Badımcan: Redaktələr arasındakı fərq

Badımcan
Badımcan
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superasterids Klad: Asterids Klad: Lamiids Dəstə: Quşüzümüçiçəklilər Fəsilə: Quşüzümükimilər Yarımfəsilə: Solanoideae Triba: Solaneae Cins: Quşüzümü Növ: Badımcan
Beynəlxalq elmi adı
	Solanum melongena L., 1753[…];
ITIS	30446
NCBI	4111
EOL	581188

Tarixə interaktiv şəkildə baxın

← Əvvəlki redaktə Sonrakı redaktə →

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun

VizualVikimətn

Sətirdə

17:29, 23 fevral 2012 tarixindəki versiya

Badımcan (lat. Solanum melongena)^[3] — quşüzümü cinsinə aid bitki növü.^[4] Badımcançiçəklilər (Solanaceae) fəsiləsindən olub, tərkibində karotin, A vitamini, B qrupu vitaminlər, C vitamini, şəkər [3,2 %] olmaqla yanaşı, xeyli miqdarda kalium, fosfor, kalsium və dəmir duzları da vardır.

Badımcan istisevən birillik bitkidir. Əsasən Moldaviyada, Orta Asiya və Zaqafqaziya respublikalarında becərilir. Badımcan quruluşuna görə iri meyvə olub, qabıqla örtülmüşdür. Daxilində qalın ətli hissəsi və çoxlu toxumu vardır.

Badımcanın tərkibində 4,2% şəkər, 1,3% sellüloza, 0,2% üzvi turşu, 0,5% kül, 0,6% zülal, 0,5-0,7% pektin maddəsi, 0,0044-0,093%-ə qədər solanin qlükozidi vardır. Yetişib ötmüş badımcanın tərkibində solanin qlükozidi nisbətən çoxdur. Kal badımcanın tərkibində 0,8-3,7% nişasta olur.

Badımcan ölçüsünə və formasına görə qruplaşdırılır. Xırdameyvəli armudaoxşar badımcanların uzunluğu 8-10 sm, diametri 5-7 sm, irimeyvəli armudaoxşar badımcanda isə uyğun olaraq 10-18 və 8-13 sm, silindrformalı orta və iri ölçülü badımcanların uzunluğu 10-25 sm, diametri isə 5-8 sm-dir. Çəkisi 50 qr-dan 100 qr-a qədər (bəzən 2000 qr-a qədər) olur. Lakin çox vaxt 100-300 qr irilikdə dərilir.

Yetişməsinə görə tezyetişən (120 günə), ortayetişən (120-140 günə) və gecyetişən (140 gündən çox) sortları olur. Açıq bənövşəyi və ya tünd bənövşəyi rəngdə olur. Ətli hissəsi zərif və toxum hissəsi daha cavan olanlar yüksək keyfiyyətli sayılır. Saxlanılacaq badımcan növlərini yetişməmiş dərirlər.

Həddindən artıq yetişmiş badımcanın lifləri kobudlaşdığından dadı pisləşir. Geniş yayılmış sortlarından Universal-6, Simferopol-105, Uzun bənövşəyi- 239, Konservlik-10, Don-14, Delikates, tezyetişən, Pekin, Silindr formalı misal göstərilə bilər. Bunlardan başqa Bolqar 0-14, Krım-714 və Şavqremani-9 sortları da vardır.

Azərbaycanda becərilən badımcan sortlarından Uzun bənövşəyi-239 və Yerli Abşeron sortunu göstərmək olar.

Badımcanın keyfiyyətinə aşağıdakı tələblər verilir. Meyvəsi tam yetişməmiş, təmiz, təzə, sağlam, forması və rəngi botaniki sortuna müvafiq, forması eybəcər və qabığı isə kobud olmamalıdır. Ətli hissəsi elastiki, toxum kamerası boşluqsuz və natamam yetişmiş ağ toxumları olmalıdır. Meyvəsinin uzunluğu 10 sm-dən, diametri 5 sm-dən az olmamalıdır.

