Qazax rayonu: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
||
Sətir 370: | Sətir 370: | ||
* [[Çingiz Alqazax]] (Şıxlinski) (d. [[1938]] - ö. [[1992]]) — Hərbi təyyarəçi, albay (polkovnik). |
* [[Çingiz Alqazax]] (Şıxlinski) (d. [[1938]] - ö. [[1992]]) — Hərbi təyyarəçi, albay (polkovnik). |
||
* [[Oktay Seyidov]] (d. [[1959]] – ö. [[2003]]) [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Gəncə]] şəhərinin və [[Goranboy]], [[Tovuz]], [[Culfa]], [[Babək]], [[Göygöl]], [[Daşkəsən]] rayonlarının keçmiş Hərbi komissarı, [[Polkovnik-leytenant]], Şair. Azərbaycanda ən gənc hərbi komissar olmuşdur. |
* [[Oktay Seyidov]] (d. [[1959]] – ö. [[2003]]) [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Gəncə]] şəhərinin və [[Goranboy]], [[Tovuz]], [[Culfa]], [[Babək]], [[Göygöl]], [[Daşkəsən]] rayonlarının keçmiş Hərbi komissarı, [[Polkovnik-leytenant]], Şair. Azərbaycanda ən gənc hərbi komissar olmuşdur. |
||
* İmran Məmmədov- |
* İmran Məmmədov- Silahlı Qüvvələrin Polkovniki. Qaymaqlı kəndindəndir. |
||
* [[İsa Vəliyev]] - Heydər Əliyev adına hərbi akademiyanın qərargah rəisi, Polkovnik-leytenant |
* [[İsa Vəliyev]] - Heydər Əliyev adına hərbi akademiyanın qərargah rəisi, Polkovnik-leytenant |
||
* [[Qaratel Hacımahmudova]]— (1948-1992) [["Azərbaycan Bayrağı" ordeni]] ilə təltif olunmuş [[Qarabağ müharibəsi]] [[şəhid]]i. |
* [[Qaratel Hacımahmudova]]— (1948-1992) [["Azərbaycan Bayrağı" ordeni]] ilə təltif olunmuş [[Qarabağ müharibəsi]] [[şəhid]]i. |
12:15, 23 oktyabr 2017 tarixindəki versiya
Bu məqalə Qazax rayonu haqqındadır. Digər mənalar üçün Qazax (dəqiqləşdirmə) səhifəsinə baxın. |
Qazax rayonu | |
---|---|
41°05′36″ şm. e. 45°21′58″ ş. u. |
|
Ölkə | |
İnzibati mərkəz | Qazax |
Tarixi və coğrafiyası | |
Yaradılıb | 8 avqust 1930 |
Sahəsi |
|
Hündürlük | 396 m |
Saat qurşağı | |
Əhalisi | |
Əhalisi | 94 710[1] nəfər |
Rəqəmsal identifikatorlar | |
ISO kodu | AZ-QAZ |
Telefon kodu | +994 2229 |
Poçt indeksi | AZ3500 |
Avtomobil nömrəsi | 35 |
Rəsmi sayt | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Qazax rayonu — Azərbaycan Respublikasında inzibati – ərazi əiya
Etimologiya
Azərbaycanda, Qazaxıstanda, Rusiyada bi çox görkəmli araşdırıcı alimlər bu sözün açımıyla bağlı həm bir-birinin üstünə düşən, həm də bir-birindən fərqli ideyalar irəli sürüblər. Azərbaycan türklərinin soykökünün yorulmaz tədqiqatçısı Mirəli Seyidovun "Azərbaycan" jurnalının 1981-ci il tarixli II sayında və "Azərbaycan xalqının soykökünü düşünərkən" adlı əsərində (1989. s.90-118) "Qazax" söz-adıyla bağlı elmi- nəzəri cəhətdən tutumlu araşdırması bu sahədə atılan mühüm addım kimi diqqəti cəlb edir. Mirəli Seyidov "Qazax" sözünün açımından bəhs edən təxminən yüzdən artıq mənbədən yararlanaraq edərək fikrini aşağıdakı kimi ümumiləşdirir: "Qazax sözü 200 ildən çoxdur ki, araşdırıcıların diqqətindən yayınmır. Hə üçün bu müddətdə "Qazax" söz-adı araşdırıcılara təslim olmamışdır? Bunun deyəsən, bir səbəbi vardır. Araşdırıcılar söz-adın ilkin mənasında deyil, bizcə, onun sonradan qazandığı mənalara əhəmiyyət vermişlər" (s.90). Yəni bu sözün sonradan qazılmış "elindən ayrı düşmüş", "sərgərdan gəzən", "ucalıq", "sərhəd gözətçisi", "dəli atlı", "azad adam", "tabe olmayan", "yüksəklik" və s. mənaları "Qazax" sözünün ilkin, həqiqi mənasını çox mürəkkəb bir məcraya yönəldib. Mirəli Seyidov bu sözün Qazax xalqı, Don kazakları ilə oxşar adlılıq ilgisindən yan keçməyin mümkünsüz olduğuna diqqəti çəkib. O, XVIII əsr rus tədqiqatçıları N. Georgi, Y. O. Rozner, İ. V. Zasedelova və başqalarının "Don kazaklarının rus və tatar qarışığı görünüşləri var" kimi mülahizələrindən, rus knyazlarının poloveslər adlanan qıpçaqları hərbi yürüşlər zamanı icarəyə götürdükləri (s.100) haqqında tarixi həqiqətlərdən bəhs edib. Mirəli Seyidov akademik Ziya Bünyadovun "Azərbaycan VII-IX əsrlərdə" əsərindəki "ərəb müəllifi Əl-Kufiyə görə, (IX əsr) 731/732-ci ildə ərəb sərkərdəsi Mərvan ibn Məhəmməd hərbi qərargahını Kasalda (Kazaxda) yerləşdirdi. O, Kasaldan Daryal keçidi vasitəsilə xəzərlərin diyarına hücuma keçirdi" (s.110) kimi məlumata da diqqət yetirir. Əl Kufini məlumatı, Qazaxın tarixini 732-ci ildən hesab etmək cəhdi sonradan yanlış fikirlərin meydana gəlməsinə səbəb olub. Qazaxların və xəzərlərin etnik mənsubiyyəti nəzərə alınmayıb. Ərəblərin Kasalı (Qazaxı) işğal etdikləri tarix Qazaxın yaranması tarixi kimi qeyd edilib.
2007-ci ildə nəşr olunmuş "Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti"ndə [2] deyilir: "Qazax VII əsrdə meydana gəlmişdir. Bu toponim özündə qıpçaq mənşəli Qazax etnik birliyinin adını əks etdirir. Qazaxlar buranın qədim sakinləridir. Ancaq qıpçaqların müəyyən hissəsi buraya sonralar da gəlmişdir" (s.45). Lüğətdə "Qazax" sözünün ilkin mənasının etnonimlə bağlı olduğunun göstərilməsi məqsədəuyğundur. "Qazax VII əsrdə meydana gəlmişdir" fikri isə ərəblərin Qazaxda hərbi qərargah qurması haqqında tarixi məlumatın təkrarıdır. Qazaxların birmənalı şəkildə qıpçaq etnik birliyinə daxil edilməsi mülahizəsində də mübahisə doğuracaq məqamlar vardır. Ona görə də tarixi-etnoqrafik mənbələrdə "Qazax" söz-adı ilə bağlı fikirlərə müraciət etməyi lazım bildik. Məlum olduğu kimi, bu sözün tərkibcə, kas/kaz, kas/xaz birləşmələrindən əmələ gəldiyini Azərbaycan alimləri ilə yanaşı, digərləri də təsdiqləyiblər. Qazaxıstan alimlərindən A. Əbdülrəhmanov "Qazax" sözünün kas/sak etnonimlərinin birləşməsindən əmələ gəldiyini və xalq adını ifadə etdiyini əsaslandırmağa diqqət yetirib. "Qazax" toponiminin etnodilçilik mövqeyindən tədqiqi bu sözün həqiqi mənşəyini öyrənməkdə başlıca amil olduğunu özünü göstərməkdədir.
Görkəmli dilçi Ə. Dəmirçizadə "Kaspi" etnotoponimindən bəhs edərkən göstərir ki, bu söz tayfa adını əks etdirir. Alim daha irəli gedərək Xəzər adı ilə Kaspi adı ilə eynilik olduğunu bildirir: "Kaspilər və xəzərlər, kalar və kas/xaz-lar eyni tayfadır. Bu adlardakı "pi", "ar" şəkilçiləri cəmlik bildirir" (Ön söz. 1968. s.29-30). Buradan aydın olur ki, Xəzər dənizinin dərinliyində tükənməz sərvətlər mövcud olduğu kimi, xəzərlər də Azərbaycan türklərinin təşəkkülündə fəal iştirak etmiş türk etnoslarından biridir. Əsrlərin dolanbaclarında itib-batmaq zorunda qalan xəzər tayfa birliyinin izlərini bu gün Bütöv Azərbaycanda daha çox rast gəlmək mümkündür. Belə izlərdən biri də "Qazax" söz-adı ilə bağlıdır.
Tarixçi Rəşid bəy İsmayılov 1923-cü ildə nəşr edilmiş "Azərbaycan tarixi"[3] əsərində yazır: "Xəzər tayfasının əxlafı olan Qazax...türkləri Qafqaz dağlarının cənub vadilərində yurd salmışdılar" (s.17). Türkiyəli alim M. F. Lırzıoğlu Qazax və Borçalıdan bəhs edərkən göstərir ki, bu iki xalq Kuman-Xəzər uruğundan sayılırlar. Ərəb tarixçisi İbn Xordadbeh IX əsrdə "Arran, Sizran, Əs-Sisakan vilayətlərini "Xəzərlər ölkəsi" kimi tanıdıqlarını qeyd edib ("Azərbaycan VII-IX əsrlərdə", s.173). Eradan əvvəl 331-ci ildə İsgəndərin III Daranın ordusunu Qavqamel döyüşündə məğlub etməsindən bəhs edən mənbədə Cənubi Azərbaycanın skif (isgid), sakasin və Kaspiana (Xəzər) torpaqları haqqında məlumat verilir. Tarixçi Herodotun yazdığına görə, eradan əvvəl IX-VII əsrlərdə isgid tayfalarının güclü dalğası olan saklar qədim Qafqazın, Azərbaycan ərazisinin sakinləri idilər [4].
Tədqiqatçı müəllim Ayaz Əhmədov yazır ki, Ön Asiyada, Urmiya ətrafında yaşadıqları dövrdə subi (sabir), suvar adıyla tanınan tayfalar Midiya dövründə sak (şişpapaq sak) adlanan kaspilər (xəzərlər) Şimali Qafqaza və Orta Asiyaya köçməmişdən əvvəl Cənubi Qafqazda və Cənubi Azərbaycanda məskunlaşmışlar [5]. 1728-ci ildə tərtib edilmiş "Dəftəri müfəssəli əyaləti Tiflis"də Qazaxın dörd nahiyəyə: "İncu", "Ağstav", "Türk" və "Suvar" nahiyyələrinə bölündüyü qeyd olunub. Deməli, Suvar (sabir) etnonimi XVIII əsrə qədər öz varlığını hifz etmiş və tariximizin təkzibedilməz şahidinə çevrilib. Bu şahidlik sak etnoniminin Qazax söz-adı ilə əlaqəsi haqqında ehtimalları gücləndirir.
