Azərbaycan Tibb Universiteti

Azərbaycan Tibb Universiteti
40°23′46″ şm. e. 49°49′59″ ş. u.
Əsası qoyulub	1930
Rektor	Əhliman Əmiraslanov (1992-2015)
Tələbə sayı	8000
Şəhər	Bakı
Ölkə	Azərbaycan
Sayt	amu.edu.az
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Azərbaycan Tibb Universiteti – Azərbaycanın tibb profilli ali təhsil müəssisəi.

Azərbaycan hələ qədim zamanlarda Şərq aləmində mədəniyyətin, ədəbiyyatın, elmin bir çox sahələrinin, o cümlədən, tibb elminin inkişaf etmiş mərkəzlərindən biri hesab edilmişdir. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycanda tibb elmi çox qədim köklərə malik olmuş, bu sahə üzrə bir sıra əsərlər yaradılmışdır.

Tibb sahəsində yüksək ixtisaslı kadrların hazırlanmasında Azərbaycan Tibb Universitetinin keçdiyi yol Respublikamızın səhiyyəsinin inkişafında pillələrdən birini təşkil edir. Azərbaycanda yüksəkixtisaslı tibb kadrlarının hazırlanması 1919-cu ilin noyabrında ilk Azərbaycan Demokratik Respublikası parlamentinin qərarına əsasən, tibb fakültəsi də daxil olmaqla dörd fakültədən ibarət Bakı Dövlət Universitetinin yaradıldığı vaxtdan başlamışdır. Bakı Dövlət Universitetinin yaradılmasının təşəbbüsçüləri ilk Azərbaycan Demokratik Respublikasının rəhbərliyi və respublikanın ziyalı təbəqəsi olmuşdur. Artıq 1919-cu ilin may ayında tanınmış cərrah professor İ.Razumovskinin rəhbərliyi altında xüsusi hazırlıq komissiyası təşkil edilmiş, üç ay sonra isə Universitet ilk tələbələrini qəbul etmişdir.

Tibb fakültəsinin yaradılmasında tanınmış alimlərdən professorlar İ.Şirokoqorov, S.Davidenkov, F.İlyin, L.Levin, N.Uşinski, K.Malinovski, P.Rostovsev, M.Çlenov və başqalarının böyük rolu olmuşdur. Universitetin tibb fakültəsinin açılması təkcə həkimlərin işinə deyil, həm də şəhərin tibb müəssisələrinin fəaliyyətinə mühüm təsir göstərdi. Hökumətin qərarına əsasən, Bakı şəhərinin mühüm xəstəxanaları Universitetin istifadəsinə verildi. Həmin dövrdə tibb kadrları hazırlanmasının Azərbaycan üçün böyük əhəmiyyəti var idi. Çünki əhali arasında tibbi yardıma, eləcə də Respublikada səhiyyə orqanlarının və sanitar-epidemioloji xidmətin yaradılmasına böyük ehtiyac duyulurdu. Səhiyyə orqanlarının qarşısında yeni, mühüm dövlət tapşırıqları dururdu: əhaliyə pulsuz, imkan daxilində yüksək səviyyəli tibbi yardım göstərmək, geniş şəkildə sanitariya tədbirləri keçirmək, yoluxucu xəstəliklərlə mübarizə aparmaq. Bütün bunlar üçün milli həkim kadrlarının hazırlanması vacib idi və bu problem müvəffəqiyyətlə həll edilirdi.

Bakı Dövlət Universitetinin ilk buraxılışı 1922-ci ildə oldu və 30 məzuna şərəfli həkim adı verildi. Onların arasında iki azərbaycanlı qız da var idi: sonralar elmlər doktoru, professor adı alan Adilə Şahtaxtinskaya və məşhur həkim Ceyran xanım Sultanova.

