Ksenofan: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
| Sətir 24: | Sətir 24: | ||
'''Ksonafan Kolofonlu''' (yunanca Ξενοφάνης ὁ Κολοφώνιος; e.ə. 570, Kolofon — e.ə. 475 , Eleya) – qədim yunan şairi və filosofu. |
'''Ksonafan Kolofonlu''' (yunanca Ξενοφάνης ὁ Κολοφώνιος; e.ə. 570, Kolofon — e.ə. 475 , Eleya) – qədim yunan şairi və filosofu. |
||
== Həyatı == |
|||
İndiki [[Türkiyə|Türkiyənin]] qərbində yerləşən [[Kolofon]] şəhərindən idi. Şəhərini iranlılar ələ keçirəndən sonra [[İtaliya|İtaliyanın]] cənubuna səfərlər etmiş, daha sonra orada [[Eleya]] şəhərində yaşamışdır. [[Eleya məktəbi|Eleya fəlsəfi məktəbinin]] yaradıcısı sayılır. |
İndiki [[Türkiyə|Türkiyənin]] qərbində yerləşən [[Kolofon]] şəhərindən idi. Şəhərini iranlılar ələ keçirəndən sonra [[İtaliya|İtaliyanın]] cənubuna səfərlər etmiş, daha sonra orada [[Eleya]] şəhərində yaşamışdır. [[Eleya məktəbi|Eleya fəlsəfi məktəbinin]] yaradıcısı sayılır. |
||
| Sətir 56: | Sətir 57: | ||
== İstinadlar == |
== İstinadlar == |
||
{{İstinadlar}} |
|||
[[Kateqoriya:Fəlsəfə]] |
|||
[[Kateqoriya: |
[[Kateqoriya:Qədim Yunanıstan filosofları]] |
||
[[Kateqoriya: |
[[Kateqoriya:Qədim Yunanıstan şairləri]] |
||
[[Kateqoriya:Ədəbiyyat]] |
|||
[[Kateqoriya:Şairlər]] |
|||
13:21, 3 noyabr 2014 tarixindəki versiya
| Ksenofan | |
|---|---|
| q.yun. Ξενοφάνης ὁ Κολοφώνιος | |
 | |
| Doğum tarixi | e.ə. 570 |
| Doğum yeri | Kolofon |
| Vəfat tarixi | e.ə. 475 |
| Vəfat yeri | Eleya |
| Dövr | Qədim Yunan |
| İstiqaməti | Fəlsəfə, ədəbiyyat |
| Əsas maraqları | fəlsəfə |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ksonafan Kolofonlu (yunanca Ξενοφάνης ὁ Κολοφώνιος; e.ə. 570, Kolofon — e.ə. 475 , Eleya) – qədim yunan şairi və filosofu.
Həyatı
İndiki Türkiyənin qərbində yerləşən Kolofon şəhərindən idi. Şəhərini iranlılar ələ keçirəndən sonra İtaliyanın cənubuna səfərlər etmiş, daha sonra orada Eleya şəhərində yaşamışdır. Eleya fəlsəfi məktəbinin yaradıcısı sayılır.
Ksenofanı ontoloji problemlər deyil, ilahiyyat və kosmoloji problemlər maraqlandırırdı. O dinin tənqidçisi olan ilk filosof idi.
Ksenofan çoxtanrılı yunan panteonunu şiddətli tənqid etmişdir. O hesab edirdi ki, Olimp dağında yaşayan yunan tanrıları əslində şairlər tərəfindən uydurulub və xalq fantazi-yasından başqa bir şey deyillər. İnsanlar öz görkəmlərinə bənzən tanrılar yaratmışdırlar və hər bir xalqın tanrılar haqqında təsəvvürləri öz adətləri və dünyagörüşləri əsasında formalaşmışdır. Ksenofana görə, əgər öküzlərin, atların və başqa heyvanların şüuru olsaydı və onlar tanrıları təsvir etsəydilər, onlar elə o heyvanlara oxşayacaqdırlar. [1]
Ksenofanın fikrincə tanrıların təbiəti və başqa özəllikləri barədə doğru biliyi əldə etmək olmaz, ancaq ehtimal yürüdülə bilər. Buna görə də o Hesiodu və Homeri tanrılara insan özəlliklərini və əskikliklərini aid etməkdə suçlamışdır, bu barədə “Sill” adlı kitab yazmışdır. Onun fraqmentləri zamanımıza gəlib çatmışdır. [2]
Ksenofana görə, əgər tanrılar çox olsaydılar, onda bir-birinə qarşı üstünlük qazan-mağa çalışacaqdırlar. Çünki əsil Tanrı hamıdan uca olar. Əgər tanrılar bərabərdirlərsə, onda onlar tanrı olmaz. Çünki onların üstünlükləri olmaz.
Eyni zamanda Ksenofan ateist də olmamışdır. O panteist dünyagörüşünün əsasını qoyan düşünürlərdən biri olmuşdur. O güman edirdi ki, dünya əbədidir və məhz olunmazdır. O vahiddir və bu vahidlik də Tanrıdır. [3] Ksenofan ay, günəş və ulduzları tanrılaşdırmırdı, onları fiziki cismlər kimi təsəvvür edirdi. İnsanlar və başqa canlılar isə su və yerdən yaranıblar.
Tanrılara qarşı çıxan Ksenofan, eyni zamanda xalq adətlərinə də qarşı çıxıb, onları tənqid etmişdir. Onun fikrincə ən uca məqam filosof halına çatmaqdır.[4] Bundan başqa Ksenofan “Təbiət haqqında” kitabını fəlsəfi poema janrında yazmış və vu üslubun yaradıcısı idi.
Mənbə
Qədim Yunan fəlsəfəsi (mühazirələr) // Fəlsəfə üzrə elmlər doktoru Aydın Əlizadənin səhifələri.
Ədəbiyyat
- Лебедев А. В. Фалес и Ксенофан (Древнейшая фиксация космологии Фалеса) // Античная философия в интерпретации буржуазных философов. — М., 1981.
- Вольф М. Н. Становление философского поиска и дискуссия об идее прогресса: Ксенофан В 18 DK // Вестник НГУ. Серия: Философия. — 2011. — Т. 9. — Вып. 3.
- R. Kattel, "The Political Philosophy of Xenophanes of Colophon", Trames 1(51/46) (1997), 125-142
- Richard D. McKirahan, Xenophanes of Colophon. Philosophy Before Socrates. Indianapolis: Hackett Publishing Company, 1994
Həmçinin bax
İstinadlar
- ↑ Ksenofan. Fraqmentlər // Н.Ф. Дератани, Н.А. Тимофеева. Греческая литера-тура. М., "Просвещение", 1965.
- ↑ Həmən yerdə.
- ↑ Ksenofan. Təbiət haqqında // «Эллинские поэты VIII—III вв. до н.э.», М., Ладомир, 1999.Перевод М. Гаспарова (9, 15), Ф. Зелинского (4, 5, 12—18), Я. Мееровича (11, 17, 19—31), С. Ошерова (2), Ф. Петровского (3), Г. Церетели (1), В. Ярхо (6—8, 10, 13, 14).
- ↑ Kolofonun sakinləri haqqında // «Эллинские поэты VIII—III вв. до н.э.», М., Ладомир, 1999. Перевод М. Гаспарова (9, 15), Ф. Зелинского (4, 5, 12—18), Я. Мееровича (11, 17, 19—31), С. Ошерова (2), Ф. Петровского (3), Г. Церетели (1), В. Ярхо (6—8, 10, 13, 14).