Tarixi mənbələrdə eradan eradan əvvəl sak, skif (isgid), işğuz (oğuz), hun, xəzər, kaspi, qıpçaq, nəhayət, poloves adlanan türk tayfaları müxtəlif adlar danışasalar da bir-birilə qırılmaz tellərlə bağlı oub, bir vəhdət təşkil ediblər. Bu tayfalarla bağlı araşdırmaları nəzərdən keçirdikdə olduqca düşündürücü faktlar diqqəti cəlb edir.
Görkəmli etnoqraf Qiyasəddin Qeybullayev yazır: "Saklar (skif tayfaları) miladdan qabaq VII əsrdə Cənubi Qafqazda çarlıq yaratmışlar. Çarlığın mərkəzi indiki Gəncə bölgəsini əhatə edən Sakasena idi. Bibliyada Sakasena Aşkenaz (işquz-oğuz-Ə.F) adı ilə qeyd olunmuşdur.[6].
Türklük, milli kimlik düşüncəsinin öndərlərindən olan Oljas Süleymenovun "Az i Ya"(1975) [7] əsərində şumer-türk dilləri arasında ilişgilərin ortaya çıxarılması etnodilçilik tarixində yeni mərhələnin başlanğıcı kimi türkologiyada sonsuz canlanmaya səbəb olub. İkiçayarası (Dəclə və Fərat) ərazidə Mesopotomiyada meydana gələn Şumer-türk dil və adət-ənənə ilişgiləri türk tayfalarının Altaylardan köç etməsi haqqında Avropa, rus, fars və başqa tarixçilərin üç əsrə yaxın bir müddətdə kök salmış "nəzəriyyələrini" kökündən sarsıdıb. Nəticədə "Eradan əvvəl Azərbaycanda, bütövlükdə Ön Asiyada konkret soy adından asılı olmayaraq türklərin məskun olması artıq heç bir şübhə doğurmur" [8] fikrinin doğulmasına zəmin yaradıb.
Antropoloq alim Kərəm Məmmədov tədqiqat nəticəsində müəyyənləşdirib ki, Azərbaycan bütün türklər üçün filtrasiya məkanı olub: "Türk irqi dünyaya Azərbaycandan yayılıb. Sibirin dərinliklərinə qədər gedib çatıb". Alim fikrini Azərbaycan dilində tələffüz zamanı "y" səsindən daha çox istifadə edilməsini qıpçaq deyimi, sözlərin sonunda "gəleyəm", gedeyəm" deyilməsini bulqar, "gələcəyəm", "gedəcəyim"i isə oğuz tələffüzü kimi səciyyələndirir [9]. Göstərilən mənbələr Qazax etnotoponiminin mənşəyinin araşdırılmasında ümumtürk tarixinə istinad edilməsinin başlıca amil olduğunu ortaya qoyur.
Vaxtıyla pantürkist xofunun təsiri altında Qazax etnotoponiminin, türklük tarixini, etnolinqvistika həqiqətini nəzərə almadan tədqiq olunması bir sıra subyektiv mülahizələrin meydana gəlməsilə nəticələnib. "Azərbaycanın coğrafi adları" (1972. s.67) kitabında deyilir: "Qazax-xalq adıdır. Qazaxlılar Azərbaycana XI əsrdə köçmüşlər. Gürcüstana etdikləri hərbi xidmətə görə onlar Qazax mahalında (qəzasında) yerləşdirilmişlər". Sovet tarixşünaslığının Azərbaycan xalqına qərəzli münasibəti tam çılpaqlığıyla bu cümlələrdə öz əksini tapır. Digər elm sahələrində də buna bənzər, yanlış, milli dövlətçiliyimizə, mənəviyyatımıza yadlığı ilə seçilən mülahizərələ rast gəlmək olur. Gürcü çarı II Georginin XI əsrdə Qazaxları Şimali Qafqazdan dəvət edərək Şərqi Gürcüstanda yerləşdirməsi haqqında fikir də həqiqətə uyğun deyildir.
Tarixçi-qorqudşünas alim Hüseynqulu Məmmədov "Dədəm Qorqud keçən yerdi bu yerlər" [10] əsərində polyak alimi İ. Şopenə əsaslanaraq qeyd olunan fikirləri təkzib edir. İvan Şopen göstərib ki, II Georgi ona yaxından kömək etdiklərinə görə Şimali Qafqazdan deyil, Qazax əyalətindən 1451 ailənin Gürcüstanda yerləşdirilməsinə nail olub. İ. Şopen 480 Qarapapaq, 98 Qafarlı, 12 Qarabağlı, 12 Əli Şərurlu və s. adlı ailəni Qərbi Gürcüstana dəvət edildiyini də yazıb. Beləliklə, tarixi-etnoqrafik və dilçilik elmlərinə dair mənbələrə əsaslanaraq zamanın müxtəlif dönəmlərində boy verib, parlamış eyni köklü türk tayfalarının etnik-genetik varisi olan qıçaq-oğuz mənşəli qazaxların ərəb işğalından minillər qabaq Cənubi Qafqazın daimi sakinləri olduqlarına şübhə yeri qalmayıb.
Azərbaycan dilinin dialekt və şivələrində, folklor örnəklərində oğuz-qıpçaq tayfalarının dil xüsusiyyətləri üst-üstə düşdüyü üçün türkoloqlar Tofiq Hacıyev və Kamil Vəliyev "Azərbaycan dil tarixi" (1983. s.36) əsərində "oğuz-qıpçaq dilləri" ifadəsini işlətməyi lazım bilməyib, "oğuz-qıpçaq dili" ifadəsini daha düzgün sayıblar. Bu mülahizə və aşağıda qeyd edəcəyimiz digər mənbələr "Azərbaycan toponimləri ensiklopedik lüğəti"ndə işlənən "qıpçaq mənşəli Qazax etnik birliyi" ifadəsinin özünü tam şəkildə doğrultmadığını göstərir. Çünki 50 milyonluq Azərbaycan türkü kimi Aran və Dağlıq Qazax da eyni soylu, eyni köklü türk tayfalarının daimi və əzəli məskəni olub.
Tarixşünaslıqda türk tayfa birlikləri birinci minilliyə qədər daha çox hun adı ilə tanınıblar. Romalı Yevseniy İveroni IV əsrdə şahidi olduğu bir hadisə haqqında yazır ki, "bütün Şərq, Qafqaz hunların hücumundan dəhşətə gəldi. Onlar İsgəndər bəndini aşaraq sasaniləri və bizansları öz təsirləri altına aldılar, Sonra Suriyanı, Misiri, Finikiyanı, Fələstini çalıb-çapıb Dərbənddən keçərək yenidən Abşerona, öz yerlərinə, Xəzər sahillərinə gəldilər [11]). Bu tarixi məlumat Azərbaycanın hun, qıpçaq, xəzərlərin və başqa türk tayfalarının məskəni olduğunu bir daha təsdiqləməkdədir. Eyni zamanda "xəzər" sözünün "Kazar" şəklində ifadə edildiyi və "kassar" kimi tələffüz olunduğuna dair bilgilər də məlumdur. Belə mülahizələr Qazax sözünün mənşəcə daha qədim köklərə malik olduğunu göstərir.
Xəzər dənizinin Quzğun dənizi adı ilə məlum olduğun da tarixşünaslıqda qeyd olunub. Bu sözün ilk mənasının etimoloji cəhətdən quz-qun tərkibindən ibarət olduğu (quz-oğuz, qun-hun) diqqəti cəlb edir. Ə.Dəmirçizadə və şərqşünas V.V.Bartold qaz/kas hissəciklərini nəzərdə tutaraq Qafqaz etnotoponiminin də türk mənşəli olduğu fikrini irəli sürüblər. Beləliklə, quz/qun, qaz/kas, kas/xaz-ın eyni sözün fonetik parçaları olduğu ideyası özünü daha çox doğruldur. Bu toponim hissəsiciklərinin özəyində isə "oğuz" etnonimi dayanır. Deməli, ən qədim türk etnosu oğuz digər tayfaların yaranmasında ulu başlanğıc olub [12].
Buradan aydın olur ki, türk tayfaları Azərbaycanda bir vəhdət təşkil ediblər. Odur ki, yalnız qıpçaq, yaxud yalnız oğuz mənşəli türklərdən şərti mənada söhbət açmaq mümkün ola bilər. Buna görə də Azərbaycan türklərinin təşəkkülündə islamaqədərki dövrdə əsas rol oynayan hun-qıpçaq tayfa birlikləri kimi, islamı ilk dəfə qəbul etmiş oğuz tayfaları da bizim üçün ulu əcdad olaraq, qürur mənbəyidir. Birinci minillikdə Şimali Azərbaycanda xristianlığın yayılmasına qarşı ciddi müqafimət göstərən, əslində buna imkan verməyən, sasanilərin farslaşdırma siyasətini puça çıxaran Ön Asiyada, Qafqazlarda türklüyün himayəçisi rolunu davamlı olaraq yerinə yetirmiş hun-qıpçaq, hun-oğuz xəzərlər (kasinlər) də ulu əcdad kultunu yerinə yetiriblər. Tarix boyu Daryal və Dərbənd keçidləri Qafqazın Şimalı ilə Cənubunu birləşdirən ümid körpüləri rolunu oynayıb. Şimali və Cənubi Azərbaycan türkləri ilə eyni soydan olan xəzərlər ərəb işğalına qarşı əsrlərlə müharibələr aparıb, özlərinin türk varlıqlarını şərəflə qoruyublar. Onlar 730/31-ci illərdə ərəblərə qarşı 300 minlik qoşun çıxarıb, onları Diyarbəkrə, Mosula qədər təqib ediblər.
Professor Nizami Cəfərov Azərbaycanda məskunlaşmış savir, bulqar, xəzər türklərindən bəhs edərkən yazır: "Görünür, IX əsrdəki məşhur Babək hərəkatında həmin türklər də bu və ya digər dərəcədə rol oynamışlar" (Azərbaycanşünaslığın əsasları, s.101, B.2002). Döyüşkən, mərd və qürurlu xəzərlər min ildən artıq bir dövrdə rusları Volqanın aşağılarına, Qara dəniz və Xəzər dənizi arasındakı torpaqlara buraxmayıblar. Bununla da türk-islam dünyasına əvəzsiz xidmət göstəriblər. Xəzər padşahı Yusifin bir məktubunda deyilir ki, "mən rusları gəmilərə minib İsmayıl övladının üstünə getməyə qoymuram...Mən onlarla müharibə edirəm. Əgər mən onları bir saat (rahat) buraxsam, onlar bütün İsmayıl övladını Bağdada qədər məhv edərlər (Z.Bünyadov "Azərbaycan VII-IX əsrlərdə",s.113). Ziya Bünyadovun xəzərlər haqqında verdiyi bu məlumat xəzərlərə yeni münasibətin başlanğıcı kimi qəbul edilə bilər.
