Aaxen: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1: Sətir 1:
{{İş gedir}}
{{mənbə azlığı}}
{{Şəhər
{{Şəhər
|Şəhərin adı = Axen
|Şəhərin adı = Axen
Sətir 36: Sətir 34:
|İnternet saytı = [http://www.aachen.de/ www.aachen.de]
|İnternet saytı = [http://www.aachen.de/ www.aachen.de]
}}
}}

⚫
[[Şəkil:Aachen Germany Imperial-Cathedral-01.jpg|thumb|300px]]

'''Aaxen''' — [[Almaniya]]nın qərbində [[Şimali Reyn-Vestfaliya]] vilayətində, Hollandiya və Belçika ilə sərhəd bölgədə yerləşən bir şəhərdir. Əhalisi 251.1 min (2005) nəfərdir. Şəhərdə əsas texiniki universitetlərdən biri olan "Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule" yerləşir. Eyni zamanda şəhər böyük bir dəmiryolu mərkəzidir. Dəmir sənayesi ilə bərabər toxuma, şüşə, qida və kimya sənayeləri də inkişaf edib. Şəhərin ətrafında olan mədənlər Romalıların dövründən istismardadır.
'''Aaxen''' (Axen) — [[Almaniya]]nın qərbində [[Şimali Reyn-Vestfaliya]] vilayətində, [[Hollandiya]] və [[Belçika]] ilə sərhəd [[bölgə]]də yerləşən bir [[şəhər]]dir. [[Əhali]]si 258.380
min (2009) nəfərdir. Şəhərdə əsas texiniki [[universitet]]lərdən biri olan "''Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule''" yerləşir.


== Tarixi oçerk ==
== Tarixi oçerk ==
Sətir 44: Sətir 44:
[[1562-ci il]]də [[kral]]ların tacqoyma mərasimi Frankfurt-Mayn [[şəhər]]inə köçürüldükdən sonra tənəzzülə uğramışdır. [[1794-cü il]]də [[fransızlar]] tərəfindən [[işğal]] olunan Axen [[Vyana konqresi]]nin qərarı ilə [[Prussiya]]nın [[ərazi]]sinə qatılmışdır ([[1815]]). [[1871-ci il]]dən [[Almaniya]]nın tərkibindədir. [[1943]]–[[1945|45]]-ci illərdə böyük dağıntılara məruz qalmışdır. Şəhərdə imperator Böyük I Karl saray kompleksinin (8–9 əsrlər) qalıqları saxlanılmışdır. Axen saray kompleksinin ətrafında inkişaf etmişdir.
[[1562-ci il]]də [[kral]]ların tacqoyma mərasimi Frankfurt-Mayn [[şəhər]]inə köçürüldükdən sonra tənəzzülə uğramışdır. [[1794-cü il]]də [[fransızlar]] tərəfindən [[işğal]] olunan Axen [[Vyana konqresi]]nin qərarı ilə [[Prussiya]]nın [[ərazi]]sinə qatılmışdır ([[1815]]). [[1871-ci il]]dən [[Almaniya]]nın tərkibindədir. [[1943]]–[[1945|45]]-ci illərdə böyük dağıntılara məruz qalmışdır. Şəhərdə imperator Böyük I Karl saray kompleksinin (8–9 əsrlər) qalıqları saxlanılmışdır. Axen saray kompleksinin ətrafında inkişaf etmişdir.


⚫
[[Şəkil:Aachen Germany Imperial-Cathedral-01.jpg|250px|thumb|left]]
⚫
== Nəqliyyat ==
⚫
Mühüm nəqliyyat qovşağıdır. Daha çox dəmiryol Moskva–Berlin–Paris transavropa dəmiryol magistralı Axendən keçir. Sərnişin dövriyyəsinin həcminə görə ölkədə ilk yerlərdən birini tutur.


