Araqonit: Redaktələr arasındakı fərq
k Kateqoriya:Azərbaycan mineralları əlavə olundu HotCat |
kRedaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1: | Sətir 1: | ||
[[Şəkil:Aragonite.jpg|200px|thumb|right|Araqonit]] |
|||
{{Mineral |
{{Mineral |
||
| ad = Araqonit – Ca [CO<sub>3</sub>] |
| ad = Araqonit – Ca [CO<sub>3</sub>] |
||
| boxwidth = |
| boxwidth = |
||
| fon rəngi = |
| fon rəngi = |
||
Sətir 9: | Sətir 7: | ||
| ölçü = |
| ölçü = |
||
| alt = |
| alt = |
||
| izah = |
| izah =Araqonit, Lerik rayonu |
||
| kateqoriya = |
| kateqoriya = |
||
| formul = |
| formul = |
||
Sətir 65: | Sətir 63: | ||
}} |
}} |
||
⚫ | |||
'''Araqonit''' ([[İspaniya|İspaniyada]] [[Araqon]] [[Vilayət|vilayətinin]] adından) – təbii karbonatlar sinfindən [[Mineral|mineral]]; kalsitin polimorf modifikasiyası. Kimyəvi tərkibi CaCO3. [[Kalsium]] qismən Sr, Pb və Zn-lə, bəzən Ba və Mg-la əvəzlənir. [[Qurğuşun|Qurğuşunlu]] Araqonit - tarnovitsit, [[Sink|sinkli]] Araqonit – nikolsonit adlanır. Sinqoniyası rombikdir. [[Kristallar|Kristalları]] iynəvarı və prizmatik, aqreqatları böyrəkvarı, radial şüalı və s. Rəngi ağ, sarımtıl, bəzən boz, yaşıl olur. [[Şüşə]] parıltılıdır. Sərtliyi 3,5–4; sıxlığı 2900–3000 kq/m3. Adətən, isti [[Mineral su|mineral sulardan]] pizolit şəklində ayrılır. [[Molyusklar|Molyusk]] qabığının sədəf örtüyünün və [[Mirvari|mirvarinin]] əsas tərkib hissəsidir. İri yatağı Baham arının şelf zonasındadır. [[Azərbaycan|Azərbaycanda]] [[İstisu]], Tutqunçay hövzəsi və s. yerlərdəki mineral [[Bulaqlar|bulaqların]] ətrafında və [[Şərur rayonu|Şərur rayonunda]] ([[Naxçıvan Muxtar Respublikası|Nax. MR]]) yığıntıları (travertin) var. [[Kimya]] və [[Şüşə|şüşə]] sənayesi, [[Sement|sement]] istehsalı üçün xammaldır. <ref>{{AME|1|586}}</ref> |
|||
⚫ | |||
Kalsitlə dimorfdur. |
Kalsitlə dimorfdur. |
||
Sətir 75: | Sətir 71: | ||
== Xassələri == |
== Xassələri == |
||
Rəng – rəngsiz, qar kimi ağ, nisbətən az – sarımtıl, çəhrayı, yaşılımtıl, göyümtül, açıq-boz, bənövşəyi, qırmızı, nadir hallarda – qara; Mineralın cizgisinin rəngi – ağ; sarımtıl; Parıltı – şüşə; Şəffaflıq – şəffaf, işıqkeçirən, bəzən tutqun; Sıxlıq – 2,95; Sərtlik – 3,5-4; Ayrılma – {010} üzrə orta, {110} üzrə qeyri-mükəmməl; Sınıqlar – yarımqabıqvarı; Lüminessensiya – açıq-bənövşəyi rəngli zəif, katod şüalarında bəzən narıncı Lüminessensiya; Morfologiya – kristallar: qısaprizmatikdən uzunprizmatikədək, iynəvari-piramidal, baltayaoxşar, nizəşəkilli; İkiləşmə: tək kristallara nisbətən tez-tez rast gəlir, {110} üzrə; hərdənbir psevdoheksaqonal görünüşlü qarşılıqlı nüfuzetmə üçləşmələri, altılaşmalar; bəzən polisintetik İkiləşmə; Mineral aqreqatları: böyrək- və dərzşəkilli, radial-şüalı, çubuqvari, mərcanabənzər– «dəmir çiçəkləri», paralel-lifli kütlələr, kristallik qabıqlar, stalaktitlər, stalaqmitlər, oolitlər, «noxud (kürü) daşları», konkresiyalar; əksər mollüskaların qabıqlarının daxili səthində sədəfi təbəqəciklər; bir sıra mollüskaların qabıqlarının içərisində əmələ gələn mirvari dənələri. |
|||
== Mənşəyi və yayılması == |
== Mənşəyi və yayılması == |
||