Tam yetişmiş, içərisi boşluqlu və toxumu tam yetişmiş badımcanların miqdarı 5%-dən, qabığı büzüşmüşlərin miqdarı 15%-dən, əzilmiş və çatlamışların miqdarı 8%-dən çox olmamalıdır. Kənarlaşmanın ümumi miqdarı hər göstərici üzrə norma daxilində 15%-dən çox olmamalıdır. Badımcanın rəngi bənövşəyi rəngdə, müxtəlif çalarlı və saplaqlı olmalıdır.

Bitki həkimliyində deyilir ki: badımcan ateroskleroz xəstəliyinə qarşı ən yaxşı vasitədir.

Şəkilləri

Badımcan çiçəyi

İstinadlar

↑ Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 186.
↑ https://inpn.mnhn.fr/espece/cd_nom/124075/tab/taxo.
↑ Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı: Elm, 1998.
↑ Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası. Bakı: 2009.

Mənbə

İ. A. Dəmirov və C. Z. Şükürov müəllifləri olduğu "Azərbaycan Meyvə və Tərəvəz Bitkilərinin Müalicə Əhəmiyyəti"

Xarici keçidlər

Azərbaycanın meyvə bitkilərinin müalicəvi əhəmiyyəti

Həmçinin bax

Badımcan dolması

[_40f87c7a7ee9d6e7-1] Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 186.

[_c38e090714557639-2] ttps://inpn.mnhn.fr/espece/cd_nom/124075/tab/taxo.

[3] Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı: Elm, 1998.

[4] Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası. Bakı: 2009.

[1]

[2]

[3]

[4]

