BGM-71 TOW

TOW (TƏİR)

BGM-71 TOW - ABŞ istehsalı, tank əleyhinə idarə olunan roket kompleksidir. Bu roketlər orduda olan özlərinə nisbətən daha kiçik SS.10 və ENTAC-ları əvəz etmək üçün istehsal olunub. Bu TƏİR həmçinin, gecə döyüşlərində istifadə olunan infra-qırmızı kamera ilə təchiz olunub.

1970-ci ildən istehsal olunmağa başlayan bu silah, hal-hazırda dünyada ən çox istifadə olunan tank əleyhinə roketlərdən biri hesab olunur. Silahı hal-hazırda Raytheon şirkəti tərəfindən istehsal olunur.

Tarixi

1963-1968-ci illər arasında Hughes Aircraft şirkəti həm qurudan, həm də havadan atıla biləcək XBGM-71A roketi üzərində işləyirdi. 1968-ci ildə tenderi qazanan Hughes şirkəti ilk istehsal olunan roketləri 1970-ci ildə ABŞ ordusuna təhvil verdi. 1972-ci ildə bu roket Şimali Vyetnam ordusunun hücumlarına cavab verən Cənubi Vyetnam ordusuna aid UH-1B helikopterlərinə yükləndi. TOW roketləri zaman keçdikcə daha da inkişaf etdirildi. İlk modernizasiya edilmiş TOW 2 modeli 1983, TOW 2A/B modeli 1987-ci ildən silahlanmaya qəbul olundu. 2001-ci ildən isə yeni nəsil roket üzərində çalışmalara başlandı.

Döyüşlərdə istifadə olunması

1972: Vyetnam müharibəsi

Bu roketlərdən ilk dəfə 1972-ci ildə Vyetnam müharibəsində istifadə olunmuşdur. 2 may 1972-ci ildə ABŞ tərəfindən dəstəklənən Cənubi Vyetnam ordusuna aid UH-1 helikopterlərinə quraşdırılmış TOW-lardan açılan atəş nəticəsində Şimali Vyetnam ordusuna aid bir neçə tank An Lok şəhəri yaxınlığında məhv edilmişdir. May ayının sonunda bu roketlərdən istifadə nəticəsində Şimali Vyetnam ordusuna aid 24 ədəd PT-76 yüngül tankları və T-54 əsas döyüş tankları məhv edilmişdir.

1982: Livan müharibəsi

İsrail ordusu tərəfindən bu müharibədə aktiv istifadə olunmuşdur. 11 iyulda TOW roketləri ilə silahlanmış İsrail ordusuna aid tank əleyhinə qruplar Suriya ordusuna aid Sovet istehsalı 11 ədəd T-72 tankını məhv etmişdir. Bu çox güman ki, ABŞ istehaslı tank əleyhinə silah ilə, Sovet istehsalı tankların döyüş meydanında ilk qarşılaşması idi.

1980-1990: İran-İraq müharibəsi

1980-ci illərdə baş verən müharibə zamanı bu roketlər İran ordusu tərəfindən istifadə olunmuşdur.

İran ABŞ-dan 202 ədəd AH-1J helikopteri almışdır ki, bunun da 62 ədədi TOW roketləri ilə silahlanmışdır. İran ordusuna aid AH-1 və İraq ordusuna aid Mil Mi-24 helikopterləri arasında baş verən hava döyüşləri zamanı, İran HHQ-nə məxsus AH-1 helikopterləri TOW roketlərindən istifadə edərək bir neçə Mi-24 vurmuşdur.

1991: Körfəz müharibəsi

"Səhrada tufan" əməliyyatı zamanı ilk dəfə Britaniya ordusu tərəfindən istifadə edilmiş və İraq ordusuna aid bir neçə zirehli maşını məhv etmişdir.