Diviziya

Diviziya - (lat. divizio - bölgü, bölünmə) əksər ölkələrin silahlı qüvvələrində əsas taktiki vahid. Praktiki olaraq silahlı qüvvələrin bütün növlərində, qoşun növlərində və xüsusi qoşunlarda mövcuddur. Döyüş məqsədlərinin yerinə yetirilməsi üçün tətbiq olunur və aiddiyatı üzrə, korpus, ordu, cəbhə, donanma və başqa hissələrdə, eləcə də müstəqil olaraq döyüş apara bilir. Adətən bir neçə alay yaxud briqada, ayrı tabor, divizion, yardımçı, arxa və xidmət hissələrindən və althissələrindən ibarətdir. HDQ-nin tərkibində diviziyaya müxtəlif təyinat və siniflərə aid gəmi divizionları və briqadaları daxildir.

Yaranması

İlk dəfə XVII-ci əsrdə İngiltərə, Niderland və Fransanın yelkənli donanmalarında gəmi eskadralarının tərkib hissəsi(1/3) kimi yaranmışdır. Rus donanmasında ilk dəfə XIX-cu əsrin əvvəlində tətbiq olunmağa başlayıb. Hərəsi 9 böyük və 9 orta gəmidən, yaxud 3 böyük və bir neçə kiçik gəmidən ibarət olub. XIX-cu əsrin ikinci yarısında buxarlı zirehli gəmilərin yaranması ilə, bir neçə eyni sinifli gəminin birləşməsidir. Bu zaman 6-8 sıra gəmisindən ibarət diviziyası eskadranın nüvəsi hesab olunurdu; yüngül kreyser diviziyası kəşfiyat-keşikçi və rəqibin minadaşıyıcılarının dəf edilməsi üçün idi, adətən 8 gəmidən; minaçı diviziyası 4 divizion gəmi ilə(36 gəmi), lazımı sayda yardımçı ilə təchiz edilirdi və torpeda hucumlarının yerinə yetirilməsi və dəf edilməsi üçün, nəzərdə tutulurdular. XVIII-ci əsrin birinci yarısında diviziyalar Fransanın, sonralar isə Avstriya və Prusiyanın quru qoşunlarında yarandı.

Birinci dünya müharibəsində diviziyalar

Birinci dünya müharibəsi ərəfəsində hər iki koalisiyada diviziyalar oxşar idi: hərəsində iki piyada alay olan iki briqada, diviziya süvariləri(1-3 eskadron) və bir topçü briqada(alay). Ümumiyətlə diviziyada 15-16 min(rus diviziyasında 21 min)adam, 36-72 top vardı. Süvari diviziya 4 bəzən 6 süvari alaydan(4-9 min adam) ibarət idi. Müharibənin gedişində piyada diviziyanın briqada bəndi ləğv edildi ki, bu da alayların hərəkətlərinin müstəqilliyini artırdı. Atəş vasitələrinin sonrakı inkişafı piyada diviziyanı tədricən, piyadalar, süvarilər, toplar, mühəndis və rabitə qoşun hissələrini birləşdirən, ümumqoşun vahidinə çevirdi. Müharibənin sonuna yaxın gülləboran qurğularının(pulyemöt), topların, mina və bombaatanların atəş gücünün artması ilə, bütün ordularda diviziyanın gücü artdı. XX-ci əsrin 30-cu illərində Rus, ABŞ, Almaniya, Britaniya qoşunlarında zirehli-tank və