Bu illərdə sonralar Azərbaycan tibb elmini dünyaya tanıtmış ilk milli elmi-pedaqoji kadrlar: M.Mirqasımov, M.Topçubaşov, M.Əfəndiyev, K.Balakişiyev, Ə.Əliyev, İ.İsmayılzadə, M.Kajlayev, A.Atayev, H.Tahirbəyov, D.Nuriyev, Z.Məmmədov və başqaları elmdə ilk addımlarmı atırdılar. Artıq bir neçə ildən sonra kafedralarda Azərbaycanlı həkimlər tibb elmləri doktorları, professorlar çalışırdılar. Müxtəlif elmi tibbi cəmiyyətləri yaranırdı. 1930-cu ilə kimi tibb fakültəsi 1407 həkim hazırladı. Onların arasında 292 azərbaycanlı oğlan və 56 qız var idi. Məzunlar Respublikanın müxtəlif şəhər və kəndlərinə göndərilirdi. İllər ötdükcə, dissertasiya işlərini başa çatdıran ilk alimlər üzə çıxırdı. Belə ki, 1922-1930-cu illərdə alimlik dərəcəsi almaq üçün 27 dissertasiya müdafiə edildi. Dissertantlar arasında milliyətcə azərbaycanlı olanlar da var idi.

Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin 1930-cu il 19 iyunda Bakı Dövlət Universiteti tibb fakültəsinin müstəqil, 2 fakültəsindən ibarət (müalicə-profilaktika və sanitariya-gigiyena) tibb institutuna çevrilməsi haqqında verdiyi 287\99 saylı qərarı bu sahədə ən mühüm addım oldu.

Tanınmış ictimai xadim və xalq səhiyyə komisarı M.Qədirli tibb institutunun ilk rektoru olmuşdur (1930). Sonralar instituta ardıcıl olaraq N.Məmmədli (1931-1932), Ə.Əliyev (1932-1934), M.Hüseynov (1934-1935), Əziz Əliyev (1935-1938), M.Əliyev (1938-1942), Z.Məmmədov (1943-1946), Bahadur Eyvazov (1946-1964), X.Həsənov (1964-1968), B.Məcidov (1968-1972), Z.Quliyeva (1972-1983), Y.Məmmədov (1983-1992) rəhbərlik etmişlər. 1992-ci ildən noyabr, 2015-ci ilədək Azərbaycan Tibb Universitetinə SSRİ Dövlət Mükafatı Laureatı, Polşa elmlər akademiyasının həqiqi üzvi, Ümumdünya Onkoloqlar və Avropa Bərpa Cərrahlığı Assosiasiyalarının üzvü, əməkdar elm xadimi, tibb elmləri doktoru, professor Ə.T.Əmiraslanov rəhbərlik etmişdir.

İnstitutun fəaliyyətinin ilk günlərində Azərbaycan dilində də tədris bölməsinin yaradılması haqqında qərar qəbul edildi. Müvafiq surətdə yeni kafedralar təşkil edildi, milli dildə dərsliklər nəşrinə başlandı.

30-cu illərdə Azərbaycan alimlərinin yeni nəsli yarandı: Ə.Əliyev, H.Ağabəyov, Ə.Əlibəyov, M.Əfəndizadə, C.Abdullayev, R.Hüseynov. S.Hacıqasımov, Z.Hüseynbəyov, Ə.Həsənov, C.Hüseynov, G.Qurbanov. A.Qarayev və b. Bu dövrdə institutun müəllim və məzunları səhiyyə orqanlarına hərtərəfli yardım göstərirdilər. Onlar aktiv şəkildə yoluxucu xəstəliklərlə mübarizəyə qoşulur, tibbi biliklər haqqında təbliğat aparmaqla, əhalinin sanitariya mədəniyyətini artırdılar. Onlar həmin illərdə yayılan malyariya, vəba, qarın yatalağı epidemiyalarından minlərlə adamın həyatını xilas etdilər. Tibb İnstitutunun fəaliyyətinin ilk on ili respublika səhiyyəsinin möhkəmlənməsinə öz töhfəsini vermişdir. 1940-cı ilin əvvəllərində 3 fakültədə 45 kafedra fəaliyyət göstərirdi. İllik tələbə qəbulu 500 nəfər idi. 1940-cı il 1 iyulda institutda 40 professor, 45 dosent, 137 assistent, 16 baş müəllim, 45 müəllim çalışırdı. Onların əksəriyyəti gənc azərbaycanlı alimlər idi.

İkinci dünya müharibəsi illərində institut cəbhə üçün həkim hazırlanmasına böyük yardım göstərirdi. Cəbhənin yaxın olmasına baxmayaraq, 1941-1944-cü illər ərzində institutda bir gün də olsa dərslər dayandırılmadı, 2082 həkim hazırlandı.