Son dövrdə ulu əcdadlarımız haqqında həqiqətlərin olduğu kimi təqdim edilməsinə meyl özünü daha çox büruzə verir. Tədqiqatçı Nizami Məmmədovun serb yazıçısı Milorad Paviçin XX əsrin 80-ci illərində yazdığı "Xəzər sözlüyü" romanına dair mülahizəoləri bu münasibətin bariz ifadəsi kimi diqqəti cəlb edir. Milorad Paviçin möhtəşəm əsərində bəşər tarixində mühüm rol oynamış və tarix səhnəsində unudulmaqda olan xəzər türklərinə dərin məhəbbət və sayğısını ifadə edib. Müəllifə görə, roman lüğət (sözlük) deyil və bədii-publisistik məzmun da daşımır. Roman əslində tarixi mənbələrə əsaslanan mühüm sənəddir. Nizami Məmmədov yazır: "Milorad Raviçin özünün və digər xalqların nəslində xəzər möhürü axtarır və sən də bundan qürur duyursan. Bir sözlə, Milorad Paviç "Xəzər sözlüyü" romanı ilə sanki türk unutqanlığına ciddi eyhamlar vurur" [13]. Bu fikir bizi tarixi keçmişimiz haqqında diqqətli olmağa, onu yenidən daha dərindən öyrənməyə səsləyir.
Qazax etnotoponiminin həqiqi mənşəyinin kökündə digər türk tayfalarıyla bərabər, xəzər möhürünün də mövcud olduğunu etiraf etmək lazımdır. Avropalı serb oğlu Milorad Paviç öz nəslinin kökündə "xəzər möhürü" axtarırsa, Azərbaycan türklərinin təşəkkülündə "Türk tayfalarının oğuz-qıpçaq qrupuna mənsub olan" [14] xəzərlərin də iştirak etdiyindən qürur hissiylə danışmaqdan nəyə görə çəkinməliyik?
Qırmızı imperiya dövründə bolşevik-daşnak ideologiyasının keşiyində dayanan, xristianlığa xidmət edən Azərbaycan tarixşünaslığında saxta və zərərli "nəzəriyyələr", "konsepsiyalar" toxuyan bəzi qeyri-milli tarixçilərə "Xəzər sözlüyü" romanı, zənnimcə, ən tutarlı cavab kimi qiymətləndirilə bilər. Bu möhtəşəm əsər türk kimliyimizin etnomədəni səviyyəsinin daha dərindən dərk olunmasına mühüm töhfələrdən biridir. Türk irqinin Azərbaycandan dünyaya yayıldığı haqqında həqiqəti bir daha təsdiqləyən tarixi-publisistik mənbədir. Məhz belə mənbələr Qazax etnotoponiminin mənşəyinə dair həqiqətin ortaya çıxmasına zəmin yaradıb. Tarix səhnəsindən silinib getmiş bir türk qövmü (xalqı) haqqında Xəzər etnomədəni vahidi vasitəsiylə xeyli məlumat əldə etdiyimiz kimi, beş minillik şumer-türk ilişgilərindən üzü bəri sak, hun, isgid, işquz (oğuz), kaspi (xəzər), qıpçaq və başqa adlı, eyni soylu türk tayfalarının etnik varisliyi haqqını yaşadan kas/sak tərkibli Qazax söz-adının həqiqi mənşəyini dərk etməyimiz tam dolğunluğuyla üzə çıxıb.[15]
Tarixi
Qazax vaxtilə oymaq, sultanlıq, sonralar isə qəza mərkəzi olmuşdur. 1909-cu ildən şəhər statusu almış, hazırda isə rayon mərkəzidir. Ehtimallara görə Qazaxın əsası VIII əsrdə ərəb sərkərdəsi Mərvan ibn Məhəmməd tərəfindən qoyulmuşdur. Bu yer haqqında VII əsr hadisələri ilə əlaqədar "Kasak" (Kasaq) kimi ərəb tarixзisi əl – Kufi (IX əsr) də məlumat vermiєdir. Toponim özündə qıpçaq mənşəli "qazax" etnik birliyinin adını əks etdirir. Lakin qıpçaqların bir hissəsi bu zonaya sonralar da gəlmişdir. XI-XII əsrlərdə gürcü çarlarının hərbi qüvvə kimi istifadə etmək məqsədilə Şimali Qafqazdan Şərqi Gürcüstana kütləvi surətdə qıpçaq ailələri köçürdükləri məlumdur. Təkcə 1118-20–ci illərdə gürcü carı IV Qurucu David 45 minlik süvari ordusu olan 225 min qıpcağı Gürcüstanda yerləşdirmişdi. Turkdilli əhali sayca çoxluq təєkil etdiyi ucun Şərqi Gürcüstan XI-XIII-cu əsr gürcü mənbələrində Didi Turkoba (Boyuk turk obası) adlanırdı. Görünür, həmin türkdilli qıpçaqların əksəriyyəti qazaxlar olmuşlar. Bunu Azərbaycanın şimalında və Gürcüstan, Ermənistan ərazilərində yayılmış qazax etnik birliyinə aid etnotoponimlər də sübut edir.[16]
XV əsrin sonlarında Qazax sultanlığı yaradılmışdır[mənbə göstərin]. Səfəvilər dövründə Qazax sultanlığı Qarabağ bəylərbəyliyinə daxil idi.
Qazax sultanlığının hakimləri sultan titulu daşıyırdılar və irsi hakimiyyətə malik idilər. Qazax sultanlığına 3 nəsil rəhbərlik etmişdir. 1-ci nəslə "Qazaxlı" və ya "Alqazaxlı" deyilən Şıxlinskilər aiddir[mənbə göstərin].
Osmanlı sultanı III Əhmədin (1703-1730) dövründə qazaxlılar osmanlıların tərəfinə keçdiyinə görə səfəvilər yenidən Qazaxı geri alarkən "Qazaxlı" tayfasını rəhbərlikdən azad etmiş, onların əvəzinə iranlı Sübhanverdi xan adlı sərkərdəni Qazaxa sultan təyin etmişlər. Bununla da II feodal sülaləsinə Sübhanverdi xan başçılıq etmişdir [mənbə göstərin].
Həmin dövrdə Qazax sultanlığı hələ Qarabağ bəylərbəyliyinə tabe idi. 1736-cı ildə Nadir şah Muğanda özünü şah elan etdi. Lakin Qarabağ bəylərbəyi Uğurlu xan Ziyad oğlu onun hakimiyyətinə öz etirazını bildirdi. Bu səbəbdən Nadir şah taxta əyləşdikdən sonra Gəncə xanının nüfuzunu zəiflətmək üçün Qazax, Şəmşədil və Borçalı mahallarını Kaxetiya çarlığına verdi. Bundan sonra Kaxetiya çarı II İraklinin fərmanı ilə 1774-cü ildə Qazax sultanlığına rəhbərliyə Salahlıda bəylik edən Kosa Mirzalı ağanın nəslindən olan Pənah ağa rəhbər təyin edildi. Bununla III feodal sülaləsinin hakimiyyəti başladı [mənbə göstərin].
1752-ci ildə Qazax sultanlığı II İraklini məğlub edən Şəki xanlığına birləşdirildi, Şəki xanı Hacı Çələbinin vəfatından sonra yenidən II İraklinin vassallığına keçdi. 1801-ci ildə Qazax sultanlığı Qərbi Gürcüstanın təkibində Rusiyaya birləşdirildi. 1819-cu ildə sultanlıq ləğv edilərək distansiyaya çevrildi. 1867-ci il dekabrın 9-da Yelizavetpol quberniyasının tərkibində Qazax qəzasına çevrilmişdir. Qazax qəzası indiki Tovuz, Ağstafa, Qazax rayonlarını və sovet dövründə Ermənistana verilmiş keçmiş Azərbaycan torpaqları olan Dilican dərəsi və Göyçə gölünə qədər əraziləri əhatə edirdi. [mənbə göstərin] 1929-cu ildə Qazax qəzası ləğv olunmuşdur. 1930-cu il avqustun 8-də Qazax rayonu yaradılmış, 1939-cu il yanvarın 24-də bir hissəsi yeni yaradılan Ağstafa rayonuna verilmişdir. 1959-cu il dekabrın 4-də Ağstafa rayonu Qazax rayonundan ayrılmışdır. 1982-ci ildə Qazax rayonunun İncədərə yaylası, Kəmərli, Aslanbəyli və Qaymaqlı kəndlərinin ərazilərinin hissələri, 1986-cı ildə Qazax rayonunun 2500 hektarlıq otlaq əraziləri Ermənistan tərəfindən müxtəlif adlar altında zəbt edilmişdir.[17]
Qarabağ müharibəsi dövründə Ermənistan Azərbaycanla həmsərhəd bütün bölgələrə hücum etmişdir. Bu bölgələrdən biri də Qazax rayonu idi. Ermənistan artıq 1990-cı ildə martın 23-dən 24-ə keçən gecə qabaqcadan təşkil edilən plan əsasında Bağanıs Ayrım kəndinə hücum edərək kəndi işğal etmişlər. 1992-ci ilin aprel ayında isə ermənilər hücum edərək rayonun daha iki kəndini, Barxudarlı və Soflu kəndlərini işğal etdilər. Daha sonrakı illərdə ermənilər Qazaxın daha dörd kəndini işğal etdilər. İşğal olunan kəndlər Aşağı Əskipara, Xeyrimli, Qızılhacılı, Yuxarı Əskipara kəndləridir.[18]
Qədim insan məskəni
Mağara-düşərgə Qazax rayonunun Daş Salahlı kəndindən Anaxatır çayına qədər uzanan Aveydağın Cənub-Şərqində,əhəng qayalığın altındadır. Aveydağ mağaralar qrupundan ən irisidir. Sahəsi -dir. Yarımdairəvi şəkildədir. Qabaq hissəsi dağılmışdır. Qarşı tərəfdən hündürlüyü 4 metrdir. Təbii çatlardan süzülən su damcılarına görə damcılı adlandırılmışdır. Arxeoloji qazıntılar zamanı qarışıq təbəqədən nukleuslar, itiuclu, qaşov, bıçaqvari alətlər, lövhəşəkilli bıçaqlar, ox ucluqları, biz və s. tapılmışdır. Daş məmulatı 8000-dən çox olub 550-dən çoxu alət, qalanı isə qəlpədir. Mağaradan ocaq külləri, kömür qırıntıları, müxtəlif heyvan sümükləri aşkar edilib. Tapıntılar içərisində tünd qırmızı təbii boyalara da təsadüf edilir. Daş məmulatının hazırlanma texnikası, forması və müqayisəsinə görə Orta Paleolit dövrü, Üst Paleolit dövrü, Mezolit dövrü və Neolit dövrünə aiddir.
