Uğuzlar
| Uğuzlar | |
|---|---|
| Uzunlar | |
 Təmsili rəsm (Məhəmməd Siyah Qələm albomundan) | |
| Xüsusiyyətlər | Hündür boy |
| Peşələr | xalça toxuma, köçərilik |
| Dəfn yeri | Köhnə məzarlar |
| Yaşı | 300 il (uzunlar üçün) |
| Övladları | İnsan irqi |
| Məlumat | |
| Ləqəb(lər)i | Azmanlar |
| Növü | İnsan |
Uğuzlar və ya Uzunlar — Azərbaycan mifoloji mətnlərində nəhəng varlıqlar.
Təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Uğuzlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanın bəzi bölgələrində yazıya alınmış rəvayətlərə görə, uğuzlar əvvəllər yaşamış, iri cüssəli, azman varlıqlardır. Yemək istədikləri bir şeyi əlləri ilə Günəşə qaldırıb, pişirib yeyərlərmiş. Onlar tərəfindən böyük xalçalar hazırlanıb. Normal boyda olan insanlar onların gözündə cırtdan görünərdi. İnsanlar köhnə məzarların içində tapılan böyük sümüklərin azmanlara aid olduğunu iddia edər və "Uğuz ölçüsü" adlandırardılar. Bədəni böyük olan insanlara da "Uğuzdan qalma" deyilərdi.[1]
Xalq inanclarında Uğuz və Təpəgöz fərqlidir. Uğuzlar insan sayılır və xalça hörür. Onlar köçəridirlər və harada ölsələr, orada basdırılırlar. Təpəgöz isə divlər taydasındandır. Uğuz kimi onun da boyu ucadır. Ancaq insan sayılmır və başında sadəcə bir göz olur.[1]
Uğuzlar haqqında inanclar mifik dövrlərdən qalma böyük insan şəklində varlıqların, dağ böyüklüyündə insanların və kələntərlərin mövcudluğuna inamın yadigarıdır. Qədim dövr mifoloji düşüncələrinə görə, keçmiş dövr insanları çox böyük olarmış, ayaqlarının sırf dizdən aşağısı iki metr yarım olurmuş və min ildən daha çox yaşayarmışlar. Bu inanca görə insanlar getdikcə balacalaşırlar və vaxt keçdikcə daha balaca olacaqlar.[2]
Uzunlar/Uzuxlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycan mifoloji mətnlərində Uğuzların adına Uzunlar olaraq da rast gəlinir. Bu mətnlərdə Uzunlar keçmiş dövrdə yaşamış, uzun boylu, üç yüz ilə qədər ömrü olan varlıqlardır. Onlardan danışılanda "bizim əcdadımız olub" deyilər.[3] Uzunlar insan irqini meşədə tapmış, uzunların qocası gələcəyi görərək insanların uzunları əvəz edəcəyini bildirmişdir.[4]
Yayıldığı bölgələr[redaktə | mənbəni redaktə et]
Oğuzlar və ya uğuzlar haqqında rəvayətlərə ən çox Gəncəbasar bölgəsində rast gəlinir.[5] Ehtimal edilir ki, Gürcü folkloruna oğuzlar haqqındakı süjet Azərbaycandan keçmişdir.[4]
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 Beydili, 2003. səh. 573
- ↑ Beydili, 2003. səh. 573-574
- ↑ Beydili, 2003. səh. 574
- ↑ 1 2 Əsatirlər, əfsanə və rəvayətlər. Bakı, "Şərq-Qərb", 2005. anl.az
- ↑ Gədəbəy folklor örnəkləri. I cild. Bakı, "Elm və təhsil", 2016, −360 səh.
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).
 | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mənbə |  | ||||||||
| Qəhrəmanlar | Koroğlu • Əsli və Kərəm • Aşıq Qərib • Abbas və Gülgəz • Ovçu Pirim • Məlikməmməd • Keçəl • Cəmşid • Makedoniyalı İsgəndər • I Şah Abbas • Allahverdi xan • Usta-şagird • Xəndəkbacı • Xan-vəzir • Tuğay Məlik • Molla Nəsrəddin • Abdal Qasım • Hacı dayı • Kosa • Keçəl • Bahar qızı • Təkə • Oxayy | ||||||||
| Tanrılar |
| ||||||||
| Mifik varlıqlar |
| ||||||||
| Yerlər | |||||||||
| Əfsanələr və rəvayətlər | |||||||||
| Konseptlər | |||||||||
| Digər | |||||||||