Viliskada baltalı cinayət
| Viliskada baltalı cinayət | |
|---|---|
,_14_June_1912.jpg) The Day Book adlı kitabda təsvir olunmuş Mur ailəsinin üzvləri və arxa planda hadisənin baş verdiyi ev. | |
| Hücum yeri |
Viliska, Ayova |
| Hücum hədəfi | Mur ailəsi |
| Vaxt |
10 iyun, 1912 |
| Hücum üsulu | balta |
| Həlak olanlar | 8 nəfər |
| Təşkilatçılar | məlum deyil |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Viliskada baltalı cinayət və ya Viliskada kütləvi qətl hadisəsi (ing. Villisca axe murders) - 1912-ci ilin 10 iyun tarixində Amerika Birləşmiş Ştatlarının Ayova ştatının Viliska şəhərində yaşayan Mur ailəsinin bütün fərdlərinin qətlə yetirilməsi ilə nəticələnmiş cinayət hadisəsi. Cinayətin 10 iyun axşamı və 11 iyun səhərinə yaxın törədildiyi və cinayət aləti kimi baltadan istifadə edildiyi müəyyənləşdirilmişdir. Hadisə nəticəsində ailə fərdlərindən olan dörd uşaq olmaqla, ümumilikdə səkkiz nəfər qətlə yetirilmişdir və qurbanların xüsusən başlarında olmaqla kəskin balta yaraları təyin olunmuşdur. Uzun müddət davam edən istintaq və araşdırmalara baxmayaraq Viliska baltalı cinayətinin əsil təşkilatçıları heç bir zaman tapılmamışdır. Bir necə nəfər məhkəmə önünə çıxarılsa da, yetərli sübut olmadığı üçün təqsirləndirilən şəxslərin hər birinə bəraət verilmişdir.[1]
Arxa plan[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mur ailəsi, ailə başçısı Coş (43 yaş), Sara (39 yaş) və Herman Montqomeri (11) Meri Katerina (10) Artur Bodi (7) və Paul Vernon (5) adlı dörd uşaqdan ibarət idi. Maddi baxımından təminatlı olan ailə Viliska şəhərində yaxşı adla tanınırdılar.[2] 1912-ci ilin 10 iyun tarixində ailənin fərdi Meri Katerina səkkiz yaşlı İna Mey və 12 yaşlı Lena Stillingeri gecəni onlarda keçirmək üçün öz evlərinə dəvət etmişdir. Hadisə axşamı Sara Mur öz övladları və evə qonaq çağırılan qızlarla birlikdə yerli şəhər kilsəsindəki Uşaqlar Günü Proqramında iştirak etmişdilər. Yerli vaxtla axşam saat 21:30-da kilsədəki tədbir yekunlaşmış və ailə öz evlərinə doğru hərəkət etmişdir. Mur ailəsinin evə saat 21:45-22:00 radələrində gəlib çatdığı ehtimal olunur.
Növbəti gün (11 iyun) səhər saat 07:00-da Mur ailəsinin qonşusu olan Meri Perkham qonşularının evində əcaib bir sakitlik olduğunu müşahidə etdi. Ailə həmişə tezdən durar və öz həyətlərində müxtəlif təsərrüfat işləri ilə məşğul olardı. Qonşu bir müddət də gözlədikdən sonra evin qapısını döydü və heç kimin cavab vermədiyini gördükdə, qapıbı açmağa cəhd göstərsə də, qapının bağlı olduğunu anladı. 1910-cu illərin Aydaho ştatında insanlar əsasən kiçik şəhərlərdə yaşayırdılar və bu tip yerlərdə hamı bir-birini tanıdığından həyət evlərinin qapıları nadir hallarda bağlı saxlanılırdı.
Vəziyyətdən narahat olan qonşu Meri Perkham ailə başısı Çoş Murun şəhərdə yaşayan qardaşı Rosa xəbər vermişdir. Rosun qapını açmaq üçün bütün cəhdlərinə baxmayaraq, qapının kilidli olduğu növbəti dəfə aydınlaşmışdır. Ros, qardaşı evinin onda olan əlavə açarından istifadə edərək qapını açmağı bacarmışdır. Ros və Mur ailəsinin qonşusu evə daxil olduğu zaman, qonaq otağından İna mey Lena Stillingerin cansız bədənləri ilə qarşılaşdılar. Ros dərhal Meriyə yerli polisə xəbər verməyi tapşırdı, qısa müddətdən sonra Viliska polisinin əməkdaşları hadisə yerinə gəldilər.
