Qusar rayonu: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Sətir 20: Sətir 20:
}}
}}


'''Qusar rayonu''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]]nda inzibati – ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi [[Qusar|Qusar şəhəri]]dir.
'''Qusar rayonu''({{lang-lez|КцIар райун}}) — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]]nda inzibati – ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi [[Qusar|Qusar şəhəri]]dir.


== Tarixi ==
== Tarixi ==

16:05, 11 aprel 2016 versiyası

Bu məqalə Qusar rayonu haqqındadır. Qusar şəhəri üçün Qusar səhifəsinə baxın.
Qusar rayonu

41°25′ şm. e. 48°26′ ş. u.


Ölkə
İnzibati mərkəz Qusar
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 8 avqust 1930
Sahəsi
  • 1.542 km²
Hündürlük
1.284 m
Əhalisi
Əhalisi 90 438[1][2] nəfər
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu AZ-QUS
Telefon kodu 994 23
Poçt indeksi AZ 3800
Avtomobil nömrəsi 38
Rəsmi sayt
Qusar rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

'Qusar rayonu(ləzg. КцIар райун) — Azərbaycan Respublikasında inzibati – ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Qusar şəhəridir.

Tarixi

Qusar – "suvari qoşun növü" mənasını verir. İlk dəfə Qusar adı Macarıstanda 1458-ci ildə işlədilmişdir, Rusiyada isə 1917-ci ilədək mövcud olmuşdur. Alimlərin apardıqları tədqiqatlar, müəyyən dövrlərdə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı tapılan əşyalar, bu günə kimi qalmış bəzi tikinti abidələri və kurqanlar deməyə əsas verir ki, Qusar rayonu qədim yaşayış məskənidir. Qusar rayonu ərazisində yaşayış məskənlərinin e.ə. II minillikdən movcud olması güman edilir. Burada mövcud olan qədim yaşayış məskənlərindən e.ə. I minilliyə aid Mahmudtəpə (Gədəzeyxur), Minsar təpələri, Gavdişan təpələri (Bədirqala), tunc dövrünə aid Qəflə təpələri, orta əsrlərə aid Qızılgül və Ağaxan təpələri (Aşağı Ləgər), Qalaxür təpələri (Həzrə) və s. göstərmək olar. Qusar rayonu 1930-cu ildə təşkil edilmişdir. 1963-1965-ci illərdə ləğv edilmiş Xaçmaz rayonunun bir hissəsi Qusar rayonunun tərkibinə verilmişdir. [3]

Coğrafi mövqeyi

Qusar rayonu coğrafi mövqeyinə görə Azərbaycanın "Şimal qapısı" adlandırılır. Azərbaycanın şimal-şərqində yerləşir. Qusar rayonu sərhədlərinin uzunluğu 200 km-dən çoxdur. Bunun 170 km-i quru, 45 km isə su sərhədi (SamurçayQusarçay) təşkil edir. Rayon şimal-qərbdən Rusiya Federasiyası (Dağıstan), şimal-şərqdən Xaçmaz rayonu, cənub-şərqdən isə Quba rayonu ilə həmsərhəddir. Mərkəzi Qusar şəhəridir. Cənub-qərb hissəsi dağlıq, mərkəzi maili düzənlik, şimal-şərq kənarı Samur-Dəvəçi ovalığıdır. Rayonun cənub-qərb sərhəddi Baş Qafqaz silsiləsinin suayrıcından keçir. Ərazinin hündürlüyü 100 m-dən 4466 m-ə qədərdir. Respublikada olan müasir buzlaqların çox hissəsi Qusar rayonu ərazisindədir. Samur və Qusarçay çayları Qusar rayonu ərazisindən keçir və qar və buzlaq suları ilə qidalanır.

Relyefi

Qusar rayonu Böyük Qafqaz dağlarının ətəklərində, Qusar maili düzənliyində yerləşir. Azərbaycanın ən hündür nöqtələri olan Bazardüzü (4466 m) və Şahdağ (4242 m) zirvələri, eləcə də məşhur Şahnabad yaylağı Qusar rayonunun ərazisindədir. Samur-Abşeron kanalı, Qusarçay, Samur çayı, eləcə də Rusiyaya gedən başlıca avtomobil magistralı rayonun ərazisindən keçir.