Həmin illərdə ATİ-nin müharibə dövründəki fəaliyyəti yüksək qiymətləndirildi; institut 1943-cü ildə Keçici Qırmızı Bayraqla təltif edildi. 50-ci illər kənd səhiyyəsinin fəal inkişaf etdiyi dövr idi. İnstitutun həkim və professor briqadaları pambıqçılara, heyvandarlara, neftçilərə, həmçinin Sumqayıtın yeni tikintilərində çalışan zəhmətkeşlərə tibbi yardım göstərirdi.

1957-ci il 29 aprel tarixində institut üçün tarixi gün oldu. Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin fərmanına əsasən, instituta tanınmış ictimai xadim, həkim, yazıçı Nəriman Nərimanovun adı verildi və institutun bütün sonrakı fəaliyyəti onun adı ilə bağlı oldu.

Sonrakı illər institutun maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, yeni kafedra və kursların açılması ilə əlamətdar oldu. Belə ki, üçüncü tədris binasının tikintisi başa çatdırıldı, birinci və ikinci tədris binaları tikilib istifadəyə verildi.

Azərbaycan Tibb İnstitutu təşkil edilməsinin 50-illik yubileyi ərəfəsində səhiyyənin, tibb elminin inkişafında və tibb kadrlarının hazırlanmasında xidmətlərinə görə, Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni ilə təltif edildi. Yubiley münasibəti ilə N.Nərimanov adına ATİ-nin bir qrup müəllim və alimləri orden və medallara, fəxri təltiflərə layiq görüldü. Bu institutun sonrakı həyatında əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb oldu.

Alimlərin, tələbələrin fəallığı və təşəbbüskarlığı yüksəldi. Əczaçılıq, sanitariya, uşaq stomatologiyası ixtisasları üzrə subordinatura yaradıldı. İnstitutun idarə strukturunda dəyişiklik edildi. Gələcək həkimlərin praktik hazırlığının yaxşılaşdırmaq üçün istehsalat təcrübəsi dekanlığı, internatura şöbəsi, elmi-tibbi informasiya şöbəsi, elmi-tədqiqat bölməsi, tələbələrlə iş üzrə dekanlıq, tədris metodikası kabinəsi və s. yaradıldı. Həmçinin kitabxana, nəşriyyat şöbəsi, çox tirajlı qəzet redaksiyasının işi möhkəmləndirildi. Respublikada ilk dəfə olaraq proqramlaşdırılmış təhsil üsulu, kompüter sinifləri yaradıldı.

1985-1999-cu illər ərzində institut əməkdaşlarının çoxsaylı elmi işlərinin nəticələri və bir sıra ixtiraları tibbi təcrübəsinə daxil edilmişdir. Bu müddət ərzində 122 monoqrafiya, 55 dərslik, 138 tədris vəsaiti çap edilmişdir.

1991-ci il 4 fevralda Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin qərarı ilə ATİ-yə Universitet statusu verilmişdir, o vaxtdan etibarən institut N.Nərimanov adına Azərbaycan Tibb Universiteti adlanır.

Son illərdə qabiliyyətli gənc alimlər öz elmi-tədqiqatlarını doktoranturada davam etdirirlər. Hazırda Universitetdə 142 elmlər doktoru və 692 elmlər namizədi çalışır.

Universitetin maddi-texniki bazası

Universitetin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi üçün son illərdə ciddi tədbirlər görülmüşdür. 11 mərtəbəli, 2400 yerlik nəzəri tədris binası tikintisinin başa çatdırılması, 3 n-li tədris binasında əlavə olaraq 12 auditoriyanın istifadəyə verilməsi buna misal ola bilər. Xarici və yerli tələbələr üçün nəzərdə tutulmuş 1700 yerlik 6 korpusdan ibarət yataqxana binasından başqa, hər biri 350 nəfərlik 9 mərtəbəli 2 tələbə yataqxanası istifadə üçün yararlı vəziyyətə salınmışdır. 280 nəfərlik 2 tələbə yeməkxanası tikilmişdir. Tələbə şəhərciyində həmçinin 9 böyük oyun zalı olan idman kompleksi, sağlamlıq mərkəzi ilə birlikdə üzgüçülük hovuzu istifadəyə verilmişdir. Universitetin Xəzər dənizi sahilində, Nabran qəsəbəsində yerləşən "Təbib" istirahət düşərgəsi, 8 ixtisaslaşdırılmış kabinetdən ibarət olan tələbə poliklinikası tam bərpa edilmişdir. Tələbələrin, müəllimlərin gərgin əməyi nəticəsində tədris korpuslarının, yataqxanalarının ətrafında yaşıllıqlar salınmışdır. Universitetin əsaslı kitabxanasında 800 mindən çox dərslik və elmi ədəbiyyat vardır. Kitabxana gələcək mütəxəssislərin hazırlanmasında böyük rol oynayır.