Viliska polisinin əməkdaşı Hank Hortonun evə keçirdiyi ilkin baxışından sonra ailə başçısı, xanımı və dörd övladlarından əlavə həmin gecə evdə qonaq olan iki digər qızında balta ilə öldürüldüyü müəyyənləşdirildi. Cinayətdə istifadə olunmuş və ailə başçısı Çoş Murun təsərrüfatda istifadə etdiyi balta qonaq qızların qaldığı otaqda aşkarlanmışdır.
Hadisə yerinə çağırılmış həkimlərin cəsədlər üzərindəki ilkin müayinəsindən sonra hadisənin gecə yarısı və səhər 05:00 radələrində törədildiyini müəyyənləşdirmişdir.[3] Polis evin damında iki ədəd yerli istehsal siqaret kötüyü aşkarlamışdır. Siqaret kötüklərinə əsasən polisin gəldiyi qənaətlərdən birinə görə qatil və ya qatillər evə ailə fərdləri yatmamışdan əvvəl daxil olmuş və evin damında ailənin tam yuxuya gedəcəyi vaxtı gözləmişdilər.
Qatil öz cinayətlərinə qonaq otağında yatmaqda olan və həmin gecə ailəyə qonaq gəlmiş iki qızın öldürülməsi ilə başladı. Çoş Mur ailənin digər fərdlərinə nəzərən daha çox balta zərbələrinə məruz qalmışdır. Zərbələr nəticəsində Çoş Murun sifəti tanınmaz hala düşmüşdür. Ailə başçılarını öldürdükdən sonra qatil uşaqların yatdığı otağa daxil olaraq onları sırası ilə öldürmüşdür. Araşdırmaçılar Lena Stillingerdən başqa qalan qurbanların cinayət vaxtı yuxuda olduğu qənaətinə gəlmişdir.
Bir tək, Lenanın qollarında müqavimət izləri aşkarlanmış və hadisə zamanı onun yuxudan oyandığı və qatilə müqavimət göstərmək istədiyi təxmin olunmuşdur. Eyni zamanda Lenanın əynində olan gecə geyimi də, çıxarılmışdır və halın özü qatil və ya qatillərin qurbanlara qarşı cinsi zoraklıq etmək istəməklərini də göstərməkdədir. Cinayəti törətmiş şəxs arxasında heç bir iz buraxmadan evdən sakitcə çıxmış və qapını arxadan bağlamışdır. Həmin zaman qonşulardan heç kim Mur ailəsinin evindən gələn hər hansısa bir səsi xatırlamadıqlarını və nəsə qeyri-adi bir şeyə şahidlik etmədiklərini bildirmişdilər.
Araşdırma[redaktə | mənbəni redaktə et]
Viliskada baş vermiş bu cinayət təkcə Ayavo ştatında yox ölkənin bir çox şəhərlərdə böyük rezonansa səbəb olmuşdur. Cinayətkarın 8 nəfəri heç bir səs-küy salmadan qətlə yetirməsi və hadisə yerindən rahat şəkildə uzaqlaşması araşdırmaçıların və yerli jurnalistlərin diqqətini artıqlaması ilə çəkmişdir. Zamanla cinayəti törətməkdə bir çox şəxs təqsirləndirilmiş, ancaq bu şəxslərdən heç birinin günahı sübuta yetirilməmişdir. Andrey Souyer, Corc Kelli, Vilyam Mansfild, Frank Cons, Loving Miçhel və Henri Li Mur cinayəti törətməkdə şübhəli bilinən əsas şəxslər olmuşdur. Bu adlardan Corc Kelli daha çox diqqət çəkmiş və iki dəfə məhkəmə önünə çıxarılmasına baxmayaraq, sonunda bəraət alaraq sərbəst buraxılmışdır.
Andrey Souyer[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hadisədən sonra Viliska şəhərində və ətrafında yaşayan, əvvəllər məhkum olunmuş şəxslərin siyahısı tərtib edilmişdir. Mur ailəsi ilə problemləri olan insanların siyahısı da bir tərəfdən müəyyənləşdirilmişdir. Viliskadakı baltalı cinayət həmin tarixə qədər ştat ərazisində baş vermiş bütün cinayətlərdən köklü şəkildə fərqlənirdi və hadisənin ölkə gündüməninə belə təsir etməsi səbəbindən, cinayəti daha diqqətli formada araşdırılması zərurəti yaranmışdır.