Gürcüstan ilə Qazax rayonu arasında Aveydağ yerləşir və C.Rüstəmovun arxeoloji axtarışları nəticəsində məlum olmuşdur ki, burada alban xristian məbədinin qalıqları vardır. Strabonun məlumatına görə, albanlar daha çox Aya sitayiş etmiş və İberiya sərhədində onların məbədi olmuşdur. Xristian məbədləri adətən əvvəlki bütpərəst məbədlərinin yerində yaradılırdı. "Aveydağ" sözünün özü də təxmin etməyə imkan verir ki, albanların Ay məbədi burada imiş.
Coğrafi mövqeyi
Qazax rayonu Azərbaycanın şimal-qərbində, Gəncə-Qazax iqtisadi regionunda, Kür çökəkliyi fiziki-coğrafi vilayətində, kiçik Qafqazın dağ silsiləsinin yamaclarından başlayaraq kür çayının sağ sahili boyunca uzanan geniş Gəncə-Qazax düzənliyinin qərb hissəsində, Kür çayının qırağında yerləşir. Ərazisinin sahəsi 699 kilometr kvadrat, əhalisinin sayı 94 710 nəfərdir (2016). Şimal- qərbdən Gürcüstan Respublikası ilə 9 km, qərbdən və cənubdan Ermənistan Respublikası ilə 168 km məsafədə həmsərhəddir. Azərbaycanın ən qərbində yerləşən rayondur. Rayonun ərazisi şərqdən Ağstafa rayonuyla, Şimaldan kür çayıyla və kür çayı vasitəsilə Ağstafa rayonu ilə, şimal-qərbdən Gürcüstanın Sarvan (Marneuli) və Qarayazı (Qardabani) rayonlarıyla, qərbdən Ermənistanın Barana (Noyemberyan), cənubdan Karvansaray (İcevan) və cənub-şərqdən Şəmşəddin (Berd) rayonuyla qonşudur.
Relyefi
Ən hündür yüksəkliyi “Odun” dağıdır (1316 metr). Səthi əsasən dağlıqdır. Cənub hissəsi dağlıqdır və dəniz səviyyəsindən 600-1200 metr yüksəklikdə yerləşir. Şimalda Qarayazı meşəsi və Ceyrançöl düzənliyi yerləşir. Məşhur “Göyəzən”, “Avey” dağları, “Damcılı” bulağı bu rayonun ərazisindədir. Göyəzən dağı öz gözəlliyinə görə Amerika qitəsində yerləşən “Mon-Pele” dağından sonra dünyada ikinci yerdədir. Rayonda Babaqar silsiləsinin şərq sonluğu olan Babaqar dağı yerləşir. Rayonun mərkəzi hissəsindən Ağstafa çayı keçir, şimal-qərbdən İncəsu, Ehram (Anaxatır və ya xram), qərbdən Coğaz və şimal sərhəddi boyunca Kür çayları axır. Kür çayı sahilində dəniz səviyyəsindən hündürlük 100 metr olmaqla cənuba getdikcə tədricən 1000 metrə qədər yüksəlir. Rayonda Coğazçay, Ağstafaçay və Abbasbəyli su anbarları və Candargöl (Ağgöl) gölü yerləşir.
Dağlar
- Odundağ, hündürlüyü 1316 metr. Rayonun qərbində yerləşir.
- Avey (dağ), hündürlüyü 992,5 metr. Daş Salahlıdan 12 km şimal-qərbdə yerləşir. Çöllük ərazilərdən şimal və şimal-qərb istiqamatlərində Aslanbəyli kəndi ilə qonşudur.
- Babaqar dağı, hündürlüyü 700,6 metr. Rayonun qərbində yerləşir.
- Göyəzən dağı, hündürlüyü 250 metr. Abbasbəyli və Alpout kəndlərinin yaxınlığında yerləşir.
Çaylar
- Kür, uzunluğu 1515 km
- Anaxatır (Ehram və ya Xram), uzunluğu 201 km
- Ağstafaçay, uzunluğu 133 km
- Coğazçay, uzunluğu 60 km
- İncəsu, uzunluğu 44 km
Göllər
- Candargöl (Ağgöl), sahəsi 10,6 km² (su həcminə görə ölkədə 2-ci, sahəsinə görə 5-ci yerdədir)
Su anbarları
- Ağstafa su anbarı (Ağstafaçay)
- Coğazçay su anbarı
- Abbasbəyli su anbarı
İqlimi
İqlimi sərt qış və isti yayla xarakterizə olunur. Orta aylıq temperatur yanvarda 0-(-5)°С, iyunda 22-27°С-dir. Qışı qarlı keçir. İllik yağıntı 350–700 mm-dir.
İri yaşayış məntəqələri
Yaşayış məntəqələri — 1 şəhər: Qazax,34 kənd: Daş Salahlı, Çaylı, Xanlıqlar, Ağköynək, Yeni Salahlı,Qarapapaq, , Kommuna, Ürkməzli, Aşağı Salahlı, Orta Salahlı, Yuxarı Salahlı, Dəmirçilər, Alpout, Hüseynbəyli, Canallı, Kosalar, Qazaxbəyli, Aslanbəyli, Qaymaqlı, Kəmərli, Birinci Şıxlı, İkinci Şıxlı, Aşağı Əskipara,Yuxan Əskipara, Xeyrımlı, Bağanıs Ayrım, Qızılhacılı, Barxudarlı, Sofulu, Quşçu Ayrım, Məzəm, Fərəhli, Cəfərli, Bala Cəfərli, Abbasbəyli.
Hal-hazırda Aşağı Əskipara, Yuxarı Əskipara, Xeyrımlı, Bağanıs Ayrım, Qızıl Hacılı, Barxudarlı, Sofulu kəndləri erməni işğalı altındadır.[19]
Əhalisi
1 yanvar 2016-cı il tarixinə olan rəsmi məlumata əsasən rayonda 94.710 nəfər əhali yaşayır. Əhalinin 23410 nəfəri şəhərdə, 71300 nəfəri isə kəndlərdə yaşayırlar. Rayon üzrə əhalinin sıxlığı (nəfər/1 km2) 135 nəfər düşür. Əhalinin orta yaşı 32-dir.[1] Yaşı 100-dən çox olan Qazax sakinlərinin sayı 6 nəfərdir. Əhalinin ümumi sayının 51 %-i kişilər, 49 %-i qadınlardır. Rayonda 267 Qarabağ müharibəsi əlili, 196 şəhid ailəsi, 656 qaçqın və 7836 məcburi köçkün vardır.
2015-ci ildə 681 nigah, 92 boşanma qeydə alınmışdır.
Etnik tərkibi
Etnik qrup |
27 yanvar-3 fevral, 1999-cu il sa.[20] | 13-22 aprel, 2009-cu yıl sa.[21][22] | ||
---|---|---|---|---|
Sayı | % | Sayı | % | |
Cəmi | 81 015 | 100.00 | 89 377 | 100.00 |
Azərbaycanlılar | 80 595 | 99.48 | 88 999 | 99.58 |
Türklər | 126 | 0.16 | 177 | 0.20 |
Kürdlər | 102 | 0.13 | 100 | 0.11 |
Ruslar | 118 | 0.15 | 46 | 0.05 |
Ermənilər | 7 | 0.01 | 4 | 0.00 |
Ukraynalılar | 37 | 0.05 | ... | ... |
Tatarlar | 13 | 0.02 | ... | ... |
Ləzgilər | 6 | 0.01 | ... | ... |
Gürcülər | 2 | 0.00 | ... | ... |
Digərləri | 9 | 0.01 | 51 | 0.06 |
Bələdiyyələr
Qazax rayonunda bələdiyyələr ilk dəfə 1999-cu ildə yaranmışdır. Rayonun 35 yaşayış məntəqəsində 22 bələdiyyə fəaliyyət göstərir. 1 şəhər, 21 kənd bələdiyyələri yerli özünüidarəetmə orqanı kimi şəhər və kəndlərin idarə olunmasında iştirak edir. Onlar Qazax, Daş Salahlı, Çaylı, Kommuna, Kəmərli, Qaymaqlı, Aslanbəyli, Birinci Şıxlı, İkinci Şıxlı, Yuxarı Salahlı, Orta Salahlı, Aşağı Salahlı, Qazaxbəyli, Kosalar, Hüseynbəyli, Canallı, Dəmirçilər, Ürkməzli, Alpout, Xanlıqlar, Ağköynək və Qarapapaq bələdiyyələridir.
Aşağı Əskipara, Yuxarı Əskipara, Xeyrimli, Bağanıs Ayrım, Qızıl Hacılı, Barxudarlı, Sofulu kəndləri erməni silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunduğuna, Cəfərli, Bala Cəfərli, Fərəhli, Abbasbəyli, Quşçu Ayrım və Məzəm kəndləri isə atəş altında olduğuna, torpaq islahatı aparılmadığına görə onlarda bələdiyyələr təşkil olunmamışdır.
Mətbuat
Qazax rayonunda kütləvi informasiya vasitələrindən “Göyəzən” ictimai-siyasi qəzeti fəaliyyət göstərir. Qəzetin təsisçisi Qazax rayonu İcra hakimiyyəti və qəzetin redaksiya heyətidir. Qəzet 1932-ci ildən fəaliyyətə başlamışdır. Əvvəllər “Kommuna yolu”, “Qalibiyyət Bayrağı” adı ilə nəşr olunmuşdur. 1988-ci ildə qəzetin adı dəyişdirilərək “Göyəzən” adlandırılmışdır.
İqtisadiyyat
2015-ci ildə rayonda ümumi məhsul buraxılışı keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 28,7 % artmışdır.
Sənaye məhsulunun (işlərin xidmətlərin) ümumi həcmi 14,4 faiz, Əsas kapitala yönəldilən investisiyalar 2,9 dəfə, kənd təsərrüfatının ümumi məhsulu 5,4 faiz, nəqliyyat sektorunda yük daşınması 4,9 faiz, nəqliyyat sektorunda sərnişin daşınması 6,2 faiz, poçt və rabitə xidmətlərinin həcmi 3,4 faiz, pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 5,4 faiz artmışdır. Əhaliyə göstərilən pullu xidmətlər keçən ilin müvafiq dövrü ilə eyni olmuşdur.
İl ərzində bir işçiyə hesablanmış orta aylıq əmək haqqı 255,0 manat olmuşdur ki, bu da ötən ilin müvafiq dövründəkindən 1,3 faiz çoxdur.
Sənayesi
Rayonda 26 sənaye müəssisələri fəaliyyət göstərir. Onlardan 13-ü mədənçıxarma, 9-u emal və 4-ü digər sahələrdir. İstehsal olunan məhsulun satış yerinə görə bölgüsü - rayonda 45, respublikada 25, respublikadan kənarda isə 30 faiz təşkil edir. Konserv zavodu, gil-mədən kombinatı, asfalt zavodu, ət kombinatı və şərab emalı zavodları rayon sənayesinin əsasını təşkil edir.
