prabook
Normativ yoxlama	ISNI: 0000000098295919 · LCCN: n2010064360 · VIAF: 145663765 · WorldCat VIAF: 145663765