Badımcan: Redaktələr arasındakı fərq

17:29, 23 fevral 2012 tarixindəki versiya

Mündəricat

Şəkilləri

İstinadlar

Mənbə

Xarici keçidlər

Həmçinin bax

Naviqasiya menyusu

@@ Sətir 38: / Sətir 38: @@
 }}
-'''{{latb|Solanum melongena}}''' ({{lang-la|Solanum melongena}})<ref>[[Nurəddin Əliyev]]. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.</ref> — {{lataz|Solanum}} cinsinə aid [[bitki]] növü.<ref>[[Elşad Qurbanov]]. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.</ref> [[badımcançiçəklilər]] (''Solanaceae'') fəsiləsindən olub, tərkibində karotin, A vitamini, B qrupu vitaminlər, C vitamini, şəkər [3,2 %] olmaqla yanaşı, xeyli miqdarda kalium, fosfor, kalsium və dəmir duzları da vardır.
+'''{{latb|Solanum melongena}}''' ({{lang-la|Solanum melongena}})<ref>Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı: Elm, 1998.</ref> — {{lataz|Solanum}} cinsinə aid [[bitki]] növü.<ref>Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası. Bakı: 2009.</ref> [[Badımcançiçəklilər]] (''Solanaceae'') fəsiləsindən olub, tərkibində karotin, A vitamini, B qrupu vitaminlər, C vitamini, şəkər [3,2 %] olmaqla yanaşı, xeyli miqdarda kalium, fosfor, kalsium və dəmir duzları da vardır.
-Badımcan (Solanum melongena L.) istisevən birillik bitkidir. Əsasən Moldaviyada, Orta Asiya və Zaqafqaziya respublikalarında becərilir.
+Badımcan istisevən birillik bitkidir. Əsasən Moldaviyada, Orta Asiya və Zaqafqaziya respublikalarında becərilir. Badımcan quruluşuna görə iri meyvə olub, qabıqla örtülmüşdür. Daxilində qalın ətli hissəsi və çoxlu toxumu vardır.
-Badımcan quruluşuna görə iri meyvə olub, qabıqla örtülmüşdür. Daxilində qalın ətli hissəsi və çoxlu toxumu vardır.
-Badımcanın tərkibində 4,2% şəkər, 1,3% sellüloza, 0,2% üzvi turşu, 0,5% kül, 0,6% zülal, 0,5-0,7% pektin maddəsi, 0,0044-0,093%-ə qədər solanin
+Badımcanın tərkibində 4,2% şəkər, 1,3% sellüloza, 0,2% üzvi turşu, 0,5% kül, 0,6% zülal, 0,5-0,7% pektin maddəsi, 0,0044-0,093%-ə qədər solanin qlükozidi vardır. Yetişib ötmüş badımcanın tərkibində solanin qlükozidi nisbətən çoxdur. Kal badımcanın tərkibində 0,8-3,7% nişasta olur.
-qlükozidi vardır. Yetişib ötmüş badımcanın tərkibində solanin qlükozidi nisbətən çoxdur. Kal badımcanın tərkibində 0,8-3,7% nişasta olur.
-Badımcan ölçüsünə və formasına görə qruplaşdırılır. Xırdameyvəli armudaoxşar badımcanların uzunluğu 8-10 sm, diametri 5-7 sm, irimeyvəli
+Badımcan ölçüsünə və formasına görə qruplaşdırılır. Xırdameyvəli armudaoxşar badımcanların uzunluğu 8-10 sm, diametri 5-7 sm, irimeyvəli armudaoxşar badımcanda isə uyğun olaraq 10-18 və 8-13 sm, silindrformalı orta və iri ölçülü badımcanların uzunluğu 10-25 sm, diametri isə 5-8 sm-dir. Çəkisi 50 qr-dan 100 qr-a qədər (bəzən 2000 qr-a qədər) olur. Lakin çox vaxt 100-300 qr irilikdə dərilir.
-armudaoxşar badımcanda isə uyğun olaraq 10-18 və 8-13 sm, silindrformalı orta və iri ölçülü badımcanların uzunluğu 10-25 sm, diametri isə 5-8 sm-dir. Çəkisi 50 qr-dan 100 qr-a qədər (bəzən 2000 qr-a qədər) olur. Lakin çox vaxt 100-300 qr irilikdə dərilir.
-Yetişməsinə görə tezyetişən (120 günə), ortayetişən (120-140 günə) və gecyetişən (140 gündən çox) sortları olur. Açıq bənövşəyi və ya tünd bənövşəyi
+Yetişməsinə görə tezyetişən (120 günə), ortayetişən (120-140 günə) və gecyetişən (140 gündən çox) sortları olur. Açıq bənövşəyi və ya tünd bənövşəyi rəngdə olur. Ətli hissəsi zərif və toxum hissəsi daha cavan olanlar yüksək keyfiyyətli sayılır. Saxlanılacaq badımcan növlərini yetişməmiş dərirlər.
