Turqut Özal: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 36: | Sətir 36: | ||
}} |
}} |
||
'''Turqut Özal''' ({{lang-tr|Halil Turgut Özal}} [[13 oktyabr]] [[1927]]-[[17 aprel]] [[1993]]) — [[Türkiyə Respublikası]]nın [[baş nazir]]i (1983–1989) və 8-ci prezidenti (1989–1993). Baş nazir vəzifəsində ikən bir çox dövlət müəssisələrinin özəlləşdirilməsi ilə Türkiyə iqtisadiyyatının transformasiyasında böyük rol oynamışdır. |
'''Xəlil Turqut Özal''' ({{lang-tr|Halil Turgut Özal}} [[13 oktyabr]] [[1927]]-[[17 aprel]] [[1993]]) — [[Türkiyə Respublikası]]nın 45-ci və 46-cı dövr hökumətlərinin [[baş nazir]]i (1983–1989) və 8-ci prezidenti (1989–1993). Baş nazir vəzifəsində ikən bir çox dövlət müəssisələrinin özəlləşdirilməsi ilə Türkiyə iqtisadiyyatının transformasiyasında böyük rol oynamışdır. |
||
== Həyatı == |
== Həyatı == |
||
Sətir 48: | Sətir 48: | ||
[[1980]]-ci il 12 iyulda baş verən çevrilişdən sonra qurulan hökumətdə iqtisadi işlərdən məsul baş nazir köməkçisi təyin edilsə də [[1982]]-ci ildə vəzifəsindən istefa verib. [[1983]]-cü ildə Ana Vətən partiyasını quran Özal elə həmin il keçirilən seçkilərdə partiyasının uğur qazanması nəticəsində Türkiyə respublikasının 19-cu baş naziri kimi hökuməti qurmaqla vəzifələndirilib. [[1987]]-ci ildə keçirilən seçkilərdən sonra yenidən hökumətə rəhbərlik edərək baş nazir kimi fəaliyyət göstərib. [[1989]]-cu ilin 31 oktyabrında TBMM tərəfindən Türkiyə Cumhuriyyətinin 8-ci prezidenti seçilən Turqut Özal [[1989]]-cu ilin [[9 noyabr]]dan etibarən vəzifəsinin icrasına başlayıb. |
[[1980]]-ci il 12 iyulda baş verən çevrilişdən sonra qurulan hökumətdə iqtisadi işlərdən məsul baş nazir köməkçisi təyin edilsə də [[1982]]-ci ildə vəzifəsindən istefa verib. [[1983]]-cü ildə Ana Vətən partiyasını quran Özal elə həmin il keçirilən seçkilərdə partiyasının uğur qazanması nəticəsində Türkiyə respublikasının 19-cu baş naziri kimi hökuməti qurmaqla vəzifələndirilib. [[1987]]-ci ildə keçirilən seçkilərdən sonra yenidən hökumətə rəhbərlik edərək baş nazir kimi fəaliyyət göstərib. [[1989]]-cu ilin 31 oktyabrında TBMM tərəfindən Türkiyə Cumhuriyyətinin 8-ci prezidenti seçilən Turqut Özal [[1989]]-cu ilin [[9 noyabr]]dan etibarən vəzifəsinin icrasına başlayıb. |
||
==Ölümü== |
|||
Turqut Özal [[1993]]-cü il aprelin 17-də [[Ankara]]da vəfat edib. |
|||
Turqut Özal 17 aprel 1993-cü ildə 5 ölkəni əhatə edən 12 günlük Türküstan səyahətindən sonra vəfat etmişdir. Özalın dəfn mərasiminə Türkiyənin dörd bir yanından yüzminlərlə adam axın etmiş, ölkədə bayraqlar yarıya endirilmişdir. Dövrün Amerika Birləşmiş Ştatları Prezidenti, Turqut Özalın yaxın dostu olan Corc Buş gözlənilənin əksinə olaraq dəfn mərasimində iştirak etməmişdir. Vəsiyyətinə əsasən, keçmiş baş nazir Adnan Menderesin də qəbrinin yerləşdiyi Topqapıda dəfn edilmişdir. |