2015-ci il ərzində rayonun sənaye təşkilatlarında 14574,4 min manatlıq və ya əvvəıki ilin müvafiq dövrüdə olduğundan 14,6 % çox sənaye məhsulu istehsal edilmiş və ya xidmətlər göstərilmişdir. İstehsal edilmiş məhsulun 7081,8 min manatı dövlət sektoruna, 7492,6 min manatı isə qeyri dövlət sektoruna aiddir. Sənaye təşkilatlarında məhsul istehsalı dövlət sektorunda artmış, qeyri dövlət müəsisələrində isə keçən ilin müvafiq dövrünə nisbətən azalmışdır. Məhsulun 420 min manatlığı fiziki şəxslər tərəfindən istehsal olunmuşdur.
2015-ci il ərzində rayonun sənaye müəsisələrində 815 nəfər işçi çalışmışdır ki, bu da əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən 90,0 % təşkil edir. Işçilərin 360 nəfəri dövlət sektorunda, 455 nəfəri isə qeyri dövlət sektorunda çalışır. Sənaye müəsisələrində orta aylıq əmək haqqı 343,9 manat olmuşdur. Orta aylıq əmək haqqı dövlət sektorunda isə 363,9 manat, qeyri-dövlət sektorunda isə 326,2 manat olmuşdur. Rayonda yerləşən sənaye müəssisələrinə İl ərzində 150 nəfər işçi qəbul edilmiş, 278 nəfər işdən öz xahişi ilə azad edilmişdir.
Kənd təsərrüfatı
Qazax rayonu kənd təsərrüfatı rayonudur. Ərazisinin 67,9 %-i və ya 47000 hektarı kənd təsərrüfatına yararlı torpaqlardır ki, bunlardan 30,5 %-ni və ya 21180 hektarını əkin sahələri təşkil edir. Əsas kənd təsərrüfatı bitkiləri taxıl, kartof, üzüm, meyvə, tərəvəz, günəbaxan, qarğıdalı, bostan, paxlalı bitkilər və yoncadır. Rayonun iqtisadiyyatında üzümçülük, tərəvəzçilik, taxılçılıq, heyvandarlıq aparıcı rol oynayır. Kənd təsərrüfatının başqa sahələri də, yəni meyvəçilik, kartofçuluq və bostan məhsulları istehsalı da inkişaf etdirilir.
Kənd təsərrüfatının ən əsas sahələrindən biri taxılçılıq və tərəvəzçilikdir. Belə ki, 2015-ci ildə rayonda mövcüd olan 13450 hektar əkin sahəsindən 6335 hektarını, yaxud 47,1%-ni dənli və dənli paxlalıların əkin sahəsi, 846 hektarını, yaxud 6,2%-ni kartof, tərəvəz və bostan əkin sahəsi, 38 hektarini, yaxud 0.4%-ni texniki bitkilər əkin sahəsi, 6221 hektarını və ya 46,3 %-ni yem bitkilərinin əkin sahəsi təşkil etmişdir. Ümumiyyətlə rayonda bütün əkin sahələri əsasən əhali təsərrüfatları tərəfindən becərilir.
Keçən ilə nisbətən cari ildə dənli və dənli paxlalı bitkilərin əkin sahəsi 1467 hektar və ya 22,9%, məhsul istehsalı 3756 ton və ya 22,9% artmışdır. Torpaqlara lazımı qaydada aqrotexniki qulluq göstərildiyindən kifayət qədər yüksək məhsul istehsalına nail olunmuşdur. Nəticədə hektardan məhsuldarlıq 4.6% keçən ildəki artmışdır. 2015-ci ilin məhsulu üçün əkilmiş 364 hektar qarğıdalı sahəsindən 1495 ton qarğıdalı istehsal edilmişdir ki, buda keçən ildəkindən 807 ton və ya 35,1% azdır.
66 hektardan çox günəbaxan sahəsindən 132 ton məhsul istehsal edilmiş, hektardan məhsuldarlıq 20 sentner olmuşdur. 303 hektar kartof sahəsindən 3560 ton kartof istehsal olunmuş, hektardan məhsuldarlıq 117,5 sentnerə qalxmışdır.
Bitkiçiliyin ən mühüm sahəsi tərəvəzçilikdir. 2014-ci ilin məhsulu üçün rayonda 465 hektar sahədə əkilmiş tərəvəz sahəsindən 11074 ton məhsul istehsal olunmuşdur ki, hektardan məhsuldarlıq 238,2 sentner təşgil edir.
Tərəvəz əkininin 150 hektarını və ya 32,3%-ni xiyar, 245 hektarını və ya 52,7 %-ni pomidor, 70 hektarını və ya 15%-ni digər tərəvəz növləri təşkil edir.
24 hektar bostan sahəsindən 377 ton qarpız istehsal olunmuşdur. Hektardan məhsuldarlıq 157,1 sentnerdir.
5783 hektar sahədə əkilmiş yem bitkilərindən 17059,5 ton quru ot istehsal olunmuşdur.
Rayonda 2014-ci ildə 14186 ton meyvə istehsal olunmuşdur ki, bu da keçən ildəkindən 62 ton və ya 0,9 % çoxdur.
Üzum bağlarından 3614 ton üzüm yığılıb ki, bu da keçən ildən 35 ton və ya 9,8% çoxdur.
2015-ci ildə keçən ilin müvafiq dövrünə nisbətən ət istehsalı 249 ton artaraq 5501 ton, süd istehsalı 1007 ton artaraq 30009 ton, yumurta istehsalı 301 ədəd artaraq 11501 ədəd olmuşdur. Yun istehsalı keçən ilin müvafiq dövrü ilə eyni olmuşdur (288 ton). Bu artım əsasən əhali təsərrüfatlarının hesabına olmuşdur.
2016-cı ildə keçən ilin müvafiq dövrünə nisbətən İri buynuzlu mal-qara 0,7 faiz artaraq 30189, inək və camışlar 1,5 faiz artaraq 16068, Qoyun və keçilər 0,5 faiz artaraq 143907 baş olmuşdur.
Təbii qazıntılar
Rayonda mərmər, tikinti daşı, əhəng daşı, sement istehsalı üçün xammal, gil, qum-xır və qurğuşun ehtiyatları mövcuddur.
İdman
Hazırda rayonda təlim-məşq və sağlamlıq məşğələləri üçün 115 idman qurğusu fəaliyyət göstərir. 1 Olimpiya İdman Kompleksi, 1 Şəhər Stadionu, 1 Kompleks İdman Qurğusu, 2 Üzgüçülük Hovuzu, 29 təhsil müəssisələrinin idman zalları, 115 sadə idman qurğuları, 1 Atıcılıq Tiri, 5 Aerobika trenajor zalı fəaliyyət göstərir.
Futbol
"Göyəzən FK" — Azərbaycanın Qazax rayonunu təmsil edən futbol klubudur. 1986-cı ildə Qazaxda yaranmışdır. Müxtəlif vaxtlarda futbol üzrə Azərbaycan çempionatının elitasında iştirak etmişdir. UEFA Regional Kubokunun iştirakçısı olub.
Uğurları
- Azərbaycan SSR Milli Futbol Çempionatı:
- Çempion (1) - 1986
- Azərbaycan Birinci Divizionu:
Hal-hazırda Azərbaycan Birinci Divizionunda çıxış edir.
Avtomobil və dəmir yolları
Bakı-Ələt-Qazax-Gürcüstan avtomobil yolunun 44 kilometri, Qazax-Uzuntala-Ermənistan avtomobil yolunun 15 kilometri Qazax rayonunun ərazisindən keçir. Onların hər ikisi ikinci kateqoriyalı yoldur.
Qazax Dəmiryol Stansiyası - Rayonun ərazisindən keçən dəmir yolunun uzunluğu 28 km-dir. İşğal altında olduğuna görə onun 22 km-dən istifadə olunmur. Həmin yol da ikinci kateqoriyalı yoldur.
Tanınmış soyları
- Seyidovlar — Azərbaycan xalqının tanınmış soylarından biri. Hacı Mahmud Əfəndinin nəslindəndirlər. Qazax rayonunun Aslanbəyli kəndinə mənsub Şeyx nəsli və ziyalı nəsildir. Soyun 2 qolu var: Molla Seyid törəmələri və Hacı Mahmud Əfəndi törəmələri. Molla Seyidin törəmələri Azərbaycanda yaşayırlar və Molla Seyidlilər kimi tanınırlar. Bir çox ziyalıları, Müxtəlif sahələrdə nüfuz qazanmış nümayəndələri ilə tanınırlar. Hacı Mahmud Əfəndinin törəmələri isə əksəriyyəti Türkiyədə, digərləri isə Azərbaycanda yaşayırlar. Türkiyədə yaşayanların böyük qismi Amasya ilində və Amasya şəhərində yaşayırlar. Onların arasında Türkiyə Böyük Millət Məclisinin keçmiş deputatları, bir çox ziyalılar, İlahiyyat alimləri və müxtəlif sahələrdə nüfuz qazanmış şəxslərdə var. Bu nəsil Professor, Fəlsəfə doktoru, Elmlər namizədi elmi dərəcələrini almış bir çox ziyalı nümayəndələri, idmançı və pəhləvanları, igid və qəhrəman oğulları ilə tanınmışdır. Qaranilər soyunun davamçı nəsillərindən biridir. Qaranilər Osman Türk mənşəli Yəmən tayfalarından biridir (6-cı əsr). Qaranilər soyunun qədim kökü Məhəmməd Peyğəmbər dövründə yaşamış, Yəmənli və Osman Türk əsilli bir Müsəlman, Övliya, mistik və Filosof olan Veysəl Qaraninin soyundan (Qaranilər) gəlir.
- Vəkilovlar — Azərbaycan xalqının tanınmış soylarından biri. Qazax qəzasının Yuxarı Salahlı kəndinə mənsub bəy nəslidir. Kosalı ağaları, sonradan isə Vəkilovlar adlanan nəslin azı 400 illik tarixi məlumdur.
- Şıxlinskilər — Azərbaycan xalqının tanınmış soylarından biri. Qazax qəzasının Şıxlı kəndinə mənsub bəy nəslidir. Şıxlınskilər öz soyadlarını Şıxı ağadan alıblar. Bu soy iki qola ayrılırdı. Şıxlinskilər və Alqazaxlar. Alqazax Şıxliniskilər nəsilinin qədim soyadıdır.