Bir çox illərdi ki, Universitetin qızlardan ibarət "Çinar" rəqs ansamblı bütün dünyada tanınır. 1998-ci ildə "Çinar" ansamblı Fransada keçirilən xalq yaradıcılığı festivalında dünyanın 38 ölkəsinin kollektivləri arasında III yeri tutmuşdur. Tələbələrin təşkil etdiyi gecələrdə "Şəfa" xalq instrumental ansamblı uğurla çıxış edir.

N.Nərimanov adına ATU ölkənin böyük və aparıcı tədris müəssisəsinə çevrilmişdir. İndi Universitetin müalicə, pediatriya tibbi profilaktika, tibbi biologiya, stomatologiya və əczaçılıq fakültələrində 7658 tələbə və hazırlıq şöbəsinin 68 dinləyicisi təhsil alır. Burada təhsil alan tələbələrdən 472 nəfəri Türkiyə, İran, Asiya, Afrika və Latın Amerikası ölkələrindən gələn gənclərdir.

Universitetdə 75 kafedranın əməkdaşları, o cümlədən, Azərbaycan Respublikası Elmlər Akademiyasının 2 akademiki, 1 müxbir üzvü, 15 əməkdar elm xadimi, 21 əməkdar həkim, 118 professor, 284 dosent, 513 assistent və 212 müəllim müxtəlif ixtisaslı kadrların hazırlanmasına xidmət edir. Bundan əlavə, 60 aspirant və başqa tibbi müəssisələrindən ezam edilmiş 90 tədqiqatçı elmi-tədqiqatla məşğul olur, 49 həkim ordinaturada təhsil alır.

İndi Universitetin 6 tədris korpusu vardır. Məşğələlər Bakı şəhərinin klinik xəstəxanalarının bazasında, doğum evlərində, dispanserlərdə, poliklinikalarda, mərkəzi apteklərdə və gigiyena-epidemiologiya mərkəzlərində aparılır. Tələbələr istehsalat təcrübələrini Respublikanın tibbi və aptek müəssisələrində keçirlər.

Universitetdə sosial məsələlərin həllinə böyük qayğı göstərilir. Universitetin Həmkarlar İttifaqı Təşkilatı 2250 əməkdaşı öz ətrafında birləşdirir.

Klinik kafedraların professor və müəllimləri xəstəxana bazalarında, poliklinikalarda fəal çalışırlar. Əhaliyə tibbi xidməti yaxşılaşdırmaq üçün yüksək ixtisaslı mütəxəssis briqadaları zona və zonalararası elmi praktik konfranslar, seminarlar keçirir, rayon tibbi müəssisələrinə himayədarlıq edirlər. Universitetdə hazırlanmış kompleks proqrama əsasən uşaq ölümünü azaltmaq, doğumun saymı artırmaq üçün bir sıra tədbirlər həyata keçirilmişdir.

Kafedralar
Tibbi-biologiya və genetika
Fəlsəfə
Mamalıq-ginekologiya
Oftalmologiya
Dermatovenerologiya
Nevrologiya və Tibbi genetika
Daxili xəstəliklər
Cərrahi xəstəliklər
İnsan anatomiyası
Onkologiya
Klinik farmakologiya
Məhkəmə təbabəti
Daxili xəstəliklər propedevtikası
Neyrocərrahlıq kursu
Normal fiziologiya
Tibbi və bioloji fizika (informatika və hesablama texnikası kursu ilə birlikdə)
Ftiziopulmonologiya
Urologiya
Travmatologiya və ortopediya, HSC
Ümumi cərrahlıq və anesteziologiya
Şüa diaqnostikası və terapiyası
Psixiatriya
Yoluxucu xəstəliklər
Poliklinika terapiyası
Hərbi hazırlıq
Fizioterapiya kursu
Patoloji fiziologiya
Uşaq xəstəlikləri
Uşaq cərrahlığı
Uşaq xəstəlikləri propedevtikası
Patoloji anatomiya
Histologiya, embriologiya və sitologiya
Farmakologiya
Əczaçılıq kimyası
Əczaçılıq texnologiyası
Neonatologiya
Uşaq və yeniyetmələr gigiyenası
Kommunal və qidalanma gigiyenası
Sosial gigiyena və səhiyyənin təşkili
Tibbi Mikrobiologiya və immunologiya
Epidemiologiya
Ümumi gigiyena və ekologiya
Rus dili
Bioloji kimya
Azərbaycan dili
Operativ cərrahlıq və topoqrafik anatomiya
Xarici dillər
Bədən tərbiyəsi
Ortopedik stomatologiya
Terapevtik stomatologiya
Ağız və üz-çənə cərrahiyyəsi
Uşaq stomatologiyası
Otorinolorinqologiya
Ümumi tarix
İqtisadiyyat
Biofiziki və bioüzvi kimya
Ümumi və toksikoloji kimya
Latın dili
Əczaçılığın təşkili və iqtisadiyyatı
Farmakoqnoziya və botanika

