Məntiq: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k Cahandar Cabarov tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Cahand r tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1: Sətir 1:
''' Məntiq ''' ({{lang-gr|λογική}}) — «mülahizələr haqqında elm», «fikirlərdə və fəaliyyətdə əlaqələr haqqında elm» — məntiqi dillə intellekt dərketmənin qanunları,metodları və formaları haqqında elm.Məntiq haqqında biliklər təfəkkürlə alındığından, o ''düzgün'' təfəkkür haqqında elm kim də götürülə bilər.Eyni zamanda məntq təsdiq və ya təkzib metodları haqqında elm kimi də qəbul edilə bilər. Məntiq qazanılmış təcrübə və dərketmə vasitəsilə həqiqətin əldə edilməsi elmi də adlandırılır.
''' Məntiq ''' ({{lang-gr|λογική}}) — «mülahizələr haqqında elm», «fikirlərdə və fəaliyyətdə əlaqələr haqqında elm» — məntiqi dillə intellekt dərketmənin qanunları, metodları və formaları haqqında elm. Məntiq haqqında biliklər təfəkkürlə alındığından, o ''düzgün'' təfəkkür haqqında elm kimi də götürülə bilər. Eyni zamanda məntq təsdiq və ya təkzib metodları haqqında elm kimi də qəbul edilə bilər. Məntiq qazanılmış təcrübə və dərketmə vasitəsilə həqiqətin əldə edilməsi elmi də adlandırılır.


Məntiq elminin inkişafında [[Aristotel]] və [[Qottlob Frege]]nin rolu böyükdür. Məntiq əsas olaraq iki hissəyə bölünür. Ənənəvi məntiq üzərində qurulmuş [[Formal məntiq]] və formal məntiq üzərində qurulmuş [[Riyazi məntiq]].
Məntiq elminin inkişafında [[Aristotel]] və [[Qottlob Frege]]nin rolu böyükdür. Məntiq əsas olaraq iki hissəyə bölünür. Ənənəvi məntiq üzərində qurulmuş [[Formal məntiq]] və formal məntiq üzərində qurulmuş [[Riyazi məntiq]].
Məntiq bütün elmlərin instrumenti kimi götürülür.
Məntiq bütün elmlərin instrumenti kimi götürülür.



== Məntiqin məzmunu ==
== Məntiqin məzmunu ==
⚫
Klassik məntiqi nəzəriyyə xüsusi dildə izah edilir, maddi nümunələrlə mülahizə irəli sürülür.Orada səhvlər üzərində nəzarət hələ qurulmayıb, masştablı düşüncə tam formalaşmayıb, təsvirlərin məhdudiyyət xətti işlənməyib və s.


⚫
Ancaq bununla belə düzgün mülahizə yürütmək mədəniyyəti məntiq elminə qədər də yarana bilmişdi. [[Müəyyənetmə]], [[təsnifat]], [[təsdiq]], [[təkzib]] və s. [[məntiqi operasiyalar]] hər bir insan tərəfindən fikir dünyasında özündən asılı olmadan və müvafiq səhvlərlə baş verir. Buna görə də bəziləri belə hesab edir ki, ''şəxsi [[təfəkkür]]'' təbii [[proses]]dir və [[analiz]]ə ehtiyac yoxdur.Hesab edilir ki, danışıq - təfəkkürürün özü deməkdir.
⚫
Klassik məntiqi nəzəriyyə xüsusi dildə izah edilir, maddi nümunələrlə mülahizə irəli sürülür.Orada səhvlər üzərində nəzarət hələ qurulmayıb,masştablı düşüncə tam formalaşmayıb,təsvirlərin məhdudiyyət xətti işlənməyib və s.

⚫
Ancaq bununla belə düzgün mülahizə yürütmək mədəniyyəti məntiq elminə qədər də yarana bilmişdi. [[Müəyyənetmə]], [[təsnifat]], [[təsdiq]], [[təkzib]] və s. [[məntiqi operasiyalar]] hər bir insan tərəfindən fikir dünyasında özündən asılı olmadan və müvafiq səhvlərlə baş verir.Buna görə də bəziləri belə hesab edir ki, ''şəxsi [[təfəkkür]]'' təbii [[proses]]dir və [[analiz]]ə ehtiyac yoxdur.Hesab edilir ki,danışıq - təfəkkürürün özü deməkdir.


Təfəkkür isə sadəcə olaraq məntiqi ardıcıllıq deyildir.İstənilən məsələnin həllində hər şey vacib ola bilir : ardıcılıq,təsadüf,intiusiya,emosiya,şəxsi təcrübə,dünyanı dərketmə masştabı və s.
Təfəkkür isə sadəcə olaraq məntiqi ardıcıllıq deyildir. İstənilən məsələnin həllində hər şey vacib ola bilir : ardıcılıq,təsadüf,intiusiya,emosiya,şəxsi təcrübə, dünyanı dərketmə masştabı və s.