|||
Özalın bir sui-qəsdə qurban getmiş ola biləcəyi ehtimalı illərdir müzakirə edilir. Turqut Özalın içkisinə qatılan zəhərlə öldürüldüyünü iddia edən həyat yoldaşı Səmra Özal sübut olaraq saç nümunəsinin ABŞ-da yoxlatdırdığını bildirir. 2 oktyabr 2012-ci il tarixində Türkiyənin mərhum prezidenti Turqut Özalın qəbri 19 ildən sonra açılmış və ölümünün bir sui-qəsd olub olmadığının müəyyən edilməsi üçün aparılan araşdırmalar nəticəsində bədəndə zəhərin tapıldığı, lakin Özalın zəhərdənmi, yoxsa başqa səbəbdənmi öldüyünün müəyyən olmadığı bildirilmişdir. |
|||
== Mənbə == |
== Mənbə == |
09:07, 25 dekabr 2014 tarixindəki versiya
Turqut Özal | |
---|---|
türk. Turgut Özal | |
| |
Türkiyənin Baş naziri[d] | |
13 dekabr 1983 – 21 dekabr 1987 | |
Əvvəlki | Bülənd Ulusu |
Sonrakı | Turqut Özal |
Türkiyə Respublikasının Prezidenti[d] | |
9 noyabr 1989 – 17 aprel 1993 | |
Əvvəlki | Kənan Evrən |
Sonrakı | Süleyman Dəmirəl |
Türkiyənin Baş naziri[d] | |
21 dekabr 1987 – 9 noyabr 1989 | |
Əvvəlki | Turqut Özal |
Sonrakı | İldırım Ağbulud |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Malatya, Türkiyə |
Vəfat tarixi | 17 aprel 1993[1][2][…] (65 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Vəfat səbəbi | ürək tutması |
Dəfn yeri | İstanbul, Türkiyə |
Partiya |
Milli əmin-amanlıq partiyası Ana Vətən Partiyası |
Təhsili | İstanbul Texniki Universiteti |
Fəaliyyəti | siyasətçi, mühəndis |
Atası | Mehmet Sıddık |
Anası | Hafizə xanım |
Həyat yoldaşı | Semra Özal |
Uşağı | 3 |
Dini | İslam |
|
|
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Xəlil Turqut Özal (türk. Halil Turgut Özal 13 oktyabr 1927-17 aprel 1993) — Türkiyə Respublikasının 45-ci və 46-cı dövr hökumətlərinin baş naziri (1983–1989) və 8-ci prezidenti (1989–1993). Baş nazir vəzifəsində ikən bir çox dövlət müəssisələrinin özəlləşdirilməsi ilə Türkiyə iqtisadiyyatının transformasiyasında böyük rol oynamışdır.
Həyatı
Turqut Özal 1927-ci ildə Türkiyənin Malatya şəhərində anadan olub. 1950-ci ildə İstanbul Texniki Universitetinin məzunu olan Turqut elektrik mühəndisi ixtisasına yiyələnib.
1952-ci ildə ABŞ-a yollanan Turqut orada iqtisadiyyat üzrə təhsilini tamamlayıb. Türkiyəyə geri qayıtdıqdan sonra Elektrik İşləri Etüd İdarəsi baş direktorunun köməkçisi kimi Türkiyənin elektrifikasiyası ilə bağlı layihələrdə yaxından iştirak edib. 1961-1962-ci illərdə hərbi xidmətini Milli Müdafiə Nazirliyinin Elmi Məsləhət Qurumunun üzvü kimi yerinə yetirən Turqut Dövlət Planlaşdırma Təşkilatının yaradılmasına öz töhfəsini verib. Daha sonra Ortadoğu Texniki Universitetində pedaqoqluq fəaliyyəti ilə məşğul olub.