İxtisaslar
Müalicə işi
Pediatriya
Tibbi-profilaktika
Stomatologiya
Əczaçılıq
Terapevt
Cərrah
Pediatr
Uşaq cərrahı
Epidemioloq
Bakterioloq
Əmək gigiyenası
Stomatoloq

Tələbələrin nəzəri biliklərini artırmaq və təcrübi vərdişlərini yaxşılaşdırmaq məqsədi ilə yeni, daha səmərəli təhsil formaları tətbiq edilir. Belə ki, əksər kafedralarda kompyuter avadanlıqlarından, müxtəlif tədris aparatlarından, videotexnikadan istifadə edilir, linqafon kabinetləri fəaliyyət göstərir.

Alimləri

Xarici ölkələrlə elmi əlaqələr möhkəmləndirilir. Universitet alimlərinin elmi işləri ABŞ, Avstraliya, Fransa, İsveçrə və digər ölkələrdə böyük maraq doğurmuşdur. Hazırda Universitetin kafedralarında və elmi şöbələrində Ə.T.Əmiraslanov, B.A.Ağayev, A.Ə.Namazova, R.M.Məmmədhəsənov, V.B.Şadlinski, M.Y.Nəsirov, A.Ə.Əliyev, Z.T.Quliyeva, N.C.Əliyev, Ə.A.Əhmədov, Ə.Ə.Abbasquliyev, B.X.Abbasov, M.M.Abdullayev, R.Ə.Əsgərov, H.M.Əliyev, D.Y.Hüseynov, İ.A.Dəmirov, H.M.İsazadə, Q.M.Qəhrəmanov, Ş.B.Quliyev, İ.M.Məmmədov, A.Ə.Axunbəyli, İ.N.Ağayev, A.B.Baxşəliyev, M.M.Davatdarova, Ş.İ.Mahalov, P.İ.Musayev, H.A.Sultanov, R.M.Yusifli, N.N.Əliyev, F.M.Abdullayev, Ə.Y.Əhmədzadə, B.Ə.Baxşiyev, N.C.Quliyev, Ç.M.Cəfərov, F.İ.Cəfərov, S.B.İmamverdiyev, C.T.Məmmədov, Ə.V.Musayev, H.H.Sultanov, N.M.Şəmsəddinskaya, Z.M.Əliyev, V.F.Əsgərov, E.K.Qasımov, Ə.A.Hidayətov, İ.İ.İsayev, İ.M.İsayev, Ç.B.Quliyev, S.N.Musayev, N.Ə.Tağıyev, A.A.Əyyubova, İ.Ə.Ağayev, Q.Ş.Qarayev, H.H.İbrahimov, M.A.Kazımov, M.H.Kərimova, A.M.Əfəndiyev, T.Ə.Babayev, T.H.Hüseynova, N. A. Hüseynova, E.E.Kərimov, L.A.Məmmədov, Ə.M.Talışınski, Ç.A.Paşayev, R.Q.Əliyeva, K.M.Axundov, B.Ə.Bağırova, L.R.Kərimova, N.M.Seferli ,R.S.Həsənov, M.S.Cabbarov, K.Ə.Kəbirlinski, Y.Z.Qurbanov, M.S.Salihov kimi tanınmış Azərbaycan alimləri tibb kadrlarının hazırlanması sahəsində öz əməklərini sərf edirlər.

Xarici əlaqələri

Qafqaz Universitetlər Birliyinin üzvüdür.

Mənbə

• Azərbaycan Tibb Universitetinin tarixi

Xarici keçidlər

• Azərbaycan Tibb Universitetinin rəsmi saytı