Vladislav İlliç-Svitıç

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Vladislav İlliç-Svitıç
Doğum tarixi 12 sentyabr 1934(1934-09-12)[1]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 22 avqust 1966(1966-08-22)[1] (31 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi nəqliyyatın insan üzərindən keçməsi[d]
Elm sahəsi dilçilik
Elmi dərəcəsi
  • filologiya elmləri namizədi[d]
İş yeri
  • Rusiya Elmlər Akademiyası Slavyanşünaslıq İnstitutu[d]
Təhsili
Tanınmış yetirməsi Vitali Şevoroşkin[d]

Vladislav Markoviç İlliç-Svitıç (rus. Владисла́в Ма́ркович И́ллич-Сви́тыч; 12 sentyabr 1934[1], Kiyev[1] – 22 avqust 1966[1], Şyolkovo, Moskva vilayəti) — Sovet dilçisi.

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yaradıcılığı[redaktə | mənbəni redaktə et]

XIX əsrin əvvəllərindən başlayan müqayisəli-tarixi metod əsasında yaranmış zəngin elmi mənbələr XX əsrin 60-cı illərində Sovet alimi V. M. İlliç-Svitıça daha əsaslı araşdırmalar aparmağa imkan vermişdir. O, 1966-cı ildə "Opıt sravneniə nostratiçeskix əzıkov (semitoxamitskiy, kartvelğskiy, indoevropeyskiy, uralğskiy, dravidiyskiy, altayskiy)" adlı qiymətli əsərini hazırlamış, əsər müəllifin vəfatından bir neçə il sonra — 1971-ci ildə çap olunmuşdur. Ensiklopedik lüğətdəki:"Nostratik dillərin qohumluğu fərziyyəsini Daniya alimi X. Pedersen irəli sürmüş, Sovet alimi V. M. İlliç-Svitıçın işləri onun elmi cəhətdən əsaslı olduğunu sübut etmişdir". — sözləri nostratik nəzəriyyənin doğruluğunu təsdiq etməklə yanaşı, bu sahədə V. M. İlliç-Svitıçın böyük xidmətlərini də göstərir.

V. M. İlliç-Svitıç qeyd edilən dil ailələrində işlənən 245 sözün etimoloji təhlilini vermiş, ulu dildən gələn həmin sözlərin dil ailələrindəki arxetiplərini dəqiqləşdirib müqayisələr aparmaq istiqamətində xeyli iş görmüşdür. Ciddi fonetik araşdırmalar aparmış, dil ailələri arasındakı səs uyğunluqlarını müəyyənləşdirmək əsasında sözlərin eyni mənşədən törədiyini əks etdirən zəngin faktlar toplamışdır. Qeyd edilən altı dil ailəsi üzrə əvəzliklərin və əvəzliklərdən törəmiş şəxs şəkilçilərinin geniş cədvəlini vermişdir. Lüğət məqalələri alimin hər bir dil ailəsinə necə həssaslıqla yanaşdığını aydın göstərir. Müəllif hər dil ailələrinə aid elmi ədəbiyyatı diqqətlə nəzərdən keçirmiş və həmin ailəyə daxil olan dillərin tədqiqi səviyyəsi ilə maraqlanmışdır. Bu əsər dünya dillərinin bir kökdən olduğunu təsdiq edən ilk uğurlu ümumiləşdirici əsərdir. Lakin heç şübhəsiz, müəllifin tədqiqatının qüsurlu cəhətləri də vardır. Əsərdə bə’zi sözlərin ulu dilə aid arxetipləri deyil, hər bir dil ailəsinə məxsus müşahidə olunan ilkin forması seçilmişdir. Görünür, həqiqi arxetiplərin müəyyənləşdirilməsi sonrakı mərhələnin işi olmalıdır. Müəllif dünyanın qədim dillərinə də (sanskrit istisna olmaqla) fikir verməmişdir. Lakin gələcək araşdırmalar üçün, dilin mənşəyinin müəyyənləşdirilməsi üçün geniş üfüqlər açmışdır.

İlliç-Svitıçın əsəri Çin-Tibet, Malayziya-Polinez, Amerika və bir sıra Afrika dil ailələri istisna olmaqla, demək olar ki, Yer üzündəki əsas dil ailələrini əhatə edir. Amerika qitəsində, cənubi Asiyada və Afrikanın cənub ölkələrində, Avstraliyada və ətraf adalarda yaşayan yerli əhalinin özünəməxsus dilləri olsa da, həmin ölkələrdə ingilis, fransız, ispan, portuqal dillərindən ədəbi dil kimi istifadə edilir. Ona görə də həmin xalqların dillərinin (yerli dillərin) öyrənilməsi daha vacibdir. Şübhəsiz, həmin dillər sistemli şəkildə öyrənilməklə müqayisəyə cəlb edilən dillərin əhatə dairəsi daha da genişləndirilə bilər.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Иллич-Свитыч Владислав Маркович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Vladislav_İlliç-Svitıç&oldid=7538415"