Ssientizm

Ssientizm (latınca scientia elm sözündəndir) təbiət elmlərinin elmin bütün sahələrində tətbiqini, bilik və dünyəvi təsəvvürün mənbəyi kimi təsvir edən bir cərəyandır. Ssientizm bu üsulların positivlik anlamından irəli gəlir və ona görə də çox zaman pozitivizmin ekstrem vəziyyəti ilə eyniləşdirilir.

Ssientizmin yaranması XIX əsrin sonuna dəlalət edir. Bu baxışa görə elm həyatın bütün sahələrinə daxil olaraq insanın bütün həyatını təşkil etməli idi. Məsələn, siyasət yerini sosial problemlərin hällinin elmi yanaşma üsuluna verir. Sçientizm mədəniyyətin inkişafında böyük rol oynayaraq böyük miqdarda metafiziki və teoloji fikirlərə son qoymuşdur. Daha radikal sçientistlər deyirlər ki, bütün siyasi hökumət bürokrat alimlərə həvalə eilməlidir. Bu üsulun əleyhidarları isə qeyd edirlər ki, göstərilən konsepsiya demokratiyanın əzilməsinə gəirib çıxarar: çünki, kompitent ekspertlər ərəfindən işlənmiş, elmi əsaslandırlmış qərar tənqidə yaramır.

Ssientizm üç əsas vəziyyətə əsaslanır:

• birincisi odur ki, mənəvi və etnik problemlərin həllində elm fəlsəfəni və metafizikanı əvəz edə bilər;
• ikincisi odur ki, elmə insaniyyətin bütün problemləri daxildir;
• üçüncüsü isə ondan ibarətdir ki, dəqiq elmlər yeganə düzgün elmi üsuldur və bu üsul humanitar və sosial elmlərə də daxil edilməlidir.

Bir sözlə, ssientizmin interpretasiyasını "yalnız elmi əsaslandırılmış bilik düzgün sayılır" ideyası və ya "elmə həddindən çox etibar edən, doqmatzmlə sərhəd olan" ideyaları ilə əlaqələndirmək olar.