Sarı Ələkbər
| Sarı Ələkbər | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1 iyul 1874 |
| Doğum yeri |
 Azərbaycan Gəncə, Xəlfəli məhəlləsi |
| Vəfat tarixi | 6 noyabr 1938 (64 yaşında) |
| Vəfat yeri |
 Türkiyə Qars |
| Həyat yoldaşı | Cəvahir xanım |
| Uşaqları | İsmayıl Sarıyal, Qulu qızı Brilyant |
| Atası | İmamqulu |
| Anası | Başxanım (1846-1931 Sürgündə) |
Sarı Ələkbər (Tam adı: Sarı İmamqulu oğlu Ələkbər; d. 1 iyul 1874; Gəncə, Xəlfəli məhəlləsi — ö.6 noyabr 1938; Türkiyə Qars) — Gəncə üsyanının təşkilatçılarından. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hakimiyyəti dövründə taqım komandiri.
Mündəricat
Həyatı[redaktə | əsas redaktə]
Sarı Ələkbər 1874-cü il 1 iyul tarixində Gəncədəki Xəlfəli məhəlləsidə anadan olmuşdur. Azərbaycanın yaxın tarixində öz izi olan şəxsiyyətlərdən olan S.Ələkbər 1905-ci il azərbaycanlıların azadlıq hərəkatının ilkin çağlarından «Difai» milli təşkilatının üzvü olmuş, bir qədər sonra Gəncə Milli Komitəsinin aparıcı şəxslərindən olmaqla onun iki zərbə dəstələrindən birinə başçılıq etmişdir.
Ailəsi[redaktə | əsas redaktə]
Cəvahir xanımla ailə qurmuş S.Ələkbərin Qulu, İsmayıl adlı iki oğlu Briliant adlı qızı olmuşdur. Qızı Birilant Əsədulla Ağüzümün oğlu Lətif Ağüzümlə evlənmişdir.[1] 1946-cı ildə anadan olmuş Başxanım 1931-ci ildə sürgün olunmuşdur.
AXC dövründə fəaliyyəti[redaktə | əsas redaktə]
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hakimiyyəti dövründə taqım komandiri olmuş, daha sonra polis idarəsi rəisinin müavini işləmişdir. Gəncə üsyanının başçılarından biri Cahangir bəy Kazımbəy xatirələrində 1920-ci il mayın 24-dən 25-nə keçən gecə Balabağban məscidində partizan dəstələrinin rəhbərləri Sarı Ələkbər və Qaçaq Qəmbərlə üsyana başlamaq haqqında razılığa goldiklərini qeyd etmişdir. Üsyan zamanı qəhrəmanlıqlar göstərən San Ələkbər 11-ci Qırmızı ordu hissələrinin tərk-silah olunmasında fəal iştirak etmişdir. 1952-ci ildə Parisdə nəşr olunan "Azərbaycan" jurnalının ikinci sayında Ceyhun bəy Hacıbəyli Gəncə üsyanının qəhrəmanları sırasında Sarı Ələkbərin də adını çəkmişdir.
Mühacirliyi[redaktə | əsas redaktə]
Gəncə üsyanı amansızcasına yatırıldıqdan sonra Sarı Ələkbərin qardaşları və yaxın qohumları istintaqsız-məhkəməsiz güllələnmiş, özü isə böyük çətinliklərlə Trabzona qaça bilmişdir. Oğlanları Qulu, İsmayıl, qızı Brilyant Qazaxıstana sürgün edilmiş, lakin Sarı Ələkbərin silahdaşları onları 1924-cü ildə gizli yolla Trabzona keçirə bilmişlər. Gəncədə sovet hakimiyyəti qurularkən Sarı Ələkbərin bütün əmlakı müsadirə olunmuşdur.[1]
Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]
Ədəbiyyat[redaktə | əsas redaktə]
- Hacıbəy li C, Gəncə üsyanı, Azərbaycan jurnalı, Paris, 1952, № 2.
- Bayramov X., Sarı Ələkbər, "Gəncəbasar" qəzeti, 1993, 23 fevral.
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ 1,0 1,1 Sarı Ələkbər // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. — Bakı: "Lider", 2005. — II cild. — Səhifələrin sayı: 472. — Səh.: 331. — ISBN 9952-417-44-4.
| Sovet işğalına qarşı üsyanlar | ||
|---|---|---|
| Baş vermiş üsyanlar | Gəncə üsyanı • Lənkəran üsyanı • Qarabağ üsyanı • Zaqatala üsyanı • Tərtər üsyanı | |
| Üsyanların iştirakçıları | Aslan Hacızadə • Cahangir bəy Kazımbəyli • Məhəmməd Mirzə Qacar • Cavad bəy Şıxlinski • Teymur bəy Novruzov • Qaçaq Qəmbər • Sarı Ələkbər • Məmməd Ağpolad • Rəşid ağa Cavanşir • Həmdulla əfəndi Əfəndizadə • Məhəmmədəli Xəlifəzadə • Baba bəy Behbud • Qiyas bəy Şıxlinski • Lütvəli bəy Zülqədərov • Sadiq bəy Balacayev • Qaçaq İsaxan • Məmməd Qazax • Danyal bəy Həlləcov • Mirzə Abbas Abbaszadə | |
| Üsyanları yatıranlar | Həmid Sultanov • Əliheydər Qarayev • Levan Qoqoberidze • Çingiz İldırım • Dadaş Bünyadzadə | |
| Xatirəsi | 1930-cu il Şəki üsyanı filmi | |
