Veymutov şamı

Veymutov şamı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çılpaqtoxumlular Şöbə: İynəyarpaqlılar Sinif: İynəyarpaqlılar Yarımsinif: İynəyarpaqlılar Dəstə: İynəyarpaqlılar Fəsilə: Şamkimilər Yarımfəsilə: Pinoideae Cins: Şam Növ: Veymutov şamı
Beynəlxalq elmi adı
Pinus strobus L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   183385 NCBI   3348 EOL   1061748

Veymutov şamı (lat. Pinus strobus) — bitkilər aləminin i̇ynəyarpaqlılar şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin i̇ynəyarpaqlılar dəstəsinin şamkimilər fəsiləsinin şam ağacı cinsinə aid bitki növü.

Arealı

Təbii halda Şimali Amerikanın şərq rayonlarında yayılmışdır. Avropada XVII əsrdən becərilir.

Botaniki xarakteristikası

Hündürlüyü 50 m, diametri 160 sm olan iri ağacdır. Çətiri enli piramidal və ya yumurtavarı, seyrəkdir. Gövdəsi düz və hamardır, açıq-boz rəngli qabıq qatı ilə örtülmüşdür. Cavan zoğların qalınlığı isə 3–4 mm olub, çılpaqdır. Nazik iynəyarpaqları açıq-yaşıldır, uzunluğu 5-10 sm olub, 5 ədədi bir dəstədə yığılmışdır və 2-3 il budaqların üzərində qalır. Qozaları ensiz-silindrikdir, uzunluğu 8-16 sm-ə, qalınlığı 2-4 sm-ə çatır, uzun saplaqlarda 1-3 ədəd olmaqla yerləşir. Apofizləri üstdən qabarıqdır. İkinci il yetişir. Bu şam 25 ildən sonra meyvə verməyə başlayır.

Təzə qumlu və gilli torpaqlara üstünlük verir. Quru və qeyri-münbit torpaqlarda bu növ zəif böyüyür. Kölgəyə, küləyə, soyuğa davamlıdır, rütubətsevəndir, isti yay günlərində yarpaqları quruyur. Çox vaxt pas xəstəliyinə yoluxur. Oduncağı yumşaq, yüngüldür, tikintidə binaların bəzədilməsində, mebel, qələm, kibrit, faner, sellüloza istehsalında istifadə edilir.

Azərbaycanda yayılması

Zaqatala rayonunun Pərzivan məntəqəsində dağ-meşə torpaqlarında bitir. Bakıda Nəbatat bağında, Gəncədə və Bərdədə ayrı-ayrı nüsxələri vardır. Lənkəran zonasının rütubətli yerlərində, dağ-ətəklərində gilli sarı torpaqlarda toxumla cücərdilib becərilir.

Sinonimləri

Homotipik sinonimləri

• Leucopitys strobus (L.) Nieuwl.
• Pinus tenuifolia Salisb.
• Strobus strobus (L.) Small
• Strobus weymouthiana Opiz

Heterotipik sinonimləri

• Pinus nivea Booth ex Carrière
• Pinus strobus f. brevifolia (Carrière) Rehder
• Pinus strobus var. brevifolia Carrière
• Pinus strobus subsp. cumberlandensis Silba
• Pinus strobus f. fastigiata (Beissn.) Beissn.
• Pinus strobus var. fastigiata Beissn.
• Pinus strobus f. glauca (Beissn.) Voss
• Pinus strobus glauca Beissn.
• Pinus strobus pendula J.Nelson
• Pinus strobus prostrata Beissn.
• Pinus strobus f. prostrata (Beissn.) Fernald & Weath.
• Pinus strobus f. umbraculifera (Carrière) Beissn.
• Pinus strobus var. umbraculifera Carrière
• Pinus umbraculifera K.Koch