Əsasən ekzogen şəraitdə biogen və xemogen-çökmə proseslər nəticəsində əmələ gəlir. Evaporitlərdə, gillərdə, çökmə dəmir filizlərində, kükürd yataqlarında, bəzən sulfid yataqlarının oksidləşmə zonalarında və hiperbazitlərin aşınma qabıqlarında rast gəlir. Hidrotermal proseslərdə də əmələ gəlir. Effuziv süxurların badamcıqlarında və çatlarında müşahidə olunur. Termal bulaqların çöküntülərində qeyd edilir. Çox vaxt metamorfik mənşəli karbonat süxurlarında (mərmər və b.) müşahidə edilir. |
[[Şəkil:Aragonite.jpg|200px|thumb|right|Araqonit]]Əsasən ekzogen şəraitdə biogen və xemogen-çökmə proseslər nəticəsində əmələ gəlir. Evaporitlərdə, gillərdə, çökmə dəmir filizlərində, kükürd yataqlarında, bəzən sulfid yataqlarının oksidləşmə zonalarında və hiperbazitlərin aşınma qabıqlarında rast gəlir. Hidrotermal proseslərdə də əmələ gəlir. Effuziv süxurların badamcıqlarında və çatlarında müşahidə olunur. Termal bulaqların çöküntülərində qeyd edilir. Çox vaxt metamorfik mənşəli karbonat süxurlarında (mərmər və b.) müşahidə edilir. Birlikdə rast gəldiyi minerallar: [[dolomit]], [[Gips (mineral)|gips]], [[Selestin (mineral)|selestin]], [[stronsianit]], [[siderit]], [[Kalsit (mineral)|kalsit]], [[halit]], [[anhidrit]], [[Sərbəst kükürd (mineral)|sərbəst kükürd]], [[gil mineralları]], [[Seolit|seolitlər]] və b. Mineralın tapıldığı yerlər: Molina ([[İspaniya]]); Karlovı-Varı ([[Çexiya]]); [[Bolqarıstan]]; [[Rumıniya]]; Nuqsuak ([[Qrenlandiya]]); [[Siciliya]] ([[İtaliya]]); Xaydarkan ([[Mərkəzi Asiya|Orta Asiya]]) və b. Azərbaycanda [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|Naxçıvan MR]] ərazisində araqonit oniksinin Sirab yatağı və Badamlı təzahürü yerləşir. Adətən kalsit və araqonit oniksi ilə təmsil olunmuş bir sıra təzahürlər [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarında cəmləşmişdir. Araqonit [[Lerik rayonu|Lerik rayonunda]] da (Kəlvəz yatağı) qeyd olunur. Onun Daşkəsən dəmir, Göydərə xromit yataqlarındakı və başqa obyektlərdəki tapıntıları mineraloji cəhətdən maraq doğurur. Araqonitin bitki qalıqları üzrə psevdomorfozaları Darrıdağ ([[Culfa rayonu|Culfa]]) mərgümüş və Ağqaya civə yataqlarında qeyd edilmişdir. |
||
== Tətbiqi == |
== Tətbiqi == |
||
Araqonit oniksi yaxşı dekorativ daşdır. |
Araqonit oniksi yaxşı dekorativ daşdır. |
||
== |
== Həmçinin bax == |
||
* [[Dolomit]] |
|||
* [[Kalsit (mineral)|Kalsit]] |
|||
⚫ | |||
* [[Gips (mineral)|Gips]] |
|||
* [[Selestin (mineral)|Selestin]] |
|||
⚫ | |||
* [[Siderit]] |
|||
* [[Halit]] |
|||
⚫ | |||
* [[Anhidrit]] |
|||
* [[Sərbəst kükürd (mineral)|Sərbəst kükürd]] |
|||
== İstinad == |
|||
* [[Gil mineralları]] |
|||
* [[Seolit]] |
|||
==Xarici keçidlər== |
|||
* [http://www.minerals.net/mineral/aragonite.aspx THE MINERAL ARAGONITE] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[Kateqoriya:Minerallar]] |
[[Kateqoriya:Minerallar]] |
||
[[Kateqoriya:Azərbaycan mineralları]] |
[[Kateqoriya:Azərbaycan mineralları]] |
10:50, 31 iyul 2017 tarixindəki versiya
Araqonit – Ca [CO3] | |
---|---|
| |
Ümumi məlumatlar | |
Kateqoriya | Mineral |
Formul (təkrarlanan vahid) |
CaCO₃ |
Strunz təsnifatı | V/B.04[1] |
Xüsusiyyətləri | |
Kristalloqrafik sinqoniya | rombik[d][2] |
Zolaq rəngi | ağ |
Sıxlıq | 2,93 q/sm³ |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Araqonit – Ca [CO3] - rombik sinqoniya. Rast gəlmə tezliyi şkalası: tez-tez rast gələn.
