Müəlliflik hüququ

Müəlliflik hüququnun rəmzi

Əqli mülkiyyət
Müəllifin hüquqları Kopileft Müəlliflik hüququ Verilənlər bazası hüququ Fermerlərin hüququ Coğrafi göstərici Yerli əqli mülkiyyət Sənaye dizayn hüququ İnteqrasiya edilmiş sxem dizaynının qorunması Mənəvi hüquqlar Patent Kəndlilərin hüquqları Bitki seleksiyaçılarının hüquqları Bitki genetik ehtiyatları Əlaqəli hüquqlar Əlavə mühafizə sertifikatı Ticarət paltarı Ticarət sirri Əmtəə nişanı Faydalı model
Əlaqəli mövzular
Tərk edilmiş proqram təminatı Brendin mühafizəsi Müəllif hüququnun ləğvi Müəllif hüququ trolu Müəllif hüquqlarının tənqidi Biokəşfiyyat İdeya-ifadə fərqi Müəllif hüququna məhdudiyyətlər və istisnalar Ədalətli rəftar Ədalətli istifadə Parafrayzinq Sitat vermək hüququ Tənha iş Patent trolu Pirat partiya İctimai mülkiyyət Əqli mülkiyyətin əsasları Patentlərin əsasları Yuxarı kateqoriyalar: Mülkiyyət və Mülkiyyət hüququ

Müəlliflik hüququ təyinatından, dəyərindən və məzmunundan, habelə ifadə formasından və üsulundan asılı olmayaraq yaradıcılıq fəaliyyətinin nəticəsi olan həm açıqlanmış, həm də açıqlanmamış, obyektiv formada mövcud olan elm, ədəbiyyat və incəsənət əsərlərinə şamil edilir.

Müəlliflik hüququnun yaranması və həyata keçirilməsi üçün əsərin qeydiyyata alınması, yaxud hər hansı başqa üsullarla rəsmiləşdirilməsi tələb olunmur.

Müəlliflik hüququnun şamil edildiyi həm açıqlanmış, həm də açıqlanmamış əsərlər aşağıdakı obyektiv formalarda mövcud ola bilər:

yazılı (əlyazması, makina yazısı, not yazısı və s.);

şifahi (kütləvi çıxış, kütləvi ifa və s.);

səs, yaxud videoyazılma (mexaniki, maqnit, rəqəmli, optik və s.);

təsviri (rəsm, eskiz, şəkil, plan, cizgi, kino-, tele-, video-, yaxud fotokadr və s.);

həcmli — fəzavi (heykəl, model, maket, tikili və s.);

digər formalar. Əsərin hissələri (adı, personajı və s.) bu maddənin 1-ci bəndində göstərilən əlamətlərə malik olduğu və müstəqil istifadə oluna bildiyi halda müəlliflik hüququnun obyekti sayılır.

Subyektiv olaraq müəlliflik hüququ dedikdə müəllifin öz əsərini yaradığı zaman yaranan hüquq nəzərdə tutulur. Müəlliflik hüququ mülki və qeyri-mülki olaraq iki hissəyə bölünür.

Müəlliflik hüququ ilə qorunma öz-özlüyündə ideyalara, proseslərə, işləmə metodlarına və ya riyazi konsepsiyalara deyil, ifadə formasına şamil edilir.

Əsərə müəlliflik hüququ onun ifadə edildiyi maddi obyektə olan mülkiyyət hüququ ilə bağlı deyil.

Müəlliflik hüququnun obyektləri

Müəlliflik hüququnun obyektləri aşağıdakılardır:

ədəbi əsərlər (kitablar, broşüralar, məqalələr, mühazirələr və çıxışlar, kompüter proqramları və s.);

dram, musiqili-dram və başqa səhnə əsərləri;

xoreoqrafiya əsərləri və pantomimalar;

mətnli və ya mətnsiz musiqi əsərləri;

audiovizual əsərlər (kino-, tele-, və videofilmlər, slaydfilmlər, diafilmlər və başqa kino və teleəsərlər);

heykəltəraşlıq, rəngkarlıq, qrafika, dizayn, litoqrafiya əsərləri, qrafik hekayələr, komikslər və digər təsviri sənət əsərləri;

dekorativ tətbiqi və səhnə tərtibatı sənəti əsərləri, əl ilə toxunan xalçalar;

memarlıq, şəhərsalma və bağ-park sənəti əsərləri;

fotoqrafiya əsərləri və ona oxşar üsulla yaradılmış əsərlər;

coğrafiyaya, topoqrafiyaya və digər elmlərə aid olan xəritələr, planlar, eskizlər, illüstrasiyalar və plastik əsərlər;

törəmə əsərlər (tərcümələr, dəyişdirmələr, iqtibaslar, annotasiyalar, referatlar, xülasələr, icmallar, səhnələşdirmələr, aranjemanlar, elm, ədəbiyyat və incəsənət əsərlərinin yenidən işlənməsi);

toplular (ensiklopediyalar, antologiyalar, məlumat bazaları və materialın seçilməsinə və ya düzülməsinə görə yaradıcılıq fəaliyyətinin nəticəsi olan digər məcmuələr);

