Siciliya: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 38: | Sətir 38: | ||
== Tarixi == |
== Tarixi == |
||
Siciliyadakı ilk yaşayış məskənlərinin əsası e.ə 8-ci yüzillikdən başlayaraq karfagenlilər və yunanlar tərəfindən qoyulub. [[E.ə 734-cü il]]də Etna dağının şərq yamacında əsası qoyulmuş [[Naksos]] Siciliyada ən qədim yunan koloniyası hesab edilir. E.ə 431—404-cü illərdə baş vermiş [[Peloponnes müharibəsi]]nin gedişatında Afinalar Siciliyanı tutmağa çalışsa da müvəffəqiyyətsizliyə uğradılar. E.ə 241-ci ildə [[Birinci Pun müharibəsi]]nin nəticəsində Siciliya [[Qədim Roma]]nın ilk əyaləti kimi onun tərkibinə qatıldı və 440-cı ildə [[Roma imperiyası]]ndan ayrıldı. Erkən [[orta əsrlər]]də Siciliya [[vandallar]]ın ([[5-ci əsr]]də), [[ostqotlar]]ın ([[6-cı əsr]]də) və [[Bizans imperiyası]]nın ([[535-ci il]]dən etibarən) nəzarətində olub. [[888-ci il]]də [[ərəblər]] Siciliyanı tutaraq buraya [[İslam dini]]ni gətiriblər. |
Siciliyadakı ilk yaşayış məskənlərinin əsası e.ə 8-ci yüzillikdən başlayaraq karfagenlilər və yunanlar tərəfindən qoyulub. [[E.ə 734-cü il]]də Etna dağının şərq yamacında əsası qoyulmuş [[Naksos]] Siciliyada ən qədim yunan koloniyası hesab edilir. E.ə 431—404-cü illərdə baş vermiş [[Peloponnes müharibəsi]]nin gedişatında Afinalar Siciliyanı tutmağa çalışsa da müvəffəqiyyətsizliyə uğradılar. E.ə 241-ci ildə [[Birinci Pun müharibəsi]]nin nəticəsində Siciliya [[Qədim Roma]]nın ilk əyaləti kimi onun tərkibinə qatıldı və 440-cı ildə [[Roma imperiyası]]ndan ayrıldı. Erkən [[orta əsrlər]]də Siciliya [[vandallar]]ın ([[5-ci əsr]]də), [[ostqotlar]]ın ([[6-cı əsr]]də) və [[Bizans imperiyası]]nın ([[535-ci il]]dən etibarən) nəzarətində olub. [[888-ci il]]də [[ərəblər]] Siciliyanı tutaraq buraya [[İslam dini]]ni gətiriblər. Ərəblərin hakimiyyətdə olduğu dövrdə adada yarımmüstəqil [[Siciliya əmirliyi]] mövcud olub. [[XI əsr]]də adanı [[normanlar]] işğal edib. 12-13-cü əsrlərdə [[Siciliya krallığı]] qurulub. |
||
== İnzibati bölgüsü == |
== İnzibati bölgüsü == |
12:49, 1 may 2013 tarixindəki versiya
Siciliya[mənbə göstərin] - Aralıq dənizində ən böyük ada. İtaliya muxtar vilayətlərindən biri. Sah. 25,460 km². Apennin yarımadasından cənubda yerləşir və Messina boğazı vasitəsi ilə ondan ayrılır. Sahilləri, əsəsən, dik və az girintili çıxıntılıdır. Dağlıq və təpəli relyef üstündür. Şimal sahili boyu Apennin yarımadasındakı dağların davamı olan silsilələr və ayrı-ayrı massivlər (Peloritan dağları, Nebrodi, Le-Madoniye) uzanır. Mərkəzi hissəsini alçaq dağlıq sahələr və təpəliklər tutur; cənub-şərqdə karstlı İblen platosu yerləşir. Şimal və qərb sahillərində akkumulyativ düzənliklər var. Adanın ən yüksək nöqtəsi Etna vulkanıdır (3340 m). Tez-tez zəlzələlər olur. Faydalı qazıntıları: kükürd, neft, təbii qaz və s. İqlimi Aralıq dənizi tipli subtropikdir. Etnanın zirvəsi ilin 9 ayı qarla örtülü olur. İllik yağıntı düzənliklərdə 400-600 mm, dağlarda 1200-1400 mm. Çayların çoxu yayda quruyur. Torpaqları əsasən, dağ-qəhvəyi və qırmızıdır. Makvis, qariqa və Aralıq dənizi tipli çöl bitkiləri geniş yayılmışdır.
