Trautvetter kəklikotu
| Trautvetter kəklikotu | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Trautvetter kəklikotu |
||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
|
||||||
| ||||||
Trautvetter kəklikotu (lat. Thymus trautvetteri) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin kəklikotu cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu Populyasiya "Nəsli kəsilmək təhlükəsində olanlar" kateqoriyasına aiddir –EN A2abc + 3bcd; B1ab(i, iii) + 2ab(ii, iii). Azərbaycanın nadir, Qafqazın endemik növüdür.
Ümumi yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qafqaz.
Statusu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanın nadir və relikt növüdür. En A2abc+3bcd; B1ab(i,ii,iii)+2ab(i,ii,iii).
Bitdiyi yer[redaktə | mənbəni redaktə et]
Orta dağ zolağında çınqıllı yamaclarda bitir.
Təbii ehtiyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanda arealı dardır.
Bioloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sürünən zoğları olmayan ağ keçətüklü yarımkolcuqdur. Çiçək saplaqlı budaqların hündürlüyü 3-5 sm, çiçək qrupunun altında uzun, əyilmiş tükcüklərlə örtülmüşdür. Yarpaqları saplaqlı olub, enli-yumurtavari formadadır və uzunluğu 4–7 mm, eni 2–4 mm olub hər iki tərəfdən qısa tükcüklərlə və nöqtəli vəziciklərlə örtülmüşdür. Yar¬paq¬ların yan damarcıqları üstə çıxandır. Çiçək qrupu başcıqlıdır. Çiçək sap¬laqları kasacıqdan qısa, uzun, əyilmiş tükcüklərlə örtülmüşdür. Kasa¬cığı zəngvari, uzunluğu 3-3,5 mm, uzun tükcüklü, yuxarı dişcikləri kəna¬rında sıx tükcükcüdür. Çiçək tacı ağ borucuqlu və bənövşəyi büküklüdür. V-VII aylarında çiçəkləyir, VII-VIII aylarında meyvə verir.
Çoxalması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Təbiətdə əsasən toxum vasitəsi ilə çoxalır.
Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Başlıca olaraq insan fəaliyyə¬tidir.
Becərilməsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Becərilməsi haqda məlumat yoxdur.
Qısa morfoloji təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çiçək budaqları 3-5 sm hündürlükdə ağ keçəli yarımkolcuqdur. Yarpaqları enli-yumurtavari, 4–7 mm uzunluqda, 2-4, 5 mm enində, hər iki tərəfdən qısa tükcüklərlə və vəziciklərlə örtülmüşdür. Çiçək qrupu başcıqlıdır. Çiçək saplaqları kasacıqdan qısa, uzun tüklərlə örtülmüşdür. Kasacıq zəngvari, 3-3,5 mm uzunluqda, uzuntükcüklüdür. Tac ağborulu və bənövşəyi büküşlüdür.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çiçəkləməsi may-iyul, meyvə əmələgətirməsi iyul-avqust aylarına təsadüf edir. Kserofitdir bitkidir. Orta dağ qurşağında çınqıllı yamaclarda rast gəlinir. Efiryağlı bitkidir və dərman bitkisidir.
Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Lənkəranın dağlıq hissəsi (Lənkəran rayonu – Buzaçar və Vərgədüz kəndləri ətrafı; Masallı rayonu – Viləşçay dərəsi kəndləri ətrafı; Yardımlı rayonu – Prembel, Daştəpə kəndləri ətrafı) və Diabar ərazisidir (Bizeyir, Qosmolyan, Pirasora, Nisli, Mistan kəndləri ətrafı, Buzurbard dərəsi, Hacıçaydərəsi).
Sayı və tendensiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Populyasiyanın təbii bərpası azalır, yeganə lokalitetində mənfi iqlimə və antropogen təsirlərə həssaslıq müşahidə olunur.
Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Əhali tərəfindən intensiv toplanılmasıdır.
Mühafizə tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yayılma yerlərində mühafizə tədbirlərinin həyata keçirilməsi tələb olunur.