Andrey Souyer adlı şəxs məhkəmə tərəfindən əsas şübhələridən biri kimi göstərilsə də, digər şəxslər kimi cinayətdə əlinin olması heç vaxt sübuta yetirilə bilməmişdir. Burlinqton şəhərindən olan Tomas Dayerə görə körpü inşaatında işləmək üçün Souyer adlı şəxs ona müraciət etmiş və onun da, işçiyə ehtiyacı olduğundan Souyerə dərhal iş vermişdir.
Hadisə zamamına qədər Tomas Dayerlə birlikdə işləyən Andrey Souyerin cinayətdən sonrakı günlərdə qəribə davranışlar sərgilədiyi bildirilmişdir. Şübhəlinin yerli qəzet aldığı və qəzetdə cinayət hadisəsi ilə bağlı səhifələri dəfələrlə oxuduğu və iş yoldaşlarına hadisə və qatilin tapılıb-tapılmaması ilə bağlı çoxlu sayda suallar verdiyi bildirilmişdir. Tomas Dayerə görə Andrey Souyer cinayətlə bağlı həddindən artıq çox maraqlanırdı və bu barədə danışanda öz həyəcanını gizlədə bilmirdi.
Tomas Dayerin ifadəsinə görə Andrey Souyer hadisə gecəsi Viliska şəhərində idi və sonradan şübhəli vəziyyətinə düşməmək üçün yaxınlıqdakı Kreston şəhərinə getmişdir. Vəziyyətin kifayət qədər mürəkkəb olduğunu görən Tomas Dayer vəziyyətlə bağlı 1912-ci ilin 18 iyun tarixində yerli şerifə məlumat vermişdir. Dayerin sonrakı ifadələrinə əsasən Andrey Souyer hadisədən sonra yanında kiçik ölcülü balta gəzdirməyə başlamış və bir gün qəfildən qışqıraraq Lənətə gəlmişlərin başını kəsəcəm ifadəsini işlətmişdir.
Bütün izlər Andrey Souyerin birinci dərəcəli şübhəli olduğunu göstərsə də, baş vermiş bir hadisə gedişatı tamamilə dəyişmişdir. Belə ki, yerli polis məmurlarından biri Andrey Souyerin qeyri-adi davranışlarından şübhələndikdən sonra onu sorğu-suala tutduğunu və Viliskaya haradan gəlməsi barədə ayaq-üstü ifadə aldığını xatırlamışdır. İfadədən sonra Souyerin yaxınlıqda olan Osceola şəhərinə göndərilməsi üçün qatar bileti alınmışdır. Souyer üçün bilet hadisə gecəsi axşam saat 23:00-da alınmışdır və bu fakt onu göstərir ki, Souyer öz ifadələrinə belə baxmayaraq hadisə gecəsi şübhəli şəxs Viliska şəhərində belə olmamışdır.
Məhkəmə Andrey Souyerin psixi vəziyyətində problemlərin olduğunu və hadisə nəticəsində dərin sarsıntı keçirdərək özünü cinayətkara oxşatmağa çalışdığı qənaətinə gəlmişdir.
Corc Kelli[redaktə | mənbəni redaktə et]
Cinayətin bir digər şübhəlisi İngiltərədə doğulmuş və Aydahoda məmur kimi çalışan orta yaşlı Corc Kelli olmuşdur. Kellinin psixoloji sarstınılar keçirdiyi və qeyri-ənənəvi cinsi zövqlərə malik olduğu onun ətrafı tərəfindən bilinirdi. Belə ki, Kelli gənc qızları kənardan izləməyi xoşlayar və münasibət qurduğu qadınların onun üçün çılpaq dayanmasını bir necə dəfə istəmişdir. Kellinin hadisədən 3 gün əvvəl şəhərə gəldiyi və Mur ailəsinin də iştirak etdiyi kilsə toplantısına qatıldığı müəyyən olunmuşdur. Corc Kelli cinayətin baş verdiyi gecə yerli vaxtla saat 5:00-da şəhərdən ayrılmışdır. Məhkəməyə vermiş olduğu ifadəsində cinayətin özü tərəfindən törədildiyi etiraf edilsə də, juri heyətin Corc Kellinin ifadələrinə inanmamışdır.
