Sulak çayı

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Sulak
qum. Sulak avar. Sulax
Sulak çayı hövzəsi
Sulak çayı hövzəsi
Ölkə
Mənbəyi Andi Göysu çayı ilə Avar Göysu çayının qovuşması
 • Yüksəkliyi 300 m
Mənsəbi Xəzər dənizi
 • Yüksəkliyi −28 m
Uzunluğu 169 km(336 km Andi Göysu ilə)
Su sərfi 176 m³/s (mənsəbindən 123 km )
Su sistemi Sulak çayı/Xəzər dənizi
Su hövzəsi Xəzər dənizi
Hövzəsinin sahəsi 15 200 kv. km
Sulak çayı (Qafqaz)
mənbəyi
mənsəbi
DSR[ru] 07030000112109300000254
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Sulak (türk. "bataqlıq"; 20-ci əsrə qədər Göysu) — Dağıstanda çay.

Adının etimologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sulak çayı aşağı axarında dəniz səviyəsindən - 28 metr aşağı olduğuna görə bura bataqlıqlar və qamışlıqlardan ibarətdir. Əksər türk dillərində isə bataqlıqla yanaşı sulak sözü də işlənir.

Coğrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Uzunluğu 169 km.(336 km Andi Göysu ilə), hövzəsinin sahəsi 15 200 kv.km. Avar Göysu ilə Andi Göysunun qarışmasından yaranır. Əvvəlcə, dərinliyi 700–1500 m. olan, baş Sulak kanyonuyla, sonra Axetli dərəsində, Çirkey genişlənməsində və Kiçik Sulak kanyonunda, sonra gehiş vadiylə axır və Xəzər dənizinə axdığı yerdə delta yaradır.

Hidroqrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qidalanması, buzlaq suyu üstünlüyü ilə, qarışıqdır. Maksimumu iyun -iyulda olmaqla apreldən sentyabra qədər daşqınlar üstünlük təşkil edir. Suyun orta illik məsrəfi mənsəbindən 123 km-ndə 176 kub.m\s. Orta bulanıqlıq 450 q/kub.m, ən çox 45000 q\kub.m

Qolları[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ən böyük qolu Ağ-su, bundan başqa Çavxun bak, Tlar, Kiçik Sulakla da qovuşur. 1963-cü ildən Antakşskiy trakt Ağdaş və Ağsay çaylarının suları kənar edilir.

Yaşayış məntəqələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sulak çayında Qızılyurd şəhəri, Dubki qəsəbəsi, mənsəbində Sulak qəsəbəsi yerləşir. Çayın suyundan MahaçqalaKaspiysk şəhərlərinin su təchizatı üçün istifadə olunur. Sulakda SES kaskadı terləşir: Miatlinskaya, Çiriyurtskaya, Çirkeysaya, eləcə də kiçik Bavtuqayskaya SES-ları, onların cəmi təsdiq olunmuş gücü - 1345, 6 MVt, əlavə olaraq ümumi gücü 42,2 MVt olmaqla əlavə olaraq kiçik SES tikintisi nəzərdə tutulub, bu SES- lər Sulak SES kaskadına daxildir.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]