== Mədəniyyət müəssisələri ==
== Mədəniyyət müəssisələri ==
Axen [[1238-ci il]]dən [[xristian]] müqəddəs əşyalarının nümayiş olunduğu mərkəzə və [[katoliklər]]in ziyarətgahına çevrilmişdir. [[Ümumdünya irsi]]nin siyahısına salınmış baş [[kilsə]] (burada [[1531-ci il]]ədək 32 alman imperatorunun tacqoyma mərasimi keçirilmişdir), imperator saray kapellası (786–798, memar Metsli Odo; Karolinqlər intibahı [[dövr]]ünün ən parlaq [[memarlıq]] nümunəsi), [[qotik]] üslubda Qroshauz (keçmiş ratuşa, [[1267]], hazırda şəhər arxivi), Ratuşa (təqribən [[1333]]–[[1376|76]], [[1898]]–[[1902]]-ci illərdə yenidən qurulmuşdur; [[imperator]] zalında Axen Retelin I Karlın [[həyat]]ından bəhs edən [[freska]]ları, [[1840]]–[[1851|51]]), [[barokko]] üslubunda fəvvarə və I Karlın tunc heykəli ([[1620]]), Elizen -brunnen fəvvarəsi ([[1822]]–[[1827|27]], [[memar]] Y.A. Kremer) Axenin ən məşhur [[memarlıq]] [[abidə]]lərindəndir.
Axen [[1238-ci il]]dən [[xristian]] müqəddəs əşyalarının nümayiş olunduğu mərkəzə və [[katoliklər]]in ziyarətgahına çevrilmişdir. [[Ümumdünya irsi]]nin siyahısına salınmış baş [[kilsə]] (burada [[1531-ci il]]ədək 32 alman imperatorunun tacqoyma mərasimi keçirilmişdir), imperator saray kapellası (786–798, memar Metsli Odo; Karolinqlər intibahı [[dövr]]ünün ən parlaq [[memarlıq]] nümunəsi), [[qotik]] üslubda Qroshauz (keçmiş ratuşa, [[1267]], hazırda şəhər arxivi), Ratuşa (təqribən [[1333]]–[[1376|76]], [[1898]]–[[1902]]-ci illərdə yenidən qurulmuşdur; [[imperator]] zalında Axen Retelin I Karlın [[həyat]]ından bəhs edən [[freska]]ları, [[1840]]–[[1851|51]]), [[barokko]] üslubunda fəvvarə və I Karlın tunc heykəli ([[1620]]), Elizen -brunnen fəvvarəsi ([[1822]]–[[1827|27]], [[memar]] Y.A. Kremer) Axenin ən məşhur [[memarlıq]] [[abidə]]lərindəndir.


Ali texniki məktəb ([[1870]]; [[1880-ci il]]dən [[universitet]] statusu), Müqəddəs Qriqori kilsə musiqisi ali məktəbi ([[1881]]), kütləvi kitabxana ([[1831]]), Syurmondt ([[1882]], antik və [[Avropa]] [[incəsənət]]i), diyarşünaslıq, “''Kuven-Muzeum''” (18–19-cu əsrlər, dekorativ tətbiqi sənət), beynəlxalq qəzet ([[1885]]) [[muzey]]ləri, şəhər teatrı ([[1751]]), “''Qrents land teater''″, “''Blekaut''” teatrı; musiqili teatr ([[2000]]) var.

== İqtisadiyyatı ==
Axenin [[iqtisadiyyat]]ında əsas yeri xidmət sferası tutur. Axen elmi-tədqiqat və təcrübə-konstruktor işləmələri, işgüzar xidmətlər və [[ticarət]] (o cümlədən beynəlxalq) üzrə böyük mərkəzdir. Maşınqayırmanın [[elektrotexnika]], [[elektronika]], [[kömür]] [[sənaye]]si üçün avadanlıq istehsalı sahələri ən çox inkişaf etmişdir. Burada çoxsaylı elmi kadrlar cəmləndiyindən elmtutumlu istehsal (o cümlədən təcrübə-sınaq işləri), sürətlə inkişaf edir. Axen [[Almaniya]]nın ən böyük [[daş kömür]] hövzələrindən birinin mərkəzidir. [[Şəhər]]in sənayesi kömür hasilatı üzrə ixtisaslaşmışdır. Axendə [[kimya]], rezin-texnika, yeyinti, [[toxuculuq]], şüşə-keramika sənayesi [[müəssisə]]ləri fəaliyyət göstərir. Şəhərin ətrafında olan mədənlər Romalıların dövründən istismardadır Axenin 20 km-liyində Yulix nüvə tədqiqatları mərkəzi yerləşir. Axen balneoloji [[kurort]]dur. Əsas təbii müalicə amili çoxsaylı (təqribən 40) termal (temperatur 75<sup>°</sup> C-yədək, Mərkəzi Avropada ən isti) mineral [[bulaq]]lardır.