Bir müddət Nazirlər kabinetinin Texniki Mütəxəssislər şöbəsinin üzvü olan Turqut 1967-1971-ci illərdə Dövlət Planlaşdırma Təşkilatının müşaviri vəzifəsini icra edib. Turqut Özal Bundan əlavə İqtisadi Koordinasiya təşkilatı, Maliyyə və Kredit təşkilatı, RCD koordinasiya qurumu və AET koordinasiya qurumunun rəhbəri vəzifələrini icra edib. 1972-1973-cü illərdə Dünya bankında məsləhətçi olaraq fəaliyyət göstərən Turqut Türkiyəyə qayıtdıqdan sonra müxtəlif sənaye qurumlarında çalışıb. 1979-cu ilin sonlarına doğru Baş nazirin müşaviri vəzifəsinə təyin olunan Turqut eyni zamanda Dövlət Planlaşdırma Təşkilatının müşaviri vəzifəsini də vəkalətən icra edib.
1980-ci il 12 iyulda baş verən çevrilişdən sonra qurulan hökumətdə iqtisadi işlərdən məsul baş nazir köməkçisi təyin edilsə də 1982-ci ildə vəzifəsindən istefa verib. 1983-cü ildə Ana Vətən partiyasını quran Özal elə həmin il keçirilən seçkilərdə partiyasının uğur qazanması nəticəsində Türkiyə respublikasının 19-cu baş naziri kimi hökuməti qurmaqla vəzifələndirilib. 1987-ci ildə keçirilən seçkilərdən sonra yenidən hökumətə rəhbərlik edərək baş nazir kimi fəaliyyət göstərib. 1989-cu ilin 31 oktyabrında TBMM tərəfindən Türkiyə Cumhuriyyətinin 8-ci prezidenti seçilən Turqut Özal 1989-cu ilin 9 noyabrdan etibarən vəzifəsinin icrasına başlayıb.
Ölümü
Turqut Özal 17 aprel 1993-cü ildə 5 ölkəni əhatə edən 12 günlük Türküstan səyahətindən sonra vəfat etmişdir. Özalın dəfn mərasiminə Türkiyənin dörd bir yanından yüzminlərlə adam axın etmiş, ölkədə bayraqlar yarıya endirilmişdir. Dövrün Amerika Birləşmiş Ştatları Prezidenti, Turqut Özalın yaxın dostu olan Corc Buş gözlənilənin əksinə olaraq dəfn mərasimində iştirak etməmişdir. Vəsiyyətinə əsasən, keçmiş baş nazir Adnan Menderesin də qəbrinin yerləşdiyi Topqapıda dəfn edilmişdir. Özalın bir sui-qəsdə qurban getmiş ola biləcəyi ehtimalı illərdir müzakirə edilir. Turqut Özalın içkisinə qatılan zəhərlə öldürüldüyünü iddia edən həyat yoldaşı Səmra Özal sübut olaraq saç nümunəsinin ABŞ-da yoxlatdırdığını bildirir. 2 oktyabr 2012-ci il tarixində Türkiyənin mərhum prezidenti Turqut Özalın qəbri 19 ildən sonra açılmış və ölümünün bir sui-qəsd olub olmadığının müəyyən edilməsi üçün aparılan araşdırmalar nəticəsində bədəndə zəhərin tapıldığı, lakin Özalın zəhərdənmi, yoxsa başqa səbəbdənmi öldüyünün müəyyən olmadığı bildirilmişdir.
Mənbə
- Türküstan qəzeti. 20 aprel 2008-ci il. № 13(91)
Həmçinin bax
- ↑ Turgut Ozal // Encyclopædia Britannica (ing.).
- ↑ Turgut Özal // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Türkiyə baş nazirləri
- 13 oktyabrda doğulanlar
- 1927-ci ildə doğulanlar
- 17 apreldə vəfat edənlər
- 1993-cü ildə vəfat edənlər
- 65 yaşında vəfat edənlər
- Ankarada vəfat edənlər
- Əlifba sırasına görə vəzifəli şəxslər
- Özallar
- Türkiyə prezidentləri
- Türkiyə siyasətçiləri
- Malatyada doğulanlar
- TBMM XVII çağırış deputatları
- TBMM XVIII çağırış deputatları
- Bakı Dövlət Universitetinin fəxri doktorları