Araqonlu Yekaterina: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 28: Sətir 28:
* [[1515]]-ci ilin [[yay]]ında Ketrin beşinci dəfə hamilə qaldı. Ancaq bu dəfə onun sağlam uşaq dünyaya gətirməyi güman edilmirdi. Araqonlu Ketrin [[18 fevral]] [[1516]] tarixində Qrinviç Sarayında səhərə yaxın saat 4-də sağlam bir qız uşağı dünyaya gətirdi. Uşağa [[I Mariya|Mariya Tüdor]] adı verildi və [[21 fevral]] tarixində [[vəftiz]] olundu. Dünyaya gələn uşağın qız olmasından məyus olan [[VIII Henri]] Ketrinin sağlam uşaq dünyaya gətirməsindən ümidləndi və gələcəkdə oğul övladının olma ehtimalını düşündü.
* [[1515]]-ci ilin [[yay]]ında Ketrin beşinci dəfə hamilə qaldı. Ancaq bu dəfə onun sağlam uşaq dünyaya gətirməyi güman edilmirdi. Araqonlu Ketrin [[18 fevral]] [[1516]] tarixində Qrinviç Sarayında səhərə yaxın saat 4-də sağlam bir qız uşağı dünyaya gətirdi. Uşağa [[I Mariya|Mariya Tüdor]] adı verildi və [[21 fevral]] tarixində [[vəftiz]] olundu. Dünyaya gələn uşağın qız olmasından məyus olan [[VIII Henri]] Ketrinin sağlam uşaq dünyaya gətirməsindən ümidləndi və gələcəkdə oğul övladının olma ehtimalını düşündü.
* [[Fevral]] [[1518]] tarixində Ketrinin altıncı hamiləliyi elan olundu. [[Mart]] ayında [[Oksford|Oxford]]<nowiki/>dakı Merton Kollecinə getdi və oğlan uşağı dünyaya gətirmək üçün Müqəddəs Frideswide məqbərəsini ziyarət etdi. [[10 noyabr]] [[1518]] tarixində o bir qız uşağı dünyaya gətirdi ancaq uşaq o qədər cılız idi ki, yalnız bir neçə saat yaşaya bildi.
* [[Fevral]] [[1518]] tarixində Ketrinin altıncı hamiləliyi elan olundu. [[Mart]] ayında [[Oksford|Oxford]]<nowiki/>dakı Merton Kollecinə getdi və oğlan uşağı dünyaya gətirmək üçün Müqəddəs Frideswide məqbərəsini ziyarət etdi. [[10 noyabr]] [[1518]] tarixində o bir qız uşağı dünyaya gətirdi ancaq uşaq o qədər cılız idi ki, yalnız bir neçə saat yaşaya bildi.

=== Nüfuzu ===


== Mənbə ==
== Mənbə ==

07:11, 12 sentyabr 2016 versiyası

Araqonlu Yekaterina
isp. Catalina de Aragón
araq. Catarina d'Aragón
Şəxsi məlumatlar
Doğum adı Catalina de Aragon y Castilla
Doğum tarixi
15 dekabr 1485(1485-12-15)
Doğum yeri Madrid
Vəfat tarixi 7 yanvar 1536[1][2][…] (50 yaşında) və ya 1536[3]
Vəfat yeri
Fəaliyyəti diplomat, Əsilzadəlik, kraliça-konsort[d]
Atası II Ferdinand
Anası Kastiliyalı İzabella
Həyat yoldaşları Artur Tüdor
VIII Henri
Uşaqları
Ailəsi Trastamar sülaləsi, Tüdorlar
Dini Katolik

İmzanın şəkli
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Araqonlu Ketrin (İspan dili: Catalinaİngiliscə: Catherine of Aragon) (d. 16 dekabr 1485 - ö. 7 yanvar 1536) — İngiltərə kralı VIII Henrinin ilk qadını olması səbəbilə iyun 1509 tarixindən may 1533 tarixinə qədər İngiltərə kraliçası; eyni zamanda kralın böyük qardaşı Artur Tüdorun qadını olaraq Uels şahzadəsi.