Növbəti həftələrdə Corc Kelli tərəfindən polis, qurbanın ailəsi və araşdırmaçılara bir çox məktub ünvanlanmışdır. Araşdırmaçılardan biri Kellinin məktublarına cavab yazmış və onunla görüşərək cinayət hadisəsi barəsində fikirlərini yenidən öyrənmişdir. Kelli, hadisə gecəsi həmin evə çox yaxın olduğunu və evdən gələn müxtəlif bağırtı səslərinin eşitdiyini bildirmişdir. Bu ifadə Kellidən başqa heç kim tərəfindən səsləndirilmədi və qonşular belə həmin gecənin digər gecələrdən heç nə ilə fərqlənmədiyini bildirmişdilər.
1914-cü ildə Corc Kelli qadınlara poçt yolu ilə çılpaq rəsmlər göndərdiyi üçün həbs olunmuş və paytaxt Vaşinqton şəhərində yerləşən ruhi-əsəb xəstəxanasına göndərilmişdir. Sonradan Kellinin yanına işə girmək üçün müraciət etmiş katibəsinə də, seksual zorakılıq etdiyi müəyyənləşmişdir. 1917-ci ildə Corc Kelli 1912-ci ildə Viliskada baş vermiş cinayətə görə rəsmən həbs olunmuşdur. Təqsirləndirilən şəxs bu dəfə ifadəsini dəyişdirmiş və cinayətdə heç bir əlinin olmadığını bildirmişdir. Keçirilmiş iki ayrı məhkəmədən bəraət alan Corc Kelli bir daha bu işlə bağlı həbs olunmamışdır. Məhkəmə Corc Kellinin Andrey Souyerdə olduğu kimi psixoloji problemlərdən əziyyət çəkdiyini və bu səbəbdən özlərini cinayətə yaxın göstərməyə çalışdıqları qənaətinə gəlmişdir.
Frank Cons[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hadisənin digər bir şübhəlisi Franks Cons adlı yerli siyasətçi və iş adamı olmuşdur. Frank və Mur ailəsinin başçısı Çoş bir müddət kənd təsərrüfatı malları satan dükkanda birlikdə çalışmış və daha sonra Çoş Mur həmin işdən ayrılaraq şəxsi biznesini yaratmışdır. Çoş Murun, Frank Consdan daha uğurlu olması və hər iki arasındakı rəqabət səbəbindən Frankın bu cinayəti törədə biləcəyi ehtimal olunmuşdur. Viliska sakinləri və hər iki şəxsi tanıyanlar tərəflərin arasında normal münasibətin olmadığını təsdiqləmiş, ancaq bu münasibətin Frankın səkkiz adamı qətlə yetirəcək qədər də, dərin nifrətli olmadığını bildirmişdişdilər.
Uliyam Mansfild[redaktə | mənbəni redaktə et]
Uliyam Mansfild Viliska cinayətinin əsas şübhələrindən biri olmuşdur. Ehtimallara görə Frank Cons bu cinayəti özü törətməsə də, Uliyam Mansfildi hadisəni törətmək üçün ələ almışdır. Mansfild seriyalı qatil hesab olunurdu. O, əvvəlcə öz həyat yoldaşını, körpə uşağını və qayınatasını öldürmüşdür və bu hadisələr Viliska cinayətlərindən iki il sonra baş vermişdir. Mansfildin Kanzas ştatının Paola şəhərində də müxtəlif cinayətlər törətdiyi ehtimal olunur və həmin cinayətlər Viliskadakı baltalı cinayətdən cəmisi dörd gün əvvəl baş vermişdir. Uliyam Mansfild həmçinin Cenni Peterson və Cenni Miller adlı bacıların qətlə yetirilməsində də təqsirləndirilmişdir. Araşdırmaçılar ayrı-ayrı vaxtlarda baş vermiş üç cinayətin aralarındakı məsafələrə diqqət çəkmişdir. Belə ki, Viliska və Paola şəhərlərinə qatarla bir-başa getmək mümkün idi və Cenni bacılarının yaşadığı ərazidə dəmiryolu xəttinin üzərində yerləşmişdir.