Kalsitlə dimorfdur.
Növ müxtəliflikləri
Bariumlu, qurğuşunlu, stronsiumlu ( ~6% SrO), sinkli (~10% ZnO) araqonitlər.
Xassələri
Rəng – rəngsiz, qar kimi ağ, nisbətən az – sarımtıl, çəhrayı, yaşılımtıl, göyümtül, açıq-boz, bənövşəyi, qırmızı, nadir hallarda – qara; Mineralın cizgisinin rəngi – ağ; sarımtıl; Parıltı – şüşə; Şəffaflıq – şəffaf, işıqkeçirən, bəzən tutqun; Sıxlıq – 2,95; Sərtlik – 3,5-4; Ayrılma – {010} üzrə orta, {110} üzrə qeyri-mükəmməl; Sınıqlar – yarımqabıqvarı; Lüminessensiya – açıq-bənövşəyi rəngli zəif, katod şüalarında bəzən narıncı Lüminessensiya; Morfologiya – kristallar: qısaprizmatikdən uzunprizmatikədək, iynəvari-piramidal, baltayaoxşar, nizəşəkilli; İkiləşmə: tək kristallara nisbətən tez-tez rast gəlir, {110} üzrə; hərdənbir psevdoheksaqonal görünüşlü qarşılıqlı nüfuzetmə üçləşmələri, altılaşmalar; bəzən polisintetik İkiləşmə; Mineral aqreqatları: böyrək- və dərzşəkilli, radial-şüalı, çubuqvari, mərcanabənzər– «dəmir çiçəkləri», paralel-lifli kütlələr, kristallik qabıqlar, stalaktitlər, stalaqmitlər, oolitlər, «noxud (kürü) daşları», konkresiyalar; əksər mollüskaların qabıqlarının daxili səthində sədəfi təbəqəciklər; bir sıra mollüskaların qabıqlarının içərisində əmələ gələn mirvari dənələri.
Mənşəyi və yayılması
Əsasən ekzogen şəraitdə biogen və xemogen-çökmə proseslər nəticəsində əmələ gəlir. Evaporitlərdə, gillərdə, çökmə dəmir filizlərində, kükürd yataqlarında, bəzən sulfid yataqlarının oksidləşmə zonalarında və hiperbazitlərin aşınma qabıqlarında rast gəlir. Hidrotermal proseslərdə də əmələ gəlir. Effuziv süxurların badamcıqlarında və çatlarında müşahidə olunur. Termal bulaqların çöküntülərində qeyd edilir. Çox vaxt metamorfik mənşəli karbonat süxurlarında (mərmər və b.) müşahidə edilir. Birlikdə rast gəldiyi minerallar: dolomit, gips, selestin, stronsianit, siderit, kalsit, halit, anhidrit, sərbəst kükürd, gil mineralları, seolitlər və b. Mineralın tapıldığı yerlər: Molina (İspaniya); Karlovı-Varı (Çexiya); Bolqarıstan; Rumıniya; Nuqsuak (Qrenlandiya); Siciliya (İtaliya); Xaydarkan (Orta Asiya) və b. Azərbaycanda Naxçıvan MR ərazisində araqonit oniksinin Sirab yatağı və Badamlı təzahürü yerləşir. Adətən kalsit və araqonit oniksi ilə təmsil olunmuş bir sıra təzahürlər Kəlbəcər və Laçın rayonlarında cəmləşmişdir. Araqonit Lerik rayonunda da (Kəlvəz yatağı) qeyd olunur. Onun Daşkəsən dəmir, Göydərə xromit yataqlarındakı və başqa obyektlərdəki tapıntıları mineraloji cəhətdən maraq doğurur. Araqonitin bitki qalıqları üzrə psevdomorfozaları Darrıdağ (Culfa) mərgümüş və Ağqaya civə yataqlarında qeyd edilmişdir.
Tətbiqi
Araqonit oniksi yaxşı dekorativ daşdır.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- THE MINERAL ARAGONITE
- Арагонит в энциклопедии GEO-WIKI
- Арагонит на Кристаллов.NET
- Арагонит в базе webmineral.com
Mənbə
"Azərbaycan mineralları" // Bakı, "Nafta-Press" nəşriyyatı, 2004