Qotaz

Qotaz - türk və altay xalqlarının inancında insanı "kəm göz"lərdən (şər baxışlardan) qoruduğuna inanılan muncuq. Nəzər muncuğu.

Xüsusiyyətləri

Ümumiyyətlə nəzər muncuqları göz şəklində olar. Gözə eyni zamanda muncuq da deyilməkdədir. Bu məzmunda baxıldığında adamın dünyaya açılan pəncərəsi gözdür və göz hər cür, yaxşı və pis, düşüncələrin ilk çıxış nöqtəsi olaraq qəbul edilir. Buna görə baxışlardan, pis gözlərdən qorunmaq məqsədiylə əmici xüsusiyyəti olduğuna inanılan mavi rəngli daşlar köhnədən bəri kullanıla gəlmişdir. Və son halını günümüzdəki növ növ nəzər muncuqları olaraq almışdır. İndi, gərək inanc gərək ənənə, istərsə də bəzək əşyası olaraq bir çox adam nəzər boncuğunu gündəlik həyatında çox tez-tez istifadə etdiyi yerlərdə tutmaqdadır. Nəzər muncuğu edilərkən içinə qurğuşun tökülür. Bunun da yaxşı şans gətirdiyi deyilər.

Tarixçə

Tarixdəki türk birliklərində nəzər muncuğuna Bonçuk, Boncuk, Munçuk, Moncuk, Monşak, Monçak, Monçok, Muyınçak kimi adlar verilmişdir və bu tabirlerin bəziləri bu gün də bəzi xalqların dillərində iştirak etməkdədir. Bunlar adamın və ya atın boynuna ilişən qiymətli daş; arslan dırnağı, tilsim kimi şeylərdir. Attila xanın atasının adı da Muncukdur. Türk xalq inancında Albıs, Göyçe Munçuk (mavi muncuk)dan çox qorxar, nəzər muncuğu anlayışının kökündə bu anlayış yatar.

Qotaz sözü də yenə bu mənada istifadə edilən başqa bir sözdür. Gözün diqqətini başqa istiqamətə çəkməsi səbəbiylə qorunduğu məntiqi önə sürülür. Çox qüvvətli nəzərlərin qotazları (nəzər muncuklarını) çatlattığı hətta parça-parça etdiyi izah edilər. Söz olaraq "müqəddəs obyekt" mənasını verər. Köşgük və Çom tabirleri də eyni mənada istifadə olunur və nəzərlik deməkdir.

Kaynakça

• Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt PDF

Həmçinin baxın

• Nəzər

Daxili keçidlər

• Hamsa