Tarixi
Siciliyadakı ilk yaşayış məskənlərinin əsası e.ə 8-ci yüzillikdən başlayaraq karfagenlilər və yunanlar tərəfindən qoyulub. E.ə 734-cü ildə Etna dağının şərq yamacında əsası qoyulmuş Naksos Siciliyada ən qədim yunan koloniyası hesab edilir. E.ə 431—404-cü illərdə baş vermiş Peloponnes müharibəsinin gedişatında Afinalar Siciliyanı tutmağa çalışsa da müvəffəqiyyətsizliyə uğradılar. E.ə 241-ci ildə Birinci Pun müharibəsinin nəticəsində Siciliya Qədim Romanın ilk əyaləti kimi onun tərkibinə qatıldı və 440-cı ildə Roma imperiyasından ayrıldı. Erkən orta əsrlərdə Siciliya vandalların (5-ci əsrdə), ostqotların (6-cı əsrdə) və Bizans imperiyasının (535-ci ildən etibarən) nəzarətində olub. 888-ci ildə ərəblər Siciliyanı tutaraq buraya İslam dinini gətiriblər. Ərəblərin hakimiyyətdə olduğu dövrdə adada yarımmüstəqil Siciliya əmirliyi mövcud olub. XI əsrdə adanı normanlar işğal edib. 12-13-cü əsrlərdə Siciliya krallığı qurulub.
İnzibati bölgüsü
Əyalətlər | İnzibati mərkəzlər | Sahəsi (km2) | Əhalisi[1] | Əhali sıxlığı (nəfər/km2) |
---|---|---|---|---|
Aqriqento | Aqriqento | 3,042 | 453,594 | 149.1 |
Kaltanissetta | Kaltanissetta | 2,128 | 271,168 | 127.4 |
Kataniya | Kataniya | 3,552 | 1,090,620 | 307.0 |
Enna | Enna | 2,562 | 172,159 | 67.2 |
Messina | Messina | 3,247 | 652,742 | 201.0 |
Palermo | Palermo | 4,992 | 1,249,744 | 250.3 |
Raquza | Raquza | 1,614 | 318,980 | 197.6 |
Sirakusa | Sirakuza | 2,109 | 403,559 | 191.3 |
Trapani | Trapani | 2,460 | 436,240 | 177.3 |
Şəhərlər | Əhalisi 31 dekabr 2008 |
---|---|
Palermo (Palermo əyaləti) |
656.358 |
Kataniya (Kataniya əyaləti) |
295.155 |
Messina (Messina əyaləti) |
242.812 |
Sirakuza (Sirakuza əyaləti) |
123.448 |
Marsala (Trapani əyaləti) |
82.565 |
Gela (Kaltanissetta əyaləti) |
77.165 |
Raquza (Raquza əyaləti) |
73.455 |
Trapani (Trapani əyaləti) |
70.688 |
Vittoria (Raquza əyaləti) |
63.033 |
Kaltanissetta (Kaltanissetta əyaləti) |
60.225 |
Aqriqento (Aqriqento əyaləti) |
59.108 |
Bageriya (Palermo əyaləti) |
56.093 |
Modika (Raquza əyaləti) |
55.074 |
Akireale (Kataniya əyaləti) |
52.962 |
Mazara del Vallo (Trapani əyaləti) |
51.429 |
İstinadlar
- ↑ Population May 2011, data from Demo Istat. Demo.istat.it. Retrieved on 2012-12-18.