Araqon kralı II Ferdinand və Kastilyalı İzabellanın qızı olan Ketrin hələ 3 yaşında ikən İngiltərə taxtının vəliəhdi Artur Tüdorla nişanlandı. 1501-ci ildə bu cütlük evləndi ancaq 5 ay sonra Artur Tüdor vəfat etdi. 1507-ci ildə o İspaniya krallığının İngiltərədəki səfiri seçildi və Avropa tarixindəki ilk qadın səfir oldu. Qısa müddət sonra isə Araqonlu Ketrin mərhum ərinin kiçik qardaşı və gələcək İngiltərə kralı olan VIII Henriylə evləndi (1509). 1513-cü ildə VIII Henri Fransada ikən 6 aylığına İngiltərədə taxt naibi olaraq ölkəni idarə etdi. Bu müddət ərzində ingilislər şotlandlarla girdikləri Flodden müharibəsini qazanmışdı və bu qələbədə Araqonlu Ketrinin rolu böyük olmuşdur.

Təxminən 1525-ci ildə VIII Henri Anna Boleynlə gizli münasibət qurmağa başladı. Araqonlu Ketrinin taxta vəliəhd verə bilməməsi səbəbilə kral artıq evliliyindən narazı idi. Kral həm bu nigahın pozulması, həm də İngiltərə ilə Katolik kilsəsinin yollarını ayırmaq üçün yeni bəhanələr axtarmağa başladı. Papa VII Klement isə bu nigahı pozmaqdan imtina etdi. Bunun ardından dini məsələlər üzrə aliliyini elan edərək papanı tanımaqdan imtina etdi. 1533-cü ildə onların nigahı ləğv edildi və Kral VIII Henri papaya müraciət etmədən İngiltərə zadəganlarının qərarı ilə Anna Boleynlə evləndi. Ancaq Araqonlu Ketrin Kral VIII Henrini kilsə rəhbəri olaraq tanımadı və özünü İngiltərə kralının qanuni xanımı və İngiltərə kraliçası olaraq elan etdi. Bütün bunlara baxmayaraq VIII Henri kraliça ünvanını ondan aldı və Araqonlu Ketrin yalnızca Uels şahzadəsi olaraq anıldı. Məhkəmə qərarı ilə sürgün edilən Araqonlu Ketrin ömrünün geri qalanını Kimbolton Qəsrində keçirdi və 7 yanvar 1536 tarixində vəfat etdi.

Gənclik illəri

Araqonlu Ketrin 16 dekabr 1485 tarixində Madrid yaxınlığındakı Arxiyepiskop Sarayında dünyaya gəlmişdir. O, Araqon kralı II Ferdinand və Kastilyalı İzabellanın həyatda qalan ən kiçik övladı idi. Fiziki olaraq qısa boylu olan Ketrin uzun qızılı saçı və iri mavi gözləri ilə dövrünün ən gözəl qızlarından biri oldu.

11 yaşlı Araqonlu Ketrin

Araqonlu Ketrin Müqəddəs orden üzvü olan Alessandro Geraldinidən hesab, mülki hüquq, klassik ədəbiyyat, tarix, fəlsəfə və ilahiyyat üzrə dərslər aldı. Ömrünün geri qalanında önəmli rol oynayan Katolik dininin əsas təlimlərini uşaqlıq illərindən öyrənməyə başladı. İspan, latın, fransızyunan dillərində danışmağı öyrəndi.

İlk evliliyi

İngilis əsilli anası səbəbilə erkən yaşlarından bəri Uels şahzadəsi Artur Tüdora uyğun bir qadın olaraq görüldü. 19 may 1499 tarixində vəkalətən nigah bağlandı və toy mərasimi üçün tərəflərin həddi-buluğa çatmaları gözlənildi. Araqonlu Ketrin qaradərili nökərlərin müşayəti ilə Londona gətirildi. Bu qaradərililər İngiltərəyə gələn ilk afrikalılar idi. Bu cütlük 4 noyabr 1501 tarixində Hampshire əyalətindəki Dogmersfield Qəsrində bir araya gəldi. Cütlük bir-birilə latınca danışırdı ancaq müxtəlif tələffüz formaları ilə bağlı problem yaşanırdı. 10 gün sonra, 14 noyabr 1501 tarixində cütlüyün toy mərasimi Müqəddəs Paul Kilsəsində keçirildi. Bir-birləri haqqındakı ilk görüşləri yazılı qaynaqlarda qeyd edilmişdir. Belə ki, toy mərasiminin olduğu həftə Artur Tüdor öz ailəsinə yazdığı məktubda "gözəl gəlininin üzünə baxmğa doymadığını" qeyd etmişdir. Cehiz olaraq Araqonlu Ketrinə 200 min kron ödənilməli idi. Nigah əsnasında bu pulun yarısı ödənilsə də, geri qalanı gecikdirildi.