⚫
== Nəqliyyat ==
⚫
Eyni zamanda şəhər böyük bir dəmiryolu mərkəzi və mühüm [[nəqliyyat]] qovşağıdır. Daha çox dəmiryol Moskva–Berlin–Paris transavropa dəmiryol magistralı Axendən keçir. [[Sərnişin]] dövriyyəsinin həcminə görə [[ölkə]]də ilk yerlərdən birini tutur. <ref name=":0">{{AME|1|210-211}}</ref>


== Partnyor şəhərlər ==
== Partnyor şəhərlər ==
Sətir 68: Sətir 74:
* {{TUR}} [[Sarıyer]] 2013
* {{TUR}} [[Sarıyer]] 2013
|}
|}
həmçinin
{| style="padding:0 1em;"
{| style="padding:0 1em;"
| style="vertical-align:top;" |
| style="vertical-align:top;" |
Sətir 76: Sətir 81:
== Həmçinin bax ==
== Həmçinin bax ==
*[[Aaxen kafedralı]]
*[[Aaxen kafedralı]]

⚫
== İstinadlar ==
⚫
{{İstinad siyahısı}}


== Xarici keçidlər ==
== Xarici keçidlər ==

⚫
{{Commons}}
⚫
{{Wikisource}}
⚫
{{Wikiquote}}
⚫
{{Wikivoyage}}
* [http://www.aachen.de/ Webauftritt der Stadt Aachen]
* [http://www.aachen.de/ Webauftritt der Stadt Aachen]
* [http://stadtgeschichte.isl.rwth-aachen.de/wiki/Hauptseite Portal Stadtgeschichte des Arbeitskreises Denkmalpflege als Wiki]
* [http://stadtgeschichte.isl.rwth-aachen.de/wiki/Hauptseite Portal Stadtgeschichte des Arbeitskreises Denkmalpflege als Wiki]
Sətir 90: Sətir 89:
* [http://www.aachen-stadtgeschichte.de/ Aachener Stadtgeschichte] − Fotos, historische Hintergründe sowie Artikel zur Stadtentwicklung zwischen 1850 & 1985
* [http://www.aachen-stadtgeschichte.de/ Aachener Stadtgeschichte] − Fotos, historische Hintergründe sowie Artikel zur Stadtentwicklung zwischen 1850 & 1985


⚫
{{Commons}}
{{Almaniya-qaralama}}
⚫
{{Wikisource}}
⚫
{{Wikiquote}}
⚫
{{Wikivoyage}}

{{Almaniya şəhərləri}}
{{Almaniya şəhərləri}}

{{Commons2|Category:Aachen}}
⚫
== İstinadlar ==
⚫
{{İstinad siyahısı}}


[[Kateqoriya:Aaxen| ]]
[[Kateqoriya:Aaxen| ]]

12:18, 14 iyul 2017 tarixindəki versiya

Şablon:Şəhər


Aaxen (Axen) — Almaniyanın qərbində Şimali Reyn-Vestfaliya vilayətində, Hollandiya və Belçika ilə sərhəd bölgədə yerləşən bir şəhərdir. Əhalisi 258.380 min (2009) nəfərdir. Şəhərdə əsas texiniki universitetlərdən biri olan "Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule" yerləşir.

Tarixi oçerk

Axen eramızın 1-ci əsrinə aid Qədim Roma yaşayış məskəni Akve Qranninin yerində salınmışdır. 8-ci əsrin sonunda Frank imperiyasının paytaxtı, orta əsrlərdə isə mədəni və siyasi mərkəzi olmuşdur. Axen 1170-ci ildə birinci, 1330-cu ildə isə ikinci qala divarları (dövrümüzədək 4 bürc və 2 darvaza qalmışdır) ilə möhkəmləndirilmişdir.