Montqomeri məhkəməsinə çıxarılan Mansfildin sözügedən cinayətdə əli olduğu sübuta yetirilə bilməmiş və o sərbəxt buraxılmışdır. Viliskadakı cinayətdən doqquz ay əvvəl Kolarado ştatının Kolorado Sprinqs şəhərində oxşar cinayət hadisəsi baş vermiş və hadisələri Kanzas ştatındakı Elsvort və Paola cinayətləri izləmişdir. Hadisələrin baş vermə forması cinayətlərin eyni şəxs və ya şəxslər tərəfindən törədildiyi fikri üzərində dayanmağa əsas vermişdir. 1918-1919-cu illərdə Yeni Orlean şəhərində baş vermiş tarix ədəbiyyatlarında Nyu-Orlean baltalı qatili cinayətləri kimi xatırlanan hadisə ilə də Viliska cinayəti arasında əlaqənin olub olmadığını müzakirə olunmuş, ancaq bunu sübut edəcək kifayət qədər dəlillər tapılmamışdır.
Uliyam Mansfildi digər şübhələrilərdən fərqləndirilən əsas cəhəd onun əsil qatil olması idi və Uliyamın balta ilə Viliska şəhərində olmasa da, başqa şəhərlərdə oxşar cinayətlər törətdiyi qismən sübut olunmuşdu. Araşdırmaçılar Kolorado Sprinqs şəhərində baş vermiş cinayətlə Viliskadakı Mur ailəsinin başına gətirilənlər arasında qəribə bir oxşarlığın olduğunu müəyyənləşdirdilər. Belə ki, hər cinayətdən sonra evlərin qapı və pəncərələri ağ örtüklə örtülmüş, cinayət aləti kimi istifadə olunan baltanın üzərindəki qan silindəkdən sonra hadisə yerinə buraxılmışdır. Digər bir oxşarlıq isə hər iki cinayətdən sonra öldürülmüş qurbanların üzərinin örtülməsidir ki, bu oxşarlıqlar araşdırmaçılara cinayətlərin eyni qatil tərəfindən törədildiyin deməyə əsas vermişdir.
Yerli polis məmurlarından Vilkerson Mansfildin hadisənin əsas şübhəlisi kimi məhkəmə önünə çıxarılmasına nail olmuş, ancaq məhkəmə Mansfildin hadisə baş verən gecədə İllinoys ştatında olduğunu şahidlərin ifadələri ilə sübut etmişdir. Mansfild daha sonra Vilkersonun ona qarşı şəxsi-qərəzlik apardığını iddia edərək, əks məhkəmə işi balatmış və polis məmurundan 2.225 ABŞ dolları təzminat almağı bacarmışdır. Bütün iddialara baxmayaraq Uliyam Mansfilddə digər şübhəli şəxslər kimi kifayət qədər dəlil olmadığından sərbəst buraxılmışdır, ancaq araşdırmaçılar hadisənin törədə biləcək ən mümkün şəxs kimi Mansfildin adını çəkməkdədirlər.
Henri Mur[redaktə | mənbəni redaktə et]
Viliskadakı baltalı cinayətin son şübhəlisi sayılan Henri Li Mur Viliska şəhərində öz anası və nənəsini balta ilə qətlə yetirmişdir. Hadisə Mur ailəsinin öldürülməsindən sonra baş vermişdir və hadisənin hansı səbəbdən törədildiyi tam dəqiqləşdirilməmişdir. Kiçik bir şəhərdə ayrı-ayrı şəxslərin oxşar üsullarla qətlə yetirilməsi araşdırmaçılarda Henri Murun 1912-ci ildəki cinayət hadisəsində də, əli olması ilə bağlı şübhələr yaratsa da, bu fakt heç bir zaman təsdiqini tapmamışdır.[4]
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Ewing, Jody. "The Villisca Axe Murders". Iowa Cold Cases. January 9, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 22, 2017.
- ↑ "8 Iowa persons slain with an ax while they sleep". Chicago Daily Tribune. June 11, 1912. səh. 1 – ProQuest Historical Newspapers vasitəsilə.
- ↑ "Villisca Axe Murder House". November 23, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 8, 2013.
- ↑ "The 1910's Ax Murders: An overview of the crimes and the McClaughry theory" (PDF). July 2006. səh. 1. September 10, 2015 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: October 26, 2017 – Ancestry.com vasitəsilə.