Dağ süxurlar: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 27: Sətir 27:


== İstinad ==
== İstinad ==

[[Kateqoriya:Dağ süxurları]]

09:17, 3 iyul 2017 versiyası

Dağ süxurları (ana süxurlar) - Yer üzərində müəyyƏf! massiv qaya və ya təbəqə şəkilində minerallar birləşmiş halda süxurları yaradır[1].

Torpaqəmələgətirən süxurlar

Dağ süxurları torpaqəmələgətirən süxurlar üçün əsas sayılır, onların üst qatlarından torpaq yaranır. Süxurların xüsusiyyətləri torpağın kimyəvi və fiziki xassələrinə müəyyən qədər təsir göstərir. Qranit üzərində əsasən az münbit torpaqlar əmələ gəlir. Bazalt süxurlar isə münbit torpağın yaranması üçün qiymətli material hesab olunur. Landşaftın, hidroqrafiyanın və bitki örtüyünün xüsusiyyəti dağ süxurlarının xarakteri və formasından asılıdır.

Süxurların mənşəyi

Mənşəyinə görə massiv - kristial (püskürmə və ya maqmatik), çöküntü və metamorfik süxurlar ayrılır. Massiv - kristal süxurlar yerin dərinliklərindən püskürüb çıxan və soyuyan maqmadır. Bu süxurlar ilk olaraq yerin bərk qabığını yaratdığı süxurlar adlanır.

Çöküntü süxurlar

Çöküntü süxurlar - ilkin süxurların parçalanmasından, parçalanmasında süxurlann külək, su və ya buz vasitəsilə apanlaraq yer səthində və ya su hövzələrində çökməsindən yaranır. Bunlar (təkrar) süxurlar da adlanır.

Metomorfik süxurlar

Metomorfik süxurlar - yerin daxilində olduğu yerdəcə çöküntü süxurlarından yaranmışdır.Yüksək temperatur və təzyiq nəticəsində çöküntü süxurlar sıxılmış, bir hissəsi ərimiş və sementləşmişdir. Çöküntü süxurların belə dəyişmə prosesi birlikdə metomorfizləşmə adlanır.

Göstərilən bu 3 qrup süxurlar bir - birindən kimyəvi, mineroloji və fiziki xüsusiyyətlərinə görə ayrılır.

Çöküntü süxurlar Yerin üst səthini demək olar ki, bütövlüklə örtür.Bəzən onların qalınlığı kilometrlərlə, bəzən metrlərlə, hətta santimetrlərlə ölçülür, çöküntü süxurların yayılma forması tabəqələrlədir.( qat - qat).

Massiv — kristallik püskürmə süxurlar iki böyük qrupa ayrılır.

  1. Effuziv- Maqma püskürüb yer səthinə çıxaraq aşağı temperatur və toyiq şəraitində soyuduqda yaranan süxurlar
  2. İntruziv - maqma yer səthinə çatmayıb yüksək təzyiq şəraitində müəyyəndərinlikdə yavaş-yavaş soyuyub kristallaşaraq yaranan süxurları deyilir.

Xarici keçid

Həmçinin bax

İstinad

  1. Məmmədov Q.Ş., Xəlilov M.Y. Ekologiya və ətraf mühit Bakı 2003