1562-ci ildə kralların tacqoyma mərasimi Frankfurt-Mayn şəhərinə köçürüldükdən sonra tənəzzülə uğramışdır. 1794-cü ildə fransızlar tərəfindən işğal olunan Axen Vyana konqresinin qərarı ilə Prussiyanın ərazisinə qatılmışdır (1815). 1871-ci ildən Almaniyanın tərkibindədir. 1943–45-ci illərdə böyük dağıntılara məruz qalmışdır. Şəhərdə imperator Böyük I Karl saray kompleksinin (8–9 əsrlər) qalıqları saxlanılmışdır. Axen saray kompleksinin ətrafında inkişaf etmişdir.

Mədəniyyət müəssisələri

Axen 1238-ci ildən xristian müqəddəs əşyalarının nümayiş olunduğu mərkəzə və katoliklərin ziyarətgahına çevrilmişdir. Ümumdünya irsinin siyahısına salınmış baş kilsə (burada 1531-ci ilədək 32 alman imperatorunun tacqoyma mərasimi keçirilmişdir), imperator saray kapellası (786–798, memar Metsli Odo; Karolinqlər intibahı dövrünün ən parlaq memarlıq nümunəsi), qotik üslubda Qroshauz (keçmiş ratuşa, 1267, hazırda şəhər arxivi), Ratuşa (təqribən 1333–76, 1898–1902-ci illərdə yenidən qurulmuşdur; imperator zalında Axen Retelin I Karlın həyatından bəhs edən freskaları, 1840–51), barokko üslubunda fəvvarə və I Karlın tunc heykəli (1620), Elizen -brunnen fəvvarəsi (1822–27, memar Y.A. Kremer) Axenin ən məşhur memarlıq abidələrindəndir.

Ali texniki məktəb (1870; 1880-ci ildən universitet statusu), Müqəddəs Qriqori kilsə musiqisi ali məktəbi (1881), kütləvi kitabxana (1831), Syurmondt (1882, antik və Avropa incəsənəti), diyarşünaslıq, “Kuven-Muzeum” (18–19-cu əsrlər, dekorativ tətbiqi sənət), beynəlxalq qəzet (1885) muzeyləri, şəhər teatrı (1751), “Qrents land teater″, “Blekaut” teatrı; musiqili teatr (2000) var.

İqtisadiyyatı

Axenin iqtisadiyyatında əsas yeri xidmət sferası tutur. Axen elmi-tədqiqat və təcrübə-konstruktor işləmələri, işgüzar xidmətlər və ticarət (o cümlədən beynəlxalq) üzrə böyük mərkəzdir. Maşınqayırmanın elektrotexnika, elektronika, kömür sənayesi üçün avadanlıq istehsalı sahələri ən çox inkişaf etmişdir. Burada çoxsaylı elmi kadrlar cəmləndiyindən elmtutumlu istehsal (o cümlədən təcrübə-sınaq işləri), sürətlə inkişaf edir. Axen Almaniyanın ən böyük daş kömür hövzələrindən birinin mərkəzidir. Şəhərin sənayesi kömür hasilatı üzrə ixtisaslaşmışdır. Axendə kimya, rezin-texnika, yeyinti, toxuculuq, şüşə-keramika sənayesi müəssisələri fəaliyyət göstərir. Şəhərin ətrafında olan mədənlər Romalıların dövründən istismardadır Axenin 20 km-liyində Yulix nüvə tədqiqatları mərkəzi yerləşir. Axen balneoloji kurortdur. Əsas təbii müalicə amili çoxsaylı (təqribən 40) termal (temperatur 75° C-yədək, Mərkəzi Avropada ən isti) mineral bulaqlardır.

Nəqliyyat

Eyni zamanda şəhər böyük bir dəmiryolu mərkəzi və mühüm nəqliyyat qovşağıdır. Daha çox dəmiryol Moskva–Berlin–Paris transavropa dəmiryol magistralı Axendən keçir. Sərnişin dövriyyəsinin həcminə görə ölkədə ilk yerlərdən birini tutur. [1]

Partnyor şəhərlər

Partnyor şəhərlər aşağıdakıdır:

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

Vikianbarda Aaxen ilə əlaqəli mediafayllar var.
Vikimənbədə Aaxen ilə əlaqəli məlumatlar var.
Vikisitatda Aaxen ilə əlaqədar sitatlar var.


İstinadlar

  1. ↑ Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh. 210–211. ISBN 978-9952-441-02-4.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Aaxen&oldid=4002770"