Evlilik ərəfəsindəki Uels şahzadəsi Artur Tüdor

Evlilikdən qısa zaman sonra Artur Tüdor və gənc xanımı Uels Məclisini idarə etmək üçün Uesl sərhəddindəki Ludlow Qəsrinə göndərildi. Bir neçə ay sonra onların hər ikisi güman ki, o illərdə Avropada epidemik olaraq yayılan qızdırma xəstəliyinə tutuldu. Artur Tüdor 2 aprel 1502 tarixində məhz bu xəstəlikdən vəfat etdi. Araqonlu Ketrin isə xəstə yatağından duranda artıq dul qalmışdı. Məhz bu vaxt VII Henri oğlunun nigahının yarım qaldığını iddia edərək nigah zamanı cehiz olaraq verilən 200 min kronun geri qalanını ödəməkdən boyun qaçırdı ancaq qarşı tərəfdən müsbət cavab almadı. VII Henrinin qadını Yorklu Elizabetin vəfatının ardından, fevral 1503 tarixində VII Henri Araqonlu Ketrinlə özü evlənmək istədi. Ancaq dul xanımın atasının narazılığı və bağlanacaq nigahın Roma-Katolik kilsəsi tərəfindən qeyri-qanuni sayılması kralı bu fikirdən daşındırdı. Məsələni həll etmək üçün Ketrin özündən 5 yaş kiçik olan İngiltərə vəliəhdi və York hersoqu Henri Tüdorla evlənməli oldu. Bu əsnada Ketrinin anası Kastilyalı İzabella vəfat etdi. Kastiliya Araqon krallığından çox böyük idi və anasının vəfatından sonra krallıq Ketrinin əqli yerində olmayan bacısı Yuannaya miras qalmışdı. Nigahın bağlanması üçün Henri Tüdorun həddi-buluğa çatması gözlənildi ancaq nigahın gecikdirilməsində əsas səbəb II Ferdinandın hələ də ödənilməyən 100 min kron cehizi istəməsi idi. Bütün bu danışıqlar zamanı Ketrin Londondakı Durham Sarayında əsl məhbus həyatı yaşayırdı. Bu illərdə atasına yazdığı və vəziyyətinin yaxşı olmadığını bildirən məktublarının bəziləri hələ də qalmaqdadır. Bu məktublardan birində o atasına bu sözləri demişdir: "Mən inandığım yolu seçmişəm. Çünki göründüyüm qədər sadəlövh deyiləm".

Araqonlu Ketrin, 1502-ci il

Onun çox az pulu qalmışdı və İngiltərədə yaşayan özü kimi dul gənc xanımları dəstəkləməyə davam etdi. Bu əsnada - 1507-ci ildə o, Avropa tarixindəki ilk qadın səfir olaraq İspaniyanın İngiltərədəki səfiri seçildi. VII Henri və onun məclis üzvləri Ketrini siyasi düşüncəsi olmayan biri kimi tanıyırdılar ancaq bu belə olmadı.

Artur Tüdorun qardaşı ilə evlənməyi üçün papanın xüsusi icazəsi alınmalı idi. Çünki kilsə qanunu qardaşının dul qadını ilə evlənməyi qadağan edirdi. Araqonlu Ketrin Artur Tüdorla olan evliliyinin heç vaxt tamamlanmadığına şahidlik etdi. Çünki kilsə qanunlarına görə tamamlanmayan bir evlilik qanuni sayılmırdı.

İngiltərə kraliçalığı

VIII HenriAraqonlu Ketrinin tacqoyma mərasimi

Araqonlu Ketrinin ikinci nigahı Artur Tüdorun vəfatından 7 ay sonra - 11 iyun 1509 tarixində bağlandı. Nigah zamanında Ketrinin 23 yaşı olsa da, VIII Henri hələ 18 yaşından kiçik idi. 23 iyun 1509 şənbə günündə Vestminster sarayına gedən ənənəvi tacqoyma mərasimi alayı böyük və coşğulu izdihamla qarşılandı. Ənənələrə uyğun olaraq cütlük tacqoyma mərasimindən əvvəlki gecəni London qalasında keçirdi.

24 iyun 1509 tarixində VIII Henri və Araqonlu Ketrin ilahlaşdırıldı və Kanterburq Başyepiskopu tərəfindən hər ikisinə tac taxıldı. Tacqoyma mərasimi Vestminster sarayındakı ziyafətlə davam etdi. Tacqoyma mərasiminin şərəfinə Qüdrətli Hamam ordeni yaradıldı. Növbəti ay yeni İngiltərə kraliçaİngiltərə aristokratiyasına təqdim edildi.

Hamiləlikləri və övladları

Araqonlu Ketrin ikinci evliliyindən 6 dəfə hamilə qaldı:

  • Avqust 1509 tarixində, nigahından 2 ay sonra Ketrinin ilk hamiləliyi elan edildi. 31 yanvar 1510 tarixində isə o, ölü bir qız uşağı dünyaya gətirdi.
  • May 1510 tarixində Ketrinin ikinci hamiləliyi elan olundu. 1 yanvar 1511 tarixində Cornwall hersoqu Henri dünyaya gəldi. Onun şərəfinə London qalasından atəş açıldı, şəhərdəki kilsə zəngləri çalındı, dəniz fənərləri yandırıldı və əhaliyə pulsuz şərab paylandı. Doğumundan 5 gün sonra - 6 yanvar 1511 tarixində Şahzadə Henri Riçmond Sarayında xaç suyuna salındı və onun xaç atası Kanterburq Başyepiskopu oldu. 22 fevral 1511 tarixində hələ 52 günlük ikən, gənc vəliəhd anidən vəfat etdi. Vəfat səbəbi isə bağırsaq problemi olaraq qeyd edilir.
    Araqonlu Ketrin oğlan dünyaya gətirdiyi üçün keçirilən mərasim alayı
  • 1513-cü ilin əvvəllərində Ketrinin yenidən hamilə olduğu açıqlandı. 30 iyun 1513 tarixində Ketrin İngiltərə taxt naibəsi seçildi. Çünki Kral VIII Henri Fransaya yürüş təşkil etmişdi. Noyabr 1513 tarixində o, vaxtından öncə bir oğlan uşağı dünyaya gətirdi. Ancaq uşaq doğumdan az sonra vəfat etdi və Vestminster qəbiristanlığında dəfn edildi.
  • İyun 1514 tarixində Ketrinin dördüncü hamiləliyi elan olundu. 8 yanvar 1515 tarixində o ölü bir oğlan uşağı dünyaya gətirdi.
  • 1515-ci ilin yayında Ketrin beşinci dəfə hamilə qaldı. Ancaq bu dəfə onun sağlam uşaq dünyaya gətirməyi güman edilmirdi. Araqonlu Ketrin 18 fevral 1516 tarixində Qrinviç Sarayında səhərə yaxın saat 4-də sağlam bir qız uşağı dünyaya gətirdi. Uşağa Mariya Tüdor adı verildi və 21 fevral tarixində vəftiz olundu. Dünyaya gələn uşağın qız olmasından məyus olan VIII Henri Ketrinin sağlam uşaq dünyaya gətirməsindən ümidləndi və gələcəkdə oğul övladının olma ehtimalını düşündü.
  • Fevral 1518 tarixində Ketrinin altıncı hamiləliyi elan olundu. Mart ayında Oxforddakı Merton Kollecinə getdi və oğlan uşağı dünyaya gətirmək üçün Müqəddəs Frideswide məqbərəsini ziyarət etdi. 10 noyabr 1518 tarixində o bir qız uşağı dünyaya gətirdi ancaq uşaq o qədər cılız idi ki, yalnız bir neçə saat yaşaya bildi.

Mənbə

  1. Catherine of Aragon // Encyclopædia Britannica (ing.).
  2. Lundy D. R. Catarina de Aragón, Infanta de Aragón // The Peerage (ing.).
  3. A Historical Dictionary of British Women. 2 Routledge, 2003. S. 252. ISBN 978-1-85743-228-2
  4. Kindred Britain.