Törəmə əsərlərə və toplulara müəlliflik hüququ onların əsaslandığı və ya onlara daxil edilən əsərlərin müəlliflik hüququ obyektləri olmasından asılı olmayaraq qorunur.

teleradio verilişlərinin proqramları, kataloqlar, bukletlər, fotoalbomlar, mündəricatlar, multimedia məhsulları (əsərləri) və digər əsərlər.

Kompüter proqramları ədəbi əsərlər kimi qorunur. Kompüter proqramlarının qorunması ilkin mətn və obyekt kodu da daxil olmaqla istənilən dildə və formada ifadə edilən proqramların bütün növlərinə, o cümlədən əməliyyat sistemlərinə şamil edilir.

Törəmə əsərlərə və toplulara müəlliflik hüququ onların əsaslandığı və ya onlara daxil edilən əsərlərin müəlliflik hüququ obyektləri olmasından asılı olmayaraq qorunur.

Müəlliflik hüququ ilə qorunmayan obyektlər

Aşağıdakılar müəlliflik hüququnun obyektləri deyildir:

a) rəsmi sənədlər (qanunlar, məhkəmə qərarları, qanunvericilik, inzibati və məhkəmə xarakterli digər mətnlər), həmçinin onların rəsmi tərcümələri;

b) dövlət rəmzləri və nişanları (bayraqlar, gerblər, himnlər, ordenlər, pul nişanları, digər dövlət rəmzləri və nişanları);

     v) xalq yaradıcılığı (folklor) nümunələri

Müəlliflik hüququnun yaranması. Müəlliflik prezumpsiyası

Əsəri yaradan şəxs onun müəllifi sayılır. Əsərə müəlliflik, digər sübutlar yoxdursa, adı altında açıqlanmış şəxsə məxsusdur.

Müstəsna müəlliflik hüququnun sahibinin əsərə öz hüquqlarını bildirməsi üçün əsərin hər hansı nüsxəsində göstərilən və üç ünsürdən ibarət olan müəlliflik hüququnu qoruma nişanından istifadə etmək hüququ vardır:

dairəyə alınmış S latın hərfi — ©;

müstəsna müəlliflik hüquqlarının sahibinin adı (fiziki və hüquqi şəxslər);

əsərin ilk dəfə dərc edildiyi il. Əsərin anonim və ya təxəllüslə dərc edildiyi hallarda (müəllifin təxəllüsünün onun şəxsiyyətini şübhə altında qoymadığı hallar istisna olmaqla) əsərdə adı göstərilən naşir, digər sübutlar olmadıqda, bu Qanuna uyğun olaraq müəllifin nümayəndəsi sayılır və bu simada müəllifin hüquqlarını qorumaq və həyata keçirmək səlahiyyətinə malikdir. Bu müddəa müəllifin öz şəxsiyyətini açıqladığı və müəllifliyini bəyan etdiyi ana qədər qüvvədə qalır.

Kütləyə çatdırılmış və ya çatdırılmamış əsərə müstəsna müəlliflik hüquqlarının sahibləri onu müəlliflik hüququnun qüvvədə olduğu müddətdə Azərbaycan Respublikasının müəlliflik hüquqları sahəsində fəaliyyət göstərən müvafiq icra hakimiyyəti orqanında qeydiyyatdan keçirə bilərlər.

Əsəri qeydiyyatdan keçirən hüquq sahibinə nümunəsi müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiq edilmiş şəhadətnamə verilir.

Şərikli əsərlərdən istifadə hüququ bütövlükdə onu birgə yaratmış müəlliflərə məxsusdur.

---

Müəlliflik hüququ əsərin yaradılması ilə yaranır, müəllifin bütün həyatı boyu və onun ölümündən sonra 70 il müddətində qüvvədə qalır. Müəllifin şəxsi hüquqlarının qorunması müddətsizdir.Əsərə müəlliflik hüququnun qüvvədə olma müddəti qurtardıqda əsər ictimai varidata keçir.

Müəlliflik hüququ vərəsəlik qaydasında qanun və ya vəsiyyətnamə üzrə keçir.

---

Əsas mənbə Müəlliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar haqqında Azərbaycan Respublİkasının Qanunu Aşağıdakı linkə klik edib, qanunu oxuya və ya yükləyə bilərsiniz. http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=4167&doctype=0

---

Həmçinin bax

• Azərbaycan Respublikası Müəllif Hüquqları Agentliyi

Xarici keçidlər

• T.C. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu