Əbu Bəkr: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
→‎Oğanları: Yazım hatası düzeltildi
Teqlər: Mobil redaktə Mobil tətbiqetmə vasitəsilə redaktə
Yazım hatası düzeltildi
Teqlər: Mobil redaktə Mobil tətbiqetmə vasitəsilə redaktə
Sətir 25: Sətir 25:
}}
}}


'''Əbu Bəkr''' (Abdullah ibn Abi Qəhafə) (təqribən [[568]]-[[634]]) - sünni müsəlman icmasının ruhani və dünyəvi başçısı kimi birinci xəlifə olmuşdur. Məhəmmədin peyğəmbərliyinə ilk ilman gətirən kişi olmuşdur{{mənbə_göstərin}}. İmanına görə Allah{{mənbə_göstərin}} ona "Siddiq" ləqəbi vermişdir. Quranda haqqında fərdi olaraq bəhs edilən bir-neçə nəfərdən birdir{{mənbə_göstərin}}. Məkkəli varlı tacir ailəsindən çıxmışdır{{mənbə_göstərin}}.
'''Əbu Bəkr''' (Abdullah ibn Abi Qəhafə) (təqribən [[568]]-[[634]]) - müsәlmanların birinci xәlifәsi Məhəmmədin peyğəmbərliyinə ilk iman gətirən 5 nәfәrdәn biri olmuşdur. İmanına görə Allah ona "Siddiq" ləqəbi vermişdir. Məkkəli varlı tacir ailəsindən çıxmışdır.

632–ci ildә Mәhәmmәd peyğәmbәrin vәfatından sonra mübahisәli bir qәrarla [[Mәdinә]]'dә xәlifә seçilmişdir. Şiә–yә görә Mәhәmmәd peyğәmbәrdәn sonra xilafәt [[Әli]] vә övladlarının haqqıdır. Әhli–Sünnәt'ә görә Peyğәmbәr özündәn sonra varis qoymamışdır vә ümmәtә başçılıq, ümmәtin öz arasından seçәcәyi bir şәxs olmalıdır.

2 illik xәlifәliyi dövründә dindәn dönәn vә zәkatı vermәyәn qәbilәlәrlә savaşmışdır. Bütün [[Әrәbistan]] vә [[Yәmәn]] nәzarәt altına alınmış, Sasanilәrle savaş hazırlığı gördüyü sırada 634–cü ildә xәstәlәnәrәk 63 yaşında vәfat etmişdir.


== Həyatı ==
== Həyatı ==

07:29, 10 dekabr 2014 versiyası

Əbu Bəkr
ərəb. أبو بكر
8 iyun 632 – 22 avqust 634
SonrakıÖmər ibn Xəttab
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
təq. 572(572-Şablondakı doğum və ya ölüm tarixində texniki yanlışlıq var!-00)
Doğum yeri Məkkə
Vəfat tarixi 23 avqust 634(0634-08-23)[1][2] (60 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Fəaliyyəti siyasətçi, şair, tacir
Atası Osman
Anası Səlma bint Səhr
Həyat yoldaşları
Uşaqları
Dini İslam
Hərbi xidmət
Döyüşlər
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Əbu Bəkr (Abdullah ibn Abi Qəhafə) (təqribən 568-634) - müsәlmanların birinci xәlifәsi vә Məhəmmədin peyğəmbərliyinə ilk iman gətirən 5 nәfәrdәn biri olmuşdur. İmanına görə Allah ona "Siddiq" ləqəbi vermişdir. Məkkəli varlı tacir ailəsindən çıxmışdır.

632–ci ildә Mәhәmmәd peyğәmbәrin vәfatından sonra mübahisәli bir qәrarla Mәdinә'dә xәlifә seçilmişdir. Şiә–yә görә Mәhәmmәd peyğәmbәrdәn sonra xilafәt Әli vә övladlarının haqqıdır. Әhli–Sünnәt'ә görә Peyğәmbәr özündәn sonra varis qoymamışdır vә ümmәtә başçılıq, ümmәtin öz arasından seçәcәyi bir şәxs olmalıdır.

2 illik xәlifәliyi dövründә dindәn dönәn vә zәkatı vermәyәn qәbilәlәrlә savaşmışdır. Bütün ӘrәbistanYәmәn nәzarәt altına alınmış, Sasanilәrle savaş hazırlığı gördüyü sırada 634–cü ildә xәstәlәnәrәk 63 yaşında vәfat etmişdir.

Həyatı

571-ci ildə, Fil hadisəsindən təqribən 2-3 il sonra Bəni-Teym qəbiləsində Osman bin Əmirin evində dünyaya gəlmişdir. Əbu Bəkr hələ çox gənc yaşlarında evlənmişdir. İlk xanımı Kuteylə binti Abduluzza olmuşdur. Əsma ilə Abdulla bu arvaddan olan uşaqlarıdır. Bu evlilik həyatı uzun olmuş, lakin İslamdan sonra Kuteylə bu dini qəbul etmədiyi üçün Əbu Bəkr onu boşamişdır. Daha sonra Ümmü Ruman ilə evlənmişdir. Bu xanımından Aişə və Əbdürrəhman adında ovladları olmuşdur. Əbu Bəkr Həzrəti Məhəmmədin ən səmimi dostu idi. Məkkəlilər arasında Əbu Bəkrin nüfuz və hörməti çox, etibarı sonsuz idi. O, çox varlı bir tacir idi. Alicənab olduğu üçün, həmyerliləri onu sevər və hörmət edərdilər. Peyğəmbərimizdən iki yaş kiçik idi. Bir-birlərilə çox səmimi dost idilər. Həzrəti Peyğəmbəri axtaran Əbu Bəkirin dükanında tapardı. Elə bu səmimiyyətə görə Həzrəti Məhəmməd ailədən əlavə, kənardan ilk olaraq Əbu Bəkri islamiyyətə dəvət etdi. O da heç tərəddüd etmədən iman edərək islamiyyətə girdi. Əbu Bəkrin islamiyyətə girməsi ilə Həzrəti Məhəmməd özünə böyük bir arxa qazandı. Əbu Bəkrin himməti ilə çoxları islamiyyətə girmişdi. Həzrəti Osman ibni Affan, Əbdürrəhman ibni Avf, Talha ibni Ubeydullah, Səd ibni Əbu Vakkas, Zübeyr ibni Avvam, Əbi Ubeydə ibni Cərrah, Said ibni Zeyd, Habbab ibni Ərət, Abdullah ibni Məsud, Osman ibni Mazun, Suheybi Rumi, Ərkam onun sayəsində müsəlman oldular. Onlardan hansı islamı qəbul etməyə qərar versə, Həzrəti Peygəmbərin hüzuruna gedər, Ondan dini təlimat alardı.

İlk Müsəlman olanlar belə sıralanır: Həzrəti Xədicə, Həzrəti Əli, Həzrəti Zeyd, Həzrəti Əbu Bəkr. Bəzi rəvayətlərə görə ilk müsəlman olma məsələsində ixtilaflar görünsə də, onları belə izah etmək mümkündür. Qadınlardan ilk müsəlman olan Həzrəti Xədicə, gənclərdən ilk müsəlman olan Həzrəti Əli, kölələrdən ilk müsəlman olan Zeyd, kişilərdən ilk müsəlman olan da Həzrəti Əbu Bəkr Siddiqdir. Müxtəlif səbəblərə görə ilk müsəlman adlandırıla bilən dörd müsəlman vardır.

(Ey möminlər!) Əgər siz ona (Peyğəmbərə) kömək etməsəniz, Allah ona kömək göstərmiş olar. Necə ki, kafirlər onu (Məkkədən) iki nəfərdən biri (ikinin ikincisi) olaraq çıxartdıqları, hər ikisi mağarada olduğu və öz dostuna: "Qəm yemə, Allah bizimlədir!"–dediyi zaman (göstərmişdi). O vaxt Allah ona bir arxayınlıq (rahatlıq) nazil etmiş, onu sizin görmədiyiniz (mələklərdən ibarət) əsgərlərlə müdafiə etmiş, kafirlərin sözünü alçaltmışdı. Yalnız Allahın sözü (kəlmeyi-şəhadət) ucadır. Allah yenilməz qüvvət, hikmət sahibidir! (Tövbə, 9/40)

Əbu Bəkr Məhəmmədin (s) üçüncü arvadı Aişənin atasıdır. O, peyğəmbərin (s) vəfatından sonra müsəlmanlar tərəfindən islam dövlətinin başçısı seçilmişdir.

Ölümündən qabaq Həzrəti Öməri yerinə xəlifə təyin edən Həzrəti Əbu Bəkr Peyğəmbərin (s) yanında dəfn olunmuşdur. Məzarı Mədinədə Peyğəmbər məscidindədir.

Ailəsi

Atası

  • Əbu Quhafə Osman

Anası

  • Ummul Xəyr Səlma

Qardaşları

  • Mutaq
  • Utayq
  • Quhafə ibn Osman

Bacıları

  • Fədra
  • Qəribə
  • Ümmü əmer

Həyat yoldaşları

  • Quteylə
  • Ümmü Roman
  • Əsma binti Ümeys
  • Həbibə

Oğanları

  • Abdullah
  • Әbdürrәhman
  • Məhəmməd

Qızları

  • Əsma
  • Aişə
  • Ümmü Gülsüm

Uca Allah buyurur:

«[Ey möminlər!] Əgər siz Peyğəmbərə kömək etməsəniz, Allah ona kömək göstərmiş olar. Necə ki, kafirlər onu [Məkkədən] iki nəfərdən biri [ikinin ikincisi] olaraq çıxartdıqları, hər ikisi mağarada olduğu və öz dostuna [Əbu Bəkrə]: "Qəm yemə, Allah bizimlədir!" – dediyi zaman göstərmişdi. O vaxt Allah ona [Peyğəmbərə və ya Əbu Bəkrə] bir rahat­lıq nazil etmiş, onu sizin görmədiyiniz [mələklərdən ibarət] əsgərlərlə müdafiə etmiş, kafirlərin sözünü alçaltmışdı. Yalnız Allahın sözü [kəlmeyi-şəhadət] ucadır. Allah yenilməz qüvvət və hikmət sahibidir»

[5] Bu ayədə zikr olunan Peyğəmbər (sallallahu aleyhi və səlləm) dostunun Əbu Bəkr olma­sında ibn Cərir ət-Tabəri, İbn Kəsir, əs-Suyuti, əl-Buxari, Müslim və digər islam alimləri həmrəydirlər.

Uca Allah buyurur:

«Əgər Peyğəmbərə qarşı bir-birinizə kömək etsəniz, (bilin ki) Allah onun hamisi, Cəbrail, əməlisaleh möminlər və bun­lardan sonra (bütün) mələklər də onun köməkçi­ləridir!.”[6] İbn Abbas (radiyallahu anhumə) ibn Məsud (radiyallahu anhu) İbn Ömər (radiyallahu anhumə) və s. səhabələr bu ayədəki əməlisaleh möminlərin Əbu Bəkr (radiyallahu anhu) Ömər (radiyallahu anhu) Osman (radiyallahu anhu) Əli (radiyallahu anhu) və s. olduqlarını təfsir etmişlər. [7]

Uca Allah buyurur:

«Allahdan qorxub pis əməllərdən çəkinən isə ondan (atəşdən) uzaq­laş­dı­­­rı­lar. O kimsə ki, malını (Allah yolunda) verib (günahlardan) tə­miz­lə­nər. O şəxsin boynunda heç kəsin bir min­nəti yoxdur ki, onun əvəzi ve­ril­­­sin. O ancaq ən Uca olan Rəbbinin rizasını qazanmaq üçün belə edər. And olsun ki, o (öz Rəbbinin cənnətdə ona verəcəyi nemətlərə gö­rə) razı olacaqdır» [8] Əksər təfsir alimlərinin rəyinə görə bu ayələr Əbu Bəkrə (radiyallahu anhu) görə nazil olub və bütün möminlərə aid edilir [9]

Əbubəkrin Siddiq olması barəsində əhli-sünnətin nəql etdiyi hədislər

Əbu Səid əl-Xudri (radiyallahu anhu) rəvayət edir ki, «Peyğəmbər (sallallahu aleyhi və səlləm) səhabələrə xitab edib dedi: "Həqiqətən, mənə ən yaxın yoldaş və mal-dövləti ilə ən çox qayğı göstərən Əbu Bəkrdir. Rəbbimdən qeyrisini sevmiş olsaydım, (ifrata varmaqla) Əbu Bəkri sevərdim. Lakin, o mənim müsəlman qardaşımdır. Elə isə, məscidə açılan Əbu Bəkrin qapısından başqa bütün qapıları bağlayın!"» [10]

Cubeyr bin Mut‘im (radiyallahu anhu) rəvayət edir ki, «Peyğəmbər (sallallahu aleyhi və səlləm) onun yanına gələn qadına qayıdıb, bir müddət sonra gəlməyini bildirir. Qadın: "Səni tapa bilməsəm necə?" – deyə soruşduqda, o (sallallahu aleyhi və səlləm) dedi: "Məni tapmasan, Əbu Bəkrin yanına get!" [11]

Əbu Hüreyrə (radiyallahu anhu) rəvayət edir ki, «Peyğəmbərdən (sallallahu aleyhi və səlləm) eşitdim, o dedi: "Hər kəs Allah üçün saleh əməl edərsə, cənnət qapılarından (cənnətə) dəvət olunar: namaz əhli namaz qapısından, cihad əhli cihad qapısından, sədəqə əhli sədəqə qapısından və oruc əhli Rəyyan adlı oruc qapısından cənnətə dəvət olunar". Bunu eşidən Əbu Bəkr (radiyallahu anhu) dedi: "Ey Allahın elçisi! O qapıların hamısından dəvət olunan olacaqmı?" Allahın elçisi (sallallahu aleyhi və səlləm): "Bəli, və mən istəyirəm ki, sən onlardan olasan, ey Əbu Bəkr!" – deyə cavab verdi» [12]

Aişə (radiyallahu anhə) rəvayət edir ki, «Peyğəmbər (sallallahu aleyhi və səlləm) vəfat etdikdə Əbu Bəkr (radiyallahu anhu) Sunhda16 idi. Ömər (radiyallahu anhu) səhabələrə xitab edib dedi: "Allaha and olsun ki, Peyğəmbər (sallallahu aleyhi və səlləm) ölməyib, Allah onu qaytaracaq. Bu vaxt Əbu Bəkr (radiyallahu anhu) gəldi, onun üzünü açıb öpdü və dedi: "Atam-anamsan sən17, sağlığında da, öləndən sonra da səndən gözəl iy gəlir. Nəfsim əlində olan Allaha and olsun ki, O sənə ölümü iki dəfə daddır­maz". Sonra Ömərə (radiyallahu anhu) oturmağı əmr etdi və üzünü səhabələrə tutub, Allahı həmd-səna etdikdən sonra dedi: "Kim Məhəmmədə ibadət edir­di­sə, bilsin ki, artıq o vəfat etmişdir. Kim Allaha ibadət edirsə, bilsin ki, Allah əbədi və ölməzdir.

"(Ya Peyğəmbər!) Şübhəsiz ki, sən də öləcəksən, onlar da öləcək­lər" «əz-Zumər» surəsi, 30.

"Məhəmməd ancaq bir elçidir. Ondan əvvəl də elçilər gəlib-getmiş­lər. Əgər o ölsə və ya öldürülsə, siz gerimi dönəcəksiniz? Halbuki, geri dö­nən şəxs Allaha heç bir zərər yetirməz. Lakin Allah şükr edənlərə mükafat verər". «Ali İmran» surəsi, 144.

Bu ayələri oxuduqdan sonra səhabələr ağladı» [13]


Əli (radiyallahu anhu) demişdir: «Əbu Bəkrə, Ömərə, Osmana beyət gətirmiş adamlar, onlara beyət gətirdikləri məsələdə mənə də beyət gətirmişlər. Onlarda qayda belə idi ki, orada iştirak edən adam özü istəyəni seçə bilməz, o zaman orada olmayan isə seçilmiş adamı rədd edə bilməzdi. Yalnız mühacirlərin və ənsarların şurası bir adam haqqında eyni fikirdə olub, onu imam adlandıranda, Allahın bu işə razılığı əlaməti sayılardı. Əgər bir nəfər tənə edərək və ya bidətlə onların işindən özünü kənara çəksəydi, onu fikrindən daşındırardılar. Etiraz etsəydi, möminlərin yolu ilə getmədiyi üçün ona qarşı üsyan edərdilər və Allah da ona layiq olduğunu verərdi». [14]

Əli (radiyallahu anhu) demişdir: «Mən Məhəmməd peyğəmbərin (sallallahu aleyhi və səlləm) əshabını gördüm. İçinizdə onlara bənzər bir adam belə görmürəm. Onlar saçları dağılmış, toz-torpağa bulanmış bir halda sabahı açar, gecələrini namazla keçirərdilər. Kimi alnını torpağa sürtərdi, kimi üzünü, qiyaməti xatırla­yan­da köz kimi yanardılar. Alınları səcdə etməkdən keçinin dizlərinə dönmüş, qabıq bağlamışdı. Allahı yada salanda əzab qorxusundan, sa­vab ümidindən göz yaşı tökərdilər. Hətta elə ağlayardılar ki, yaxaları islanar və yelin əsdirdiyi ağac kimi titrəyərdi­lər». [15]

Mənbə

  • Xatəmül-Ənbiya. Həzrəti Məhəmməd və Həyatı. səh.64
  • Diyanət İşlər Başqanlığı Ankara-1996
  • İslam (qısa məlumat kitabı). Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının Baş Redaksiyası. Bakı: 1989, səh.48-49.

İstinadlar

  1. Abu Bakr // Encyclopædia Britannica (ing.).
  2. Abu-Bekr (ing.). // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm 11 New York, Cambridge, England: University Press, 1911. Vol. 1. P. 78.
  3. Али-заде А. Аиша бинт Абу Бакр (rus.). // Исламский энциклопедический словарь Москва: Ансар, 2007. ISBN 978-5-98443-025-8
  4. Абу-Бекр (rus.). // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский СПб: Брокгауз — Ефрон, 1890. Т. I. С. 46.
  5. ət-Tövbə, 40.
  6. ət-Təhrim, 4.
  7. «Təfsir ibn Kəsir», 4/500.
  8. əl-Leyl, 17-21.
  9. «Təfsir ibn Kəsir», 4/762.
  10. «Səhihu-l-Buxari», 7/15, 3654-cü hədis.
  11. «Səhihu-l-Buxari», 7/22, 3659-cu hədis.
  12. «Səhihu-l-Buxari», 7/23, 3666-cı hədis.
  13. «Səhihu-l-Buxari», 7/23, 3667, 3668-ci hədislər.
  14. «Nəhcu-l-Bəlağə», səh:366-367 (tərcümədə səh.298, Tehran çapı, 1995)
  15. «Nəhcu-l-Bəlağə», səh:143 (tərcümədə səh.257, Tehran çapı, 1995).

Xarici keçidlər