- Dilbazilər — Azərbaycan xalqının tanınmış soylarından biri. Qazax qəzasının Xanlıqlar (Musaköy) kəndinə mənsub bəy nəslidir. Dilbazilər soyadı Nadir şahla bağlıdır. Bu söz Molla Alıya deyilib: əcəb dilbaz əst. Mənası: "əcəb ürəkli adamdır". Dilbazoğulları sırf türk əsilli olmaqla, mənşələri Qaray/Qaraylı/Qaraman adı ilə tarixi qaynaqlarda qeyd olunan, XVI yüzilin sonlarında Səfəvi-Osmanlı müharibəsinin başlanmasına qədər Qazax bölgəsində böyük kütlə halında yaşamış çoxsaylı tayfa ilə bağlanır. Soykökün keçmişi ilə bağlı rəvayətlərə söykənsək, onların öncəki adı Xanoğulları olmuşdur. Dilbazilər onlara XVIII yüzilin birinci yarısında verilmiş addır.
- Qayıbovlar (II) — Azərbaycan xalqının tanınmış soylarından biri. Qazax rayonunun Aşağı Salahlı kəndinə mənsub bəy nəsildir.
- Qiyasbəylilər — Azərbaycan xalqının tanınmış soylarından biri. Qazax rayonunun Kəmərli kəndinə mənsub bəy nəsildir.
- Əfəndiyevlər — Azərbaycan xalqının tanınmış soylarından biri. Qazax rayonuna mənsub nəslidir.
- Miralayevlər — Azərbaycan xalqının tanınmış soylarından biri. Qazax rayonunun Daş Salahlı kəndinə mənsub bəy nəsildir.
- Qapcıllı nəsli — Qazax rayonunun tanınmıs nəsillərindən biridir. Kəmərli kəndinə mənsubdur. Kəmərli kəndinin ən qədim nəsillərindən biridir.
Mədəniyyət, təhsil və səhiyyə müəssisələri
Qazax rayonunda 8 iri və orta müəssisə, 13 tibb müəssisəsi, 110 mədəniyyət ocağı, 47 orta ümumtəhsil məktəbi, 31 məktəbəqədər uşaq müəssisəsi, 2 texniki, orta ixtisas və peşə məktəbi, 1 ali təhsil müəssisəsi fəaliyyət göstərir.
Əhaliyə 1 “Diaqnostika mərkəzi”, 7 xəstəxana, 19 ambulator-poliklinika, 17 tibb və feldşer-mama məntəqəsi səhiyyə xidməti göstərir.
Qoruqları
Qazax rayonunda “Avey” Dövlət Qoruğu fəaliyyət göstərir. Qoruq 1989-cu ildə yaradılmışdır. Qoruğun ərazisində elmi-tədqiqat işləri aparmaq üçün Əskipara, Göyəzən və Damcılı filialları yaradılmışdır. Qoruq əsasən tarix, mədəniyyət, memarlıq, etnoqrafiya, bədii və digər folklorşünaslıqla məşğuldur. Qoruğun ərazisində yüzlərlə tarix və mədəniyyət abidələri vardır. Onlar Qoruğun əsas mülkiyyəti hesab olunur. Bu abidələrdən 15-i memarlıq, 36-ı arxeoloji və 5-i dekorativ tətbiqi sənət nümunələridir.
Qoruq rayonun müxtəlif qədim tarixi dövrlərə aid olan arxeoloji və memarlıq abidələrini, etnoqrafiya materiallarını tədqiq edib öyrənir.
Maddi-mədəni irsi
Qazax rayonunda dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli 112 tarixi abidə var. Onlardan 54-ü arxeoloji, 46-sı memarlıq, 7-si monumental-tarixi abidə, 5-i dekorativ-tətbiqi incəsənt abidəsidir.
Rayonun məşhur abidələri aşağıdakılardır:
- Səməd Vurğunun Poeziya Evi — Yuxarı Salahlı kəndində yerləşir. 17 noyabr 1976-cı ildə şairin anadan olmasının 70 illiyi ilə əlaqədar açılmışdır.
- Qazax Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi — Tarix-Diyarşünaslıq muzeyi — 1984-cü ildə yaradılmışdır.
- Qazax Dövlət Rəsm Qalereyası — Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin 13 fevral 1986-cı il tarixli əmrinə əsasən yaradılmışdır.
- Molla Pənah Vaqifin və Molla Vəli Vidadinin xatirə muzeyi — 1970-ci ildə M.P.Vaqifin xatirə muzeyi kimi yaradılmışdır.
- Qazax Müəllimlər Seminariyasının binası — 1910-cu ildə inşa edilmişdir.
- Damcılı mağarası — Daş Salahlı kəndində Avey dağının cənub-şərqində yerləşir. Sahəsi 360 kvadrat kilometrdir. Mağarada aparılan qazıntılar zamanı orta və üst paleolitə, mezolit və neolitə, tunc və orta əsrlərə aid materiallar tapılmışdır. Qazıntılar zamanı 8 mindən artıq arxeoloji materiallar tapılıb. Damcılı mağara düşərgəsi dünya əhəmiyyətli abidələr sırasına daxildir.
- Hacı Mahmud Əfəndi türbəsi (Göy türbə) — Qazax rayonunda Aslanbəyli kəndindədir. 1896-cı ildə inşa edilmişdir. Yerli Əhəmiyyətli Tarixi Abidədir.
- Hacı Mahmud əfəndinin yaşayış evi və müsafirxanası — yaşayış evi və müsafirxana. Hacı Mahmud əfəndinin yaşayış evi Aslanbəyli kəndinin qərb qurtaracağında yerləşir. Bu ev qonşuluqdakı müsafirxana (qonaq evi) və məscid ilə birlikdə vahid bir kompleks təşkil edir. Yerli daşdan tikilən bina XIX yüzilliyin imkanlı kənd sakinlərin mülkləri üçün səciyyəvi olan bir görkəmə malikdir.
- Aslanbəyli məscidi.[23] 1909 — Qazax rayonunun Aslanbəyli kəndində yerləşən məscid. Hacı Mahmud Əfəndinin xatirəsinə ucaldılan məscid onun adını daşıyır. Məsciddə yerli dindar və möminlər ibadət edirlər. Məscid yerli əhəmiyyətli abidələr siyahısına daxildir.
- Kurqanlar (5 ədəd) (Tunc dövrü) — Aslanbəyli kəndinə gedən yolun sol tərəfində yerləşir. Ölkə əhəmiyyətli arxeoloji abidədir.
- Hürmələk təpəsi.[24] — Qazax rayonunun Aslanbəyli kəndində yerləşən təpə, Ziyarətgah. Yuxarı Salahlı-Aslanbəyli yolunun qırağında bir təpə yerləşir. Bu təpə XİX əsrdə yaşamış Hürmələk nənənin adı ilə tanılır.
- Sınıq Körpü — Qazax rayonunun İkinci Şıxlı kəndində Ehram (Xram) çayı üzərindədir. XII əsrdə inşa edilmiş bu körpü dörd aşırımlıdır.
- Didevan dağı — Xanlıqlar kəndi ərazisində yerləşir. VI-VII əslərə aiddir. Müdafiə xarakterli bu abidə memarlıq nümunəsi kimi ölkə əhəmiyyətli abidələr siyahısına daxildir.
- Baba-Dərviş yaşayış məskəni — Dəmirçilər kəndi ərazisindədir. Baba Dərviş yaşayış məskənində dini abidə olan 3 türbə var. Ölkə əhəmiyyətli arxeoloji abidədir.
- Sarvantəpə qədim yaşayış məskəni — Rayonun Çaylı kəndi ərazisində son tunc, ilk dəmir dövrünə aid olan qədim yaşayış məskəni.
- Sarıtəpə yaşayış yeri — Qazax şəhərinin cənub-şərqində yerləşən ölkə əhəmiyyətli arxeoloji abidə.
- Cümə məscidi — Qazax şəhərindədir. 1902-ci ildə Kəsəmənli Axund Hacı Zeynalabdin Məhəmmədəli oğlunun təşəbbüsü ilə tikilmişdir. Baş ustası mahir bənna Müzəffər Hüseynovdur.
- Alban Avey məbədi — Avey dağının cənub zirvəsində 992,5 m yüksəklikdədir. Məbəd V-VI əsrlərə aiddir. Ölkə əhəmiyyətli tarixi və mədəni abidədir.
- İsrafil ağa hamamı (1905-1907) — Qoşa günbəzli hamam olub, Qazax şəhərin mərkəzində, məscidin qarşısında yerləşir.
- Şıxlı insan düşərgəsi — Birinci Şıxlı kəndinin yaxınlığında aşkar olunmuşdur. Aparılmış qazıntılar zamanı 1023 məmulat tapılmışdır. Burada Uzundərə, Çınqıltəpə, Acıtəpə mustye yaşayış məskənləri də aşkar edilmişdir.
- Əskipara məbədi — Aşağı Əskipara kəndi ərazisndə yerləşən məbəd V-VIII əsrlərdə tikilmişdir. Məbədin divarlarının bir neçə yerində böyük alban xaçı həkk olunub ki, bu da məbədin albanlara məxsusluğunu sübut edir. Ölkə əhəmiyyətli tarixi və mədəni abidədir.
- Alban məbədinin qalıqları (Kəmərli) — Qazax rayonunun Kəmərli kəndində yerləşir. Orta əsrlərə aiddir. Ölkə əhəmiyyətli arxeoloji abidədir.
- Atəşpərəstlər daxması (Xanlıqlar) — Qazax rayonunun Xanlıqlar (Musaköy) Köçəskər kəndləri arasında yerləşən qədim yaşayış yeridir. e.ə. VI əsrə aid ölkə əhəmiyyətli arxeoloji abidədir.
- Börgin Ağzı yaşayış yeri — Qazax rayonunun Daş Salahlı kəndindən Aslanbəyli kəndinə gedən yolun 500 metr qərbində yerləşir. Tunc dövrünə aid ölkə əhəmiyyətli arxeoloji abidədir.
- Qiyaməttəpə yaşayış yeri (Qazax) — Qazax konserv zavodunun yanında yerləşir. Eneolit dövrünə aid ölkə əhəmiyyətli arxeoloji abidədir.
- Boztəpə yaşayış yeri (Daş Salahlı) — Qazax rayonunun Daş Salahlı 1 kilometr şərqdə yerləşir. Son Tunc dövrünə aid ölkə əhəmiyyətli arxeoloji abidədir.
- Qazaxbəyli təpələri — Qazax rayonunun Qazaxbəyli kəndi yaxınlığında bir-birindən 250–300 m aralıda yerləşən təbii təpələr.Qazaxbəyli təpələrində 1952-ci ildə erkən Dəmir dövrünə (e.ə. 8-6 əsrlər) aid olan yaşayış yeri və qəbiristanlıq aşkar edilmişdir. Ölkə əhəmiyyətli arxeoloji abidədir.
- Gəmiqaya təpəsi — Bakı-Tbilisi avtomagistralın sağ tərəfində, Birinci Şıxlı kəndinin yaxınlığında erkən Dəmir dövrünə (e.ə. 8-6 əsrlər) aid təpə.
- Yeddi qardaş arxeoloji abidəsi — Dəmirçilər kəndində yerləşən arxeoloji abidə
- Çaylı kəndində körpü — Bu körpü Çaylı (Qazax)) kəndində yerləşir. Tikilmə tarixi son orta əsrlərə aiddir.
