Vudro Vilsonun 14 maddəsi
Jump to navigation
Jump to search
Vudro Vilsonun 14 maddəsi — 1918 ci ildə 8 yanvar ayı tarixində ABŞ prezidenti Vudro Vilsonun[1] təklifi ilə Konqres tərəfindən qəbul edilən 14 maddədir.
Məzmunu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Maddələr[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Bütün danışıqlar açıq bir şəkildə olmalıdır, gizli danışıqlar bu normalar ziddir.
- Sərhəd suları xaricindəki dəniz sahələrində tam sərbəstlik hüququ.
- Ticarət azadlığı və maliyyə maneələrinin aradan qaldırılması.
- Daxili təhlükəsizliyi təmin etməyə yetəcək qədər silahlanma və daha artığının olmamasına dair öhdəlik.
- Dekolonizasiya təşkil edilməli və bu koloniyalardakı hüquqlar müstəmləkə və müstəmləkə himayədarı arasında bərabər bölünməlidir.
- Rusiya torpaqlarindaki xarici birliklər ayrılmalı və Rusiyanın istədiyi kimi inkişafına şərait yaradılmalı.
- Almaniyanin işğal etdiyi Elzas Lotorengiya Fransaya qaytarılması.
- Avstriya-Macarıstan xalqının inkişafı üçün sərbəst şərait.
- İtaliyanın milli sərhədlərinin bərpası.
- Belçika torpaqlarinin boşaldılması və onun suverenliyinin tanınması.
- Rumıniya, Serbiya və Monteneqro işğaldan azad edilməlidir.
- Türkiyənin Osmanlı İmperiyası ərazisi suverenliyini qazanmalıdır, lakin onların hakimiyyətində olan dövlətlər müstəqil muxtariyyət əldə etməlidilər. Dardanel boğazı ticarət üçün açıq olmalıdır.
- Polşanın bütün ərazisini əhatə edən və dənizə çıxışı olan müstəqil Polşa dövləti yaradılmalıdır.
- Eyni böyük və kiçik millətlərin siyasi müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü qarşılıqlı təminat verən və onların qorunması üçün xüsusi Millətlər liqası yaradılmalıdır.
Xülasəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Ölkələr arasında heç bir gizli ittifaqlar olmamalıdır.
- Azad dənizlərin sülh və müharibə zənnində.
- Xalqlar arasında ticarət maneələrin azaldılması.
- Silahların ümumi azaldılması.
- Əhalinin maraqlarına müstəmləkə iddialarının tənzimlənməsi haqqında olan müstəmləkə səlahiyyətləri.
- Rusiya ərazisinin evakuasiyası.
- Almaniya və Belçika ərazilərin bərpası.
- Alsak-Lorrren daxil olmaqla, bütün Fransız ərazinin evakuasiyası.
- Milli aydın anlaşılması xətt İtalyan sərhədlərinin düzəltmə.
- Avstriya-Macarıstan müxtəlif milli qrupları üçün müstəqillik.
- Balkan xalqlarının bərpası və Serbiya üçün dənizə sərbəst girişi.
- Çanaqqala vasitəsilə Türkiyə azlıqların qorunması və bütün millətlərin gəmilərinin azad keçidi.
- Dənizə çıxışı, o cümlədən Polşa üçün müstəqillik.
- Millətlər liqasının "eyni böyük və kiçik millətlərin siyasi müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü qarşılıqlı təminat verir" üçün qorumaq.
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Dünya tarixi: şəxsiyyətlər, hadisələr, tarixlər / İllyustrit. ensiklop. bütün ailə üçün : İngiliscədən tərcümə // Copyright © 2001 ЗАО "Satıcı ev Riderz Daycest" // ISBN 5-89355-035-8
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Irwin Unger, These United States (2007) 561.
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Wilson's shorthand notes from the Library of Congress
- "Wilson on Germany and the Fourteen Points" by John L. Snell