Vezuvian
| Vezuvian | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Kateqoriya | Mineral |
| Formul (təkrarlanan vahid) |
(Ca,Na)₁₉(Al,Mg,Fe)₁₃(SiO₄)₁₀(Si₂O₇)₄(OH,F,O)₁₀ |
| Strunz təsnifatı | VIII/C.26[1] |
| Xüsusiyyətləri | |
| Kristalloqrafik sinqoniya | tetraqonal[d][2] |
| Zolaq rəngi | ağ |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Vezuvian (idokraz) Ca10(Mg,Fe)2 Al4 [SiO4]5 [Si2O7]2 (OH)4 — Tetraqonal sinqoniya. Rast gəlmə tezliyi şkalası: çox da tez-tez rast gəlməyən.
Növ müxtəliflikləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Berilliumlu (~9% BeO), manqanlı (4,5%-dək MnO), nadir torpaq elementli (serium qrupu TR ~ 16,7 %), titanlı (4,7 %-dək TiO2) vezuvianlar; viluit – tərkibində 3 %-dən çox B2O3 olan vezuvian.
Xassələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Rəng — zeytunu-yaşıl, sarımtıl-yaşıl, yaşıl, zümrüdü-yaşıl, sarı, çəhrayı, qırmızı, mavi, qara; Mineralın cizgisinin rəngi — ağ, yaşılımtıl, qonuru; Parıltı — şüşə, yağlı; Şəffaflıq — şəffaf, yarımşəffaf; Sıxlıq — 3,3-3,6; Sərtlik — 5-6,5; Kövrəkdir; Ayrılma — qeyri-mükəmməl, prizma {110} üzrə bir qədər yaxşı; Sınıqlar — tikanlı, qeyri-hamardan qabıqvariyədək; Morfologiya — kristallar: vertikal cizgili prizmatik, bəzən bipiramidal; İkiləşmə: qeyd olunmayıb; Mineral aqreqatları: dənəvər, radial-şüalı, paralel-çubuqvari.
Mənşəyi və yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Tipik kontakt-metasomatik mineral olub, skarnlarda geniş yayılmışdır. Hidrotermal-metasomatik dəyişikliyə uğramış trapplarda aşkar edilmişdir. Ultraəsası qələvi süxur massivlərinin metasomatitlərində təzahür edir. Qneyslərdə, xlorit şistlərində, bəzən fillit və roqoviklərdə iştirak edən vezuvian metamorfik proseslərin məhsuludur. Monte-Somma vulkanının tullantıları vezuvianla zəngindir. Səpintilərdə də toplanır. Birlikdə rast gəldiyi minerallar: qranatlar, xloritlər, diopsid, ilvait, epidot, vollastonit, skapolit, sfalerit, xalkopirit, arsenopirit və b. Mineralın tapıldığı yerlər: Vezuvi, Monte-Somma vulkanları (İtaliya); Göpferqryün (Almaniya); Telemark-Smit (Novreç); Axmatov və Yeremeyev mədənləri, Vilyuy çayı hövzəsi (Rusiya) və b. Azərbaycanda Gədəbəy rayonunun və Tutqun çayı hövzəsinin skarnlarında, həmçinin Kiçik Qafqazın bəzi başqa məntəqələrinin rodinqitlərində və s. qeyd olunur.
Tətbiqi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Massiv yaşıl vezuvian ikinci növ məmulat daşı kimi istifadə edilir. Mineralın şəffaf növlərindən zərgərlikdə istifadə olunur.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Ralph J., Nikischer T., Mineralogy H. I. o. Mindat.org (ing.): The Mineral and Locality Database. [Keswick, VA], Coulsdon, Surrey: 2000.
- ↑ mineralienatlas.de (ing.).
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Azərbaycan mineralları. Bakı: Nafta-Press, 2004.