Məntiqin əsas vəzifəsi bütün dövrlərdə eyni olubdur :'''nəticə çıxartmaq mümkün olan hər şeyi tətdiq və analiz etmək'''. Bununla belə,hesab edilir ki, nəticə obyektin məzmunundan deyil,onu tətdiq metodlarından birbaşa asılıdır.Ona görə də tətqiqat metodlarını rəngarəngliyi və subyektiv baxışların çoxluğu arzuolunandır.
Məntiqin əsas vəzifəsi bütün dövrlərdə eyni olubdur :'''nəticə çıxartmaq mümkün olan hər şeyi tətdiq və analiz etmək'''. Bununla belə, hesab edilir ki, nəticə obyektin məzmunundan deyil, onu tətdiq metodlarından birbaşa asılıdır. Ona görə də tətqiqat metodlarını rəngarəngliyi və subyektiv baxışların çoxluğu arzuolunandır.


Məntiqin konkret sahələri bütün tarix boyu tədricən dəyişilibdir.
Məntiqin konkret sahələri bütün tarix boyu tədricən dəyişilibdir.
Sətir 20: Sətir 18:
=== Digər elmlərə münasibəti ===
=== Digər elmlərə münasibəti ===


Tarixən məntiq [[fəlsəfə]]nin bir hissəsi kimi öyrənilib.Hal-hazırda o müstəqil bir elm kimi qəbul olunur. Həmçinin [[simvolik məntiq]][[riyaziyyat]] və [[informatika]]nın bir hissəsi kimi də öyrənilir.
Tarixən məntiq [[fəlsəfə]]nin bir hissəsi kimi öyrənilib. Hal-hazırda o müstəqil bir elm kimi qəbul olunur. Həmçinin [[simvolik məntiq]][[riyaziyyat]] və [[informatika]]nın bir hissəsi kimi də öyrənilir.


== Məntiq elminin əsas anlayışları ==
== Məntiq elminin əsas anlayışları ==
Sətir 58: Sətir 56:
== Xarici keçidlər ==
== Xarici keçidlər ==
* [http://uzeyir.musigi-dunya.az/az/publicism_51.html ORDAN-BURDAN, Üzeyir Hacıbəyov]
* [http://uzeyir.musigi-dunya.az/az/publicism_51.html ORDAN-BURDAN, Üzeyir Hacıbəyov]
* İsrafilov. Məntiq.
* Elşən Bayramzadə. Məntiq mühazirələri toplusu.


{{Portal|Fəlsəfə}}
{{Portal|Fəlsəfə}}

15:45, 15 sentyabr 2015 tarixindəki versiya

Məntiq (yun. λογική) — «mülahizələr haqqında elm», «fikirlərdə və fəaliyyətdə əlaqələr haqqında elm» — məntiqi dillə intellekt dərketmənin qanunları, metodları və formaları haqqında elm. Məntiq haqqında biliklər təfəkkürlə alındığından, o düzgün təfəkkür haqqında elm kimi də götürülə bilər. Eyni zamanda məntq təsdiq və ya təkzib metodları haqqında elm kimi də qəbul edilə bilər. Məntiq qazanılmış təcrübə və dərketmə vasitəsilə həqiqətin əldə edilməsi elmi də adlandırılır.

Məntiq elminin inkişafında Aristotel və Qottlob Fregenin rolu böyükdür. Məntiq əsas olaraq iki hissəyə bölünür. Ənənəvi məntiq üzərində qurulmuş Formal məntiq və formal məntiq üzərində qurulmuş Riyazi məntiq.

Məntiq bütün elmlərin instrumenti kimi götürülür.

Məntiqin məzmunu

Klassik məntiqi nəzəriyyə xüsusi dildə izah edilir, maddi nümunələrlə mülahizə irəli sürülür.Orada səhvlər üzərində nəzarət hələ qurulmayıb, masştablı düşüncə tam formalaşmayıb, təsvirlərin məhdudiyyət xətti işlənməyib və s.

Ancaq bununla belə düzgün mülahizə yürütmək mədəniyyəti məntiq elminə qədər də yarana bilmişdi. Müəyyənetmə, təsnifat, təsdiq, təkzib və s. məntiqi operasiyalar hər bir insan tərəfindən fikir dünyasında özündən asılı olmadan və müvafiq səhvlərlə baş verir. Buna görə də bəziləri belə hesab edir ki, şəxsi təfəkkür təbii prosesdir və analizə ehtiyac yoxdur.Hesab edilir ki, danışıq - təfəkkürürün özü deməkdir.

Təfəkkür isə sadəcə olaraq məntiqi ardıcıllıq deyildir. İstənilən məsələnin həllində hər şey vacib ola bilir : ardıcılıq,təsadüf,intiusiya,emosiya,şəxsi təcrübə, dünyanı dərketmə masştabı və s.

Məntiqin əsas vəzifəsi bütün dövrlərdə eyni olubdur :nəticə çıxartmaq mümkün olan hər şeyi tətdiq və analiz etmək. Bununla belə, hesab edilir ki, nəticə obyektin məzmunundan deyil, onu tətdiq metodlarından birbaşa asılıdır. Ona görə də tətqiqat metodlarını rəngarəngliyi və subyektiv baxışların çoxluğu arzuolunandır.

Məntiqin konkret sahələri bütün tarix boyu tədricən dəyişilibdir.

Digər elmlərə münasibəti

Tarixən məntiq fəlsəfənin bir hissəsi kimi öyrənilib. Hal-hazırda o müstəqil bir elm kimi qəbul olunur. Həmçinin simvolik məntiqriyaziyyat və informatikanın bir hissəsi kimi də öyrənilir.

Məntiq elminin əsas anlayışları

Xarici keçidlər

П: "Fəlsəfə" portalı
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Məntiq&oldid=3369284"