Vələs

Vələs
Elmi təsnifat
Domen: Nüvəlilər Ranqsız: Diaphoretickes Ranqsız: Archaeplastida Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superrosids Klad: Rosids Klad: Fabids Dəstə: Fıstıqçiçəklilər Fəsilə: Tozağacıkimilər Yarımfəsilə: Coryloideae Cins: Vələs
Beynəlxalq elmi adı
Carpinus L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   19503 NCBI   12989 EOL   44522 FW   55066

Vələs (lat. Carpinus) — tozağacıkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Azərbaycanda Pip adı ilə məşhurdur.

Azərbaycanın dərman bitkiləri

• Ürəkyarpaq vələsi (Carpinus cordata)

Digər növləri

• Carpinus betulus
• Carpinus caroliniana
• Carpinus faginea
• Carpinus fangiana
• Carpinus fargesii
• Carpinus japonica
• Carpinus laxiflora
• Carpinus orientalis
• Carpinus tschonoskii
• Carpinus turczaninowii

Mətbəxdə

Azərbaycanın İsmayıllı rayonunun Basqal kəndi üçün ənənəvi olan pip dolmasının hazırlanmasında vələs yarpağından istifadə olunur.

Lazım olan ərzaqlar:

• Qoyun əti – 108 q;
• Düyü – 30 q;
• Baş soğan – 20 q;
• Göyərti (keşniş, şüyüd və nanə) – 15 q;
• Vələs-(Pip) yarpağı – 40 q;
• Qatıq – 20 q;
• Ərinmiş yağ – 10 q;
• Duz;
• İstiot;
• Darçın.

Hazırlanma qaydası:

Qoyun ətinin yumşaq hissəsi baş soğanla birlikdə ətçəkən maşından keçirilir. Qiyməyə yumru düyü, xırda doğranmış göyərti (keşniş, şüyüd, nanə), duz, istiot və bəzi hallarda isladılmış noxud ləpəsi qatılır.

Təzə vələs yarpaqları qaynar suda pörtlədilir, duza qoyulmuş yarpaqlar isə yarımhazır vəziyyətə gəlincə suda bişirilir. Qiymə yaxşı qarışdırılır. Hər yarpağa orta hesabla 25 q. qiymə bükülüb qazana yığılır, üzərinə su tökülüb hazır olana kimi (bir saat) bişirilir. Stola verildikdə ayrıca qabda qatıq qoyulur.