- Qatır körpüsü (Yuxarı Əskipara) - XII-XIII əsrlər — Bu körpü Əskipara çayının üzərindən atılaraq Yuxarı Əskipara kəndi yaxınlığında tikilmişdir. Yerli əhəmiyyətli tarixi və mədəni abidədir.
- Yeraltı yol (Yuxarı Əskipara) - (XIV əsr) — Qazax rayonunun Yuxarı Əskipara kəndində yerləşən ölkə əhəmiyyətli arxeoloji abidə.
- Yeraltı su kəməri (Yuxarı Əskipara) — Qazax rayonunun Yuxarı Əskipara kəndində yerləşən ölkə əhəmiyyətli arxeoloji abidə.
- Göyəzən dağında Yeddibürclü qala — Bu müdafiə istehkamı Qazax bölgəsinin simvolu sayılan Göyəzən dağın ətəyində yerləşir. Qalanın VIII əsrin ortalarında ərəblər, XIII əsrdə isə monqollar tərəfindən tar-mar edildiyi söylənir. Ətrafda qazıntı işləri aparılmışdır.
- Didivan qalası (Didivan qülləsi) — Qazax şəhərindən 5 km aralı, Xanlıqlar kəndinin qərbindəki Dədəban dağının döşündə qala. Xalq arasında qalaya Koroğlu qalası da deyilir. Güman edilir ki, qala təxminən VI-VII əsrlərdə inşa olunub. XX əsrin ortalarınadək bura ziyarətgah olub. Ölkə əhəmiyyətli tarixi və mədəni abidədir.
- Dördkünclü qala (Yuxarı Əskipara) — Coğas çayının sahilində ucaldılmışdır.
- Rus Pravoslav kilsəsi (Qazax) (1897)-(1905) — Kilsə binası Qazaxda yerləşir.
Qeyri-maddi irsi
- Qazaxda aşıq sənəti — Qazax folklorunun ən uca zirvələrindən biri aşıq sənəti ilə bağlıdır. Qazax aşıqlar vətəni kimi ad çıxarıb. Dərviş Mahmud, Çoban Əfqan, Miskin Həsən, Mirzə Səməd, Aşıq Məmmədyar, Aşıq Canallı Məmməd, Dərya Məhəmməd, Aşıq Avdı Avdıyev, Aşıq Kərəm, Aşıq Cəlal, Aşıq Ədalət kimi ustad sənətkarlar bu elin əsl mənəvi sərvətidir.
- Qazax xalçaları — Arxeoloji materiallara və yazılı mənbələrə əsasən Azərbaycanda xalçaçılıqla hələ Tunc dövründən (e.ə. II minilliyin sonu - I minilliyin əvvəllərində) məşğul olmuşlar. Qazax şəhəri və ətraf kəndləri əsrlər boyu Azərbaycanın xalçaçılıq mərkəzlərindən biri olubdur. Müxtəlif naxış elementləri və təsvirlərlə bəzədilən xovlu və xovsuz xalçalar Qazax məişətində geniş istifadə edilir. Hələ keçən əsrin əvvəlində burada yaşayan hər Azərbaycan ailəsi ildə 4-5 xalça toxuyardı. Cavan gəlinlərin özlərinə cehizlik xalçalar toxuması isə buranın qədim el adət idi.
- Dilbaz atı (Qazax atları) — XVIII əsrin sonu, XIX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişdirilmiş at cinsi. Azərbaycan Respublikasında milli at cinsidir. Yerli Azərbaycan atlarının qədim cinslərindən biridir. Dilbaz atı təqribən XVIII əsrin sonu, XIX əsrin əvvəllərində yerli atların Şərq atları ilə çarpazlaşdırılması əsasında və Qarabağ cinsinin təsiri altında Qazax qəzasında yaradılmışdır. Bir az Qarabağ atlarına oxşayır. Bu şərqi minik at növü Azərbaycanın Qazax, Ağstafa və Tovuz rayonlarında formalaşmışdır.
- Qazağı rəqsi — Ən qədim Azərbaycan rəqslərindən biri. Adından göründüyü kimi rəqs Qazax zonasında yaranmışdır. Fərz olunur ki, Qazağı döyüşçü rəqsidir. Onu yürüşə və hərbə gedəndə ifa edərmişlər. Rəqs nikbinlik və qəhrəmanlıq pafosu ilə yanaşı incəlik və təmkinliklərlə zəngindir. Olduqca yeyin hərəkətli, coşqun, texniki baxımdan mürəkkəb elementlərlə zəngin və solist intonasiyalı rəqsdir. Rəqs ifa olunarkən sərrast hərəkətlər və daxili qüvvənin əzəməti tələb olunur. Çox versiyalara malikdir və müxtəlif alətlərdə səslənə bilir.
Görkəmli şəxsləri
- Hacı Mahmud Əfəndi (d. 1835 – ö. 1896) — Şeyx, məşhur din xadimi, şair, təsəvvüf alimi. Aslanbəyli kəndinə mənsub Seyidovlar nəslinin Ulu babası Hacı Mahmud Əfəndidir
- Molla Pənah Vaqif (1717-1797) – görkəmli Azərbaycan şairi və ictimai xadim. Qarabağ xanının vəziri olmuşdur.
- Səməd Vurğun (1906-1956) – Azərbaycanın ilk xalq şairi.
- Mirzalı ağa Kosalı (Kosaoğlu)-16 – 17-ci əsrlər. Qədim əsərlərdə ərəb əlifbasında "ı" hərfi olmadığına görə, bu soy ad Kosalu şəklində yazılmışdır.
- Vəkil Kazım ağa Mirzalı ağa oğlu Kosalı (Kosaoğlu)-17- ci əsr. Vəkil-müəyyən inzibati vahiddə işləri idarə edən, diplomatik funksiyalara da malik olan şəxs.
- Vəkil Səfixan bəy Kərim ağa oğlu- 18-ci əsr.
- Vəkil Məhəmməd Şərif ağa Molla Əhməd oğlu Kosalı (Kosaoğlu)-18-ci əsr.
- Vəkil Pənah bəy Məhəmməd Şərif ağa oğlu Kosalı (Kosaoğlu)- 18-ci əsr.
- Vəkil Alı ağa- mayor – Pənay bəy oğlu Kosalı (Kosaoğlu)- 18-19-cu əsrlər.
- Veys Qarani (Təqribi 1800 və ya 1805 təvəllüdlüdür) — Məşhur din xadimi, sufi şeyxi. Seyidovlar soyunun əcdadı Hacı Mahmud Əfəndinin atasıdır. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Hüseyn Əfəndi Qayıbov – (1830-1917) Maarifpərvər din xadimi, ədəbiyyatşünas, publisist, Qafqaz müftisi, Qafqaz Ruhani İdarəsinin rəisi.
- Molla Seyid — (Təqribi 1835 və ya 1840 təvəllüdlüdür) — Bəy, Qazax rayonu və İncə dərəsi elində məşhur din xadimi, Aslanbəyli kəndində dükanı olan ilk tacir. Hacı Mahmud Əfəndinin əmisi oğludur. Seyidovlar soyunun Molla Seyidlilər qolunun əcdadıdır.
- Əhməd Əfəndi (din xadimi) (d. 1875 (Aslanbəyli) – ö. 1982) — Qazax rayonu, İncə dərəsi eli və Türkiyənin Amasiya şəhərində məşhur din xadimi. Seyidovlar soyundandır. Hacı Mahmud Əfəndinin kiçik oğludur.
- Həmid Əfəndi (d. ≈ 1875 və ya 1880 (Aslanbəyli) — Qazax rayonu və İncə dərəsi elində məşhur din xadimi. Ana tərəfdən Seyidovlar soyundandır. Hacı Mahmud Əfəndinin əmisi oğlu Molla Seyidin nəvəsidir. Türkiyədə dini ali təhsil almışdır.
- Yusif əfəndi Allahyarzadə (1859-1943) — Məşhur din xadimi, Borçalı qazısı.
- Hacı Allahyar ağa Dilbazov (?-1866) Azərbaycan nəqşibəndi.
- Əliağa Şıxlinski – (1865-1943) artilleriya general-leytenantı, Azərbaycan Demokratik Respublikasının Hərbi nazirinin müavini, "Rus artilleriyasının Allahı" adı ilə məşhurdur.
- Qalib bəy Vəkilov (1888-1937) – Rusiya İmperator Ordusunda, daha sonra Azərbaycan Demokratik Respublikasında artilleriya generalı. General-leytenant.
- İbrahim ağa Vəkilov – (1853-1934) general-mayor, ilk azərbaycanlı hərbi topoqraf.
- İbrahim ağa Usubov – (1872-1920) genaral-mayor, diviziya komandiri.
- Cavad bəy Şıxlinski – (1876-1940) general-mayor, diviziya komandiri.
- Osman ağa Gülməmmədov – (1892-1950) Üç dəfə Georgi xaçı kavaleri, polkovnik.
- Rüstəm Şıxlinski (d. 1878 - ö. 1920) — Hərbçi. Polkovnik, “Müqəddəs georgi” və “Müqəddəs Vladimir” ordenləri ilə təltif edilmişdir. General Əliağa Şıxlinskinin qardaşı oğlu, Cavad bəy Şıxlinskinin qardaşı, Hüseyn Əfəndi Qayıbovun nəvəsidir.
- Sayad Zeynalov – (1886-1942) "Müqəddəs Georgi" ordeninin 4-cü dərəcəsi ilə təltif edilmişdir.
- Fərrux ağa Qayıbov – (1889-1916) ilk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi, ölümündən sonra 4-cü dərəcəli "Müqəddəs Georgi" ordeni ilə təltif edilmişdir.
- Mirzə Xudadat bəy Vəkilovun ata yurdu – polkovnik. Əlimərdan bəy Topçubaşovun dayısı.
- Çingiz Alqazax (Şıxlinski) (d. 1938 - ö. 1992) — Hərbi təyyarəçi, albay (polkovnik).
- Oktay Seyidov (d. 1959 – ö. 2003) Azərbaycan Respublikasının Gəncə şəhərinin və Goranboy, Tovuz, Culfa, Babək, Göygöl, Daşkəsən rayonlarının keçmiş Hərbi komissarı, Polkovnik-leytenant, Şair. Azərbaycanda ən gənc hərbi komissar olmuşdur.
- İmran Məmmədov- Silahlı Qüvvələrin Polkovniki. Qaymaqlı kəndindəndir.
- İsa Vəliyev - Heydər Əliyev adına hərbi akademiyanın qərargah rəisi, Polkovnik-leytenant
- Qaratel Hacımahmudova— (1948-1992) "Azərbaycan Bayrağı" ordeni ilə təltif olunmuş Qarabağ müharibəsi şəhidi.
- Mühid Orucov (1984-2016) — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin kapitanı. 2016-cı ildə Aprel döyüşləri zamanı şəhid olub. "İgidliyə görə" medalı ilə təltif olunub.