Rayonun şimal inzibati sərhəddi Samur çayından, şimal-qərb, qərb və cənub-qərb inzibati sərhədləri Böyük Qafqaz silsilələrindən, cənub inzibati sərhədləri isə Qusarçay vadisindən keçir. Şərq tərəfdən inzibati sərdəhlər Qusar maili düzənliyi ilə Şollar düzünün kəsişdiyi əraziyə qədər uzanır.

Mədəniyyət və təhsil müəssisələri

Özunə məxsus çalarları və cazibədar məlahətlə daima seçilən Azərbaycan musiqisi özunün dinamik inkşaf sürətinə regionlardada musiqi mədəniyyətinin formalaşıb genişlənməsinə münbit şərait yatarmışdir.

Bu baximdan Qusardada yaşam üçün ruhi qida sayılan musiqinin elmi əsaslar üzərində öyrənilməsinin və yerli kadrların hazırlanmasının təməli ötən əsrin 60 cı illərindən qurulmuşdur.

Musiqi insanları yaşamları boyunca daima müşayət etməkdədir. Bu baxımdan Qusar  rayonunda musiqi ocağı yaradılanadək həvəskar musiqicilər mənəvi xidməti istedad ve bacarıq çərçivəsi daxilində yerinə yetirmiş mədəniyyətin belə vacib qolunu yaşatmışdır.

Qusar şəhərində 7 illik musiqi məktəbi Azərbaycan SSSR  Mədəniyyət nazirliyinin 596 nömrəli 3 avqust 1960 ci il tarixli əmrilə yaradılmışdır. Həmin əmrlə Oqtay Məmməd oğlu Allahverdiyev məktəbin ilk direktoru həmdə Tar ixtisası üzrə müəllim təyin olunmuşdur. Nazirliyin 03 09 1960 cı il tarixli 714 nömrəli əmri ilə “Fortepiano” ixtisasının tədrisi Boçkova Lidiya İvanovnaya həvalə edilmişdir. Beləliklə əsasında Tar və Fortepiano ixtisasları üzrə musiqi məktəbi yaradılmışdır. İlk illərdə məktəb ücün indiki Fəxrəddin  Musayev kücəsində bir vaxtlar mədəniyyət evi olaraq fəaliyyət göstərmiş bir mərtəbəli, ağac tirlərdən tikilmiş binada iki otaq ayrılmişdır. Sonralar sənət ocagı Heydər Əliyev prospektində indi yaşayış mənzili kimi istifadə edilən və əvəllərin şəhər mehmanxanası olmuş binaya köçürülmüşdür.

Musiqi məktəbinin ilk illərində onun fəaliyyətini xüsusilə xarakterizə edən cəhət yerli kadrların yoxluğu, kənardan gələnlərin isə daimi olmaması ilə səciyyələnirdi. Ona görədə 1967 ci ildən etibarən tədris ocağının rəhbərliyi ilk məzun kadrlarından yararlanmaği qarşiya məqsəd qoydu və Liza Akimova , Abdulkərim Seyidov, Bəxtiyar Babayev, Tanya Sırıseva , Xanlar Vəlimətov , Vidadi Məmmədov Fortepiano ve Tar ixtisasları üzrə bir il müddətinə tədris məşqələlərinə cəlb olundular. Musiqi təhsililə yanaşı orta məktəbidə bitirən şagirdlərin əksəriyyeti qeyri musiqi istiqaməti üzrə ali ve orta ixtisas məktəblərində oxumaği üstün tuturdular. Bununla yanaşı ömürlərini yalnız musiqiyə bağlayan kadrlarda az olmadı.

Musiqini öyrənməyə meyilli kontingentin artması bu sənət ocağı ücün ayrıca binanın inşasını gündəmə gətirdi. Mədəniyyət nazirliyi ve rayon rəhbərliyinin bilavasitə dəstəyi sayəsində layihə tipli musiqi məktəbinin tikilməsi ücün Məmməd Əmin Rəsulzadə kücəsində 6300 km2 ərazi ayrılaraq iki mərtəbəli binanın bünövrəsi qoyuldu.

Yeni bina və gücləndirilmiş maddi-texniki baza musiqi məktəbində Qarmon, Nağara, Klarnet, Kamança, Balaban kimi ixtisasları tədris etmək və sagird kontingentini artırmaq üçün şərait yaratdı. Eyni zamanda müəllim kadrlarını ixtisas hazırlıq səviyyəsinidə gündəmə gətirmişdir. Buna görədə müəllimlər üçün qiyabi təhsil almaq zərurətə çevrilmişdir. Musiqi məktəbinin müəllimləri və məzunları Sumqayıt, Dərbənd orta ixtisas məktəblərində qiyabi və əyani təhsil alirdılar.