-rəngdə olur. Ətli hissəsi zərif və toxum hissəsi daha cavan olanlar yüksək keyfiyyətli sayılır. Saxlanılacaq badımcan növlərini yetişməmiş dərirlər.
-Həddindən artıq yetişmiş badımcanın lifləri kobudlaşdığından dadı pisləşir. Geniş yayılmış sortlarından Universal-6, Simferopol-105, Uzun bənövşəyi-
-, Konservlik-10, Don-14, Delikates, tezyetişən, Pekin, Silindr formalı misal göstərilə bilər. Bunlardan başqa Bolqar 0-14, Krım-714 və Şavqremani-9 sortları da vardır.
+Həddindən artıq yetişmiş badımcanın lifləri kobudlaşdığından dadı pisləşir. Geniş yayılmış sortlarından Universal-6, Simferopol-105, Uzun bənövşəyi- 239, Konservlik-10, Don-14, Delikates, tezyetişən, Pekin, Silindr formalı misal göstərilə bilər. Bunlardan başqa Bolqar 0-14, Krım-714 və Şavqremani-9 sortları da vardır.
-Azərbaycanda becərilən badımcan sortlarından uzun bənövşəyi-239 və Yerli Abşron sortunu göstərmək olar.
+Azərbaycanda becərilən badımcan sortlarından Uzun bənövşəyi-239 və Yerli Abşeron sortunu göstərmək olar.
 Badımcanın keyfiyyətinə aşağıdakı tələblər verilir. Meyvəsi tam yetişməmiş, təmiz, təzə, sağlam, forması və rəngi botaniki sortuna müvafiq, forması eybəcər və qabığı isə kobud olmamalıdır. Ətli hissəsi elastiki, toxum kamerası boşluqsuz və natamam yetişmiş ağ toxumları olmalıdır. Meyvəsinin uzunluğu 10 sm-dən, diametri 5 sm-dən az olmamalıdır.
-Tam yetişmiş, içərisi boşluqlu və toxumu tam yetişmiş badımcanların miqdarı 5%-dən, qabığı büzüşmüşlərin miqdarı 15%-dən, əzilmiş və çatlamışların
+Tam yetişmiş, içərisi boşluqlu və toxumu tam yetişmiş badımcanların miqdarı 5%-dən, qabığı büzüşmüşlərin miqdarı 15%-dən, əzilmiş və çatlamışların miqdarı 8%-dən çox olmamalıdır. Kənarlaşmanın ümumi miqdarı hər göstərici üzrə norma daxilində 15%-dən çox olmamalıdır. Badımcanın rəngi bənövşəyi rəngdə, müxtəlif çalarlı və saplaqlı olmalıdır.
-miqdarı 8%-dən çox olmamalıdır. Kənarlaşmanın ümumi miqdarı hər göstərici üzrə norma daxilində 15%-dən çox olmamalıdır. Badımcanın rəngi bənövşəyi
-rəngdə, müxtəlif çalarlı və saplaqlı olmalıdır.
 Bitki həkimliyində deyilir ki: badımcan [[ateroskleroz]] xəstəliyinə qarşı ən yaxşı vasitədir.
+== Şəkilləri ==
-Sinirləri yatırar və təzyiqi salar. Ürək vurman idisini aradan qaldırar. Bağırsaqları yumşaldar və sidik sökdürər. Qandakı xolesterol səviyyəsini salar. Qansızlığı aradan qaldırar. [[Qaraciyər]]in işini nizamlar. Böyrək ağrılarını və yanmasını azaldar. Basilə yaxşı gəlir. Kilo verməyə köməkçi olar. Badımcan sıyıq halına gətirilib yanıqlara qoyulsa faydası görülər.
+<gallery>
+Şəkil:Eggplant.JPG
+Şəkil:Eggplant.jpg
+Şəkil:Eggplant flower.JPG|'''Badımcan''' çiçəyi
+Şəkil:Auberginej.jpg|
+Şəkil:Solanum melongena ja02.jpg
+</gallery>
 == İstinadlar ==
 <references/>
 == Mənbə ==
 * İ. A. Dəmirov və C. Z. Şükürov müəllifləri olduğu "Azərbaycan Meyvə və Tərəvəz Bitkilərinin Müalicə Əhəmiyyəti"
 == Xarici keçidlər ==
 *[http://meyve-terevez.iatp.az/meyve-terevez/terevez/adi_zire.html  Azərbaycanın meyvə bitkilərinin müalicəvi əhəmiyyəti]
 == Həmçinin bax ==
 * [[Badımcan dolması]]
-<gallery>
-Şəkil:Eggplant.JPG
-Şəkil:Eggplant.jpg
-Şəkil:Eggplant flower.JPG|'''Badımcan''' çiçəyi
-Şəkil:Auberginej.jpg|
-Şəkil:Solanum melongena ja02.jpg
-</gallery>
-{{qaralama}}
-{{İkiləpəli-qaralama}}
 [[Kateqoriya:Azərbaycanın dərman bitkiləri]]

Badımcan: Redaktələr arasındakı fərq

17:29, 23 fevral 2012 tarixindəki versiya

Şəkilləri

İstinadlar

Mənbə

Xarici keçidlər

Həmçinin bax

Naviqasiya menyusu

Axtar