Bakıda müntəzəm olaraq keçirilən musiqi məktəbləri şagirdlərinin Respublika baxışında Qusar musiqi məktəbinin müəllim və şagird heyyətidə uğurla çixiş edirdi. Musiqi fənlərilə yanaşi tədris dairəsinin incəsənətin digər ixtisasları (xoreoqrafiya,ressamliq )hesabına genişlənməsi sayəsində 1984 cu ilin sentyabrından etibarən bu sənət ocağı“İncəsənət məktəbi” adlanmışdır.

Musiqiyə həvəs göstərən şagirdlərin mövcudluğu, valideynlərin xahiş ərizələri alınaraq  Respublika Mədəniyyət nazirliyinin göstərişi ilə 1988 ci ilin sentyabrında Quxur oba kəndində Qusar İncəsənət məktəbinin filialının axşam şöbəsi açılmışdır.

Sonrakı illərdə məktəbdə tədris olunan fənlərin sayı artmiş, yeni şöbələr yaranmışdır.1998 ci ildə məktəbdə tədris edilən ixtisasların siyahısına “Skripka” sinfi əlavə edilmiş, 2008 ci ildə isə Azərbaycan Respublikası mədəniyyət və turizm nazirliyinin icazəsi ilə “Xanəndəlik” söbəsi açılmışdır.

Hazırda Qusar rayon uşaq İncəsənət məktəbində 10 ixtisas üzrə 373 nəfər sagird təhsil alir və onlara 95 nəfər orta ve ali ixtisas tehsilli müəllim dərs keçir.

Musiqi heyatımızın ayrılmaz və tərkib hissəsi olub, insanların mənəvi ehtiyaclarını ödəməklə özünün tarixi missiyasını yerinə yetirməkdədir. Qusar İncəsənət məktəbidə belə wərəfli yolun yolcusudur.

İqlimi

Azərbaycanda mövcud olan 9 iqlim tipindən 4-nə Qusar rayonu ərazisində rast gəlinir. İqlimi düzənlik və dağətəyi hissədə mülayim isti, yüksək dağlıqda soyuq və rütubətlidir. Orta temperatur yanvarda düzənlikdə 1 °C, yüksək dağlarda -14 °C, iyulda müvafiq olaraq 24 və 2 °C-dir. İllik yağıntıların miqdarı 350-1500 mm-dir.

Təbii ehtiyatlar – gil yataqları, palıd, fıstıq, vələs və s. meşələr

Əhalisi

Əhalisinin əksəriyyəti ləzgilərdən ibarətdi.Azərbaycanlılar həmçinin Qusar şəhərində yaşayırlar.

Qusar rayonu əhalisinin milli tərkibi
Etnik qrup Sayı, 2009 sa.[4] Nisbəti, 2009 sa.[4]
Cəmi 87 857 100.00 %
Ləzgi 79 629 90.63 %
azərbaycanlı 7 956 9.06 %
türk 102 0.12 %
rus 87 0.10 %
xınalıq 20 0.02 %
qrız 11 0.01 %
tatar 8 0.01 %
ukraynalı 7 0.01 %
digər 37 0.04 %

İqtisadi xarakteristikası

2009-cu ildən Qusar rayonu ərazisində Şahdağ Qış-Yay Turizm Kompleksinin tikintisinə başlanmışdır. Kompleks bir dəfəyə 5 min nəfər turist qəbul edə biləcək. 2006-cı ildə elan edilən tenderdə Türkiyənin DİA Holdinq şirkəti qalib gəlmişdir. [5]

İstinadlar

  1. Qusar Rayon İcra Hakimiyyəti: Rayon haqqında

    ... Rayon əhalisinin sayı 01 noyabr 2011-ci il tarixə 90438 nəfərdir....

  2. "Əhalisi — Qusar Rayon İcra Hakimiyyəti". İstifadə tarixi: 29 iyun 2015. Arxivləşdirilib.
  3. Azərbaycan Respublikasının İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin Regionların inkişafı və dövlət proqramları şöbəsi: Qusar Rayonu
  4. 4,0 4,1 Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi: Qusar rayonu
  5. Qusar Rayon İcra Hakimiyyəti: Xəbərlər: İlham Əliyev Qusarda Şahdağ qış-yay turizm kompleksinin tikintisi ilə tanış olmuşdur---yayınlanma tarixi: 2011-09-23

Şablon:Qusar rayonunun bələdiyyələri