- Elvin Namazov (1990-2016) — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin zabiti (baş leytenantı). 2016-cı ildə Aprel döyüşləri zamanı şəhid olub, ölümündən sonra "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilib.
- Orxan Əliyev (şəhid) (1995-2016) — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri. 2016-cı ildə Aprel döyüşləri zamanı şəhid olub. 3-cü dərəcəli "Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" medalı ilə təltif olunub. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Mustafa Bəy Miralayev 19-cu əsrin 60-cı illəri — Bəy. Hacı Mahmud Əfəndinin qızlarından Səyalı xanımın həyat yoldaşıdır. Qazax rayonunun Aslanbəyli kəndində yerləşən Hacı Mahmud Əfəndi türbəsinin (Göy Türbə) inşasına Mustafa bəy rəhbərlik etmişdir.
- Mədət bəy Alinaqov- Salahlı bəylərindən, Səməd Vurğunun "Komsomol poemasında" Gəray bəy obrazının prototipi (prof. Mehdixan Vəkilovun xatirələri üzrə).
- Məmmədrza ağa Vəkilov – (1884-1944) ADR Parlamentinin üzvü, Bakıda ilk poliklinika xidmətinin təşkilatçısı.
- Mustafa bəy Vəkilov – (1896-1965) ADR Parlamentinin üzvü, Daxili İşlər Naziri, Moskva Universiteti hüquq fakültəsinin məzunu, görkəmli siyasi xadim.
- Rəhim bəy Vəkilov – (1898-1934) ADR Parlamentinin üzvü, görkəmli siyasi xadim.
- Məmməd ağa Vəkilov- (1862-1941) ADR Parlamenti dəftərxanasının rəisi, Qori seminariyasının məzunu, türkoloq.
- Faris bəy Vəkilov (1886-1978) – ADR-in Gürcüstanda diplomatik nümayəndəsi. İbrahim ağa Vəkilovun oğlu.
- Kamal Qarani — (d. 1923 – ö. 2008) — Türkiyə Böyük Millət Məclisinin deputatı, Cümhuriyyət Xalq Partiyasının üzvü, iş adamı, təsərrüfatçı. Seyidovlar soyundandır. Hacı Mahmud Əfəndinin nəvəsi, Məhəmməd Əfəndinin oğludur.Aslanbəyli kəndindəndir.
- Məşədi İbrahim Kosalı (Məşədi İbrahim bəy) – xeyriyyəçi. 17 otaqdan ibarət mülkünü 1918-ci ildə Qazax Müəllimlər Seminariyasına bağışlamışdır.
- Çingiz ağa Dilbazov–(1857-1942)xeyriyyəçi. Qazax şəhər Poliklinikasının binasını tikdirmişdir.
- Qara Rüstəm Vəkilov- xeyriyəçi, cəsur və ədalətli insan.
- Molla Vəli Vidadi – (1707-1809) görkəmli Azərbaycan şairi.
- Əbdürrəhman ağa Dilbaz oğlu "Şair" (1859-1917) – Azərbaycanın ilk istiqlal şairi. XVIII əsrin II yarısı, XIX əsrin əvvəllərində yaşamışdır.
- Hacı Rəhim ağa Dilbazov "Vəhidi" –Azərbaycan şairi (XIX əsr (1822-1874)
- Mustafa ağa Arif (Şıxlinski) – (1774-1845) şair. Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatının ilk nümayəndələrindən biridir.
- Kazım ağa Salik (Şıxlinski) – (1781-1842) görkəmli Azərbaycan şairi. Molla Pənah Vaqif ənənələrini öz şerlərində yaşatmaqdır.
- Mirzə Nəbi Qayıbzadə (1810-1869) - şair. Abbas ağa Nazirin atasıdır.
- Abbas ağa Nazir (Qayıbzadə) – (1849-1919) şair-tərcüməçi.
- Şahnigar ağa Rənçur – (1850-1890) sufi ruhlu şerlər yazıb.
- Hacı Kərim Sanılı – (1878-1938) şair-pedaqoq.
- Abdulla bəy Divanbəyoğlu – (1883-1936) yazıçı. Milli ədəbiyyatda nəsrin əsasını qoyanlardan biridir.
- Yəhya bəy Qazaği – (... - 1941) şair. Molla Vəli Vidadinin oğul, Molla Pənah Vaqifin qız nəvəsidir.
- Osman Sarıvəlli – (1905-1990) Azərbaycanın xalq şairi. 1937-ci ildən ildən AYB-nin üzvü.
- Mehdi Hüseyn – (1909-1964) Azərbaycanın xalq yazıçısı. Görkəmli yazıçı-dramaturq, tənqidçi, 1943-cü ildən AYB-nın üzvü, SSRİ Dövlət mükafatı laureatı (1950).
- Mirvarid Dilbazi – (1912-2001) Azərbaycanın xalq şairi (Qadın şairlər arasında Azərbaycanda ilk dəfə bu ada layiq görülmüşdür). 1934-cü ildən AYB-nin üzvü, Azərbaycanın Əməkdar Mədəniyyət işçisi (1976)
- Yaqut Dilbazi – (1910-1994) Azərbaycan yazıçısı * Maqsud Şeyxzadənin ata yurdu – yeni özbək ədəbiyyatının əsasını qoyanlardan biri.
- Əlazan Baycan (Hacı Həsənzadə) – (1913-1989) şair-həkim. Almaniyanın Freyburq şəhərində şəxsi klinikası olmuşdur.
- İsmayıl Şıxlı – (1919-1995) Azərbaycanın xalq yazıçısı, alim-pedaqoq, filologiya elmləri namizədi (1954), ictimai-siyasi xadim, Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin deputatı (1990), M.F.Axundov adına ədəbi mükafat laureatı (1991).
- Vidadi Babanlı (1927) – nasir, şair, tərcüməçi, 1954-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycanın əməkdar incəsənət xadimi (1986), Prezident təqaüdçüsü
- Yusif Səmədoğlu – (1935-1998) Azərbaycanın xalq yazıçısı. 1958-ci ildən AYB-nın üzvü, Azərbaycan komsomolu mükafatı laureatı (1970), Azərbaycanın Əməkdar İncəsənət xadimi (1980). İlk çağırış Milli Məclisin üzvü olmuşdur.
- Vaqif Səmədoğlu – (1939-2015) Azərbaycanın xalq şairi. Dramaturq-publisist. 1970-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Əməkdar incəsənət xadimi (1989), “Şərəf” ordeni ilə təltif olunub (2009). Milli Məclisin üzvüdür.
- Ağamalı Sadiq- (1947-1995) Şair- Publisist. Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirinin Müavini, Azərbaycan Milli İstiqlal mübarizi, müasir Azərbaycan demokratik mətbuatının məşhur yaradıcılarından biri. Qaymaqlı kəndindəndir.
- Akif Səməd (d. 1959 – ö. 2004) — Tanınmış şair, jurnalist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Nüsrət Kəsəmənli (d. 1946 – ö. 2003) - şair, publisist, 1977-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, respublika Lenin komsomolu mükafatı laureatı (1982).
- Eldar Nəsibli Sibirel (1952-2010) — Azərbaycan şairi, publisist.
- Davud Nəsib (1942-2003) — şair, publisist, tərcüməçi, 1969-cu ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan komsomolu mükafatı laureatı (1984), Ümumittifaq komsomolu mükafatı laureatı (1986)
- Aslan Kəmərli (1942-1992) — şair, 1981-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü (1975). "Azərbaycan" qəzetinin bölgə müxbiri olub. "Qazax" Xeyriyyə Cəmiyyətinin yaradıcılarından biri və ilk sədri idi (1992-ci ildən). Kəmərli kəndindəndir.
- Vaqif Nəsib (1939) - şair, nasir, ssenarist, tərcüməçi, 1973-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Müzəffər Süleymanov- (Şair, polis əlaçısı)-polis Polkovniki. Kəmərli kəndindəndir.
- Saday Budaqlı (1955) — Azərbaycan yazıçısı, Yazıçılar İttifaqının Qazax şöbəsinin katibi (1989-1993), Azərbaycan Dövlət Radiosunda baş redaktor (1993-2009), Maksim Qorki adına ümumittifaq mükafatı, Moskvada nəşr edilən “Nedelya” həftəlik məcmuəsinin laureatı, “Drujba Narodov” jurnalının “İlin ən yaxşı hekayəsi” mukafatını alıb (1982), 2009-cu ildə Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyinin “Qızıl Kəlmə” mükafatına layiq görülüb.
- Elnur Astanbəyli (1980) - Azərbaycan şairi və publisisti. Qazax rayonunun Aslanbəyli kəndində anadan olub. Ölkənin aparıcı qəzetlərində maraqlı publisistik yazılarla çıxış edir. "Almadan küsən" və "Oktyabra məktublar" adlı iki şeir, "3Q - Qələm, qadın, qədəh" adlı bir publisistik kitabın müəllifidir. "Rafiq Tağı" və "Həsən bəy Zərdabi" mükafatlarının laueratı.
- Şaiq Vəli (1950-2013) — Tanınmış şair, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü.
- Məmməd İlqar (d. 1950) — şair. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Məmməd Dəmirçioğlu (Məmməd Bəşirov) (d. 1951 – ö. 2015) — Görkəmli rəssam, şair, heykəltəraş, memar, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. Qaymaqlı kəndindəndir.
- Şirin Qiyasbəyli (1889-1943) — Azərbaycan jurnalisti, pedaqоq, yazıçı, ictimai xadim. Kəmərli kəndindəndir.
- Vəli Ləzgiyev (1909-1968) - Şair, Partizan. Kəmərli kəndindəndir.
- Ələddin İncəli (d.) 1930 - Şair, publisist, jurnalist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. Redaksiyada işlədiyi illərdə " Əməkdə fərqlənməyə görə", " Rəşadətli əməyə görə", "Əmək veteranı" medalları ilə təltif olunmuşdur. Qazax rayon kino birliyinin direktoru kimi də fəaliyyət göstərib. Kəmərli kəndindəndir.
- Hacı Qaracayev (1906-1976) — Şair, aşıq. Qaymaqlı kəndindəndir.
- Qurban Musayev (d. 1926 – ö. 1997) - Şair, yazıçı, pedaqoq. Məmməd Musayevin atasıdır.
- Bilal Qoca (1938) — Şair, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, AYB Qazax bölməsində ədəbi məsləhətçi.
- Sayad Mustafaoğlu (1939) — Şair, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident mükafatçısı, Rəsul Rza adına Beynəlxalq mükafat laureatı, Türkiyə ədəbi ödülünün sahibi. Kəmərli kəndindəndir.
- Zakir Bəxtiyar (1944) — şair, publisist, Moskva Yazıçılar Birliyinin üzvü, SSRİ və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Respublika Ağsaqqallar Şurasının sosial-məişət şöbəsinin müdiri. Kəmərli kəndindəndir.
- Fuad Babanlı (1945) — Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, şair-dramaturq. Sərbəst güləş üzrə SSRİ idman ustası.
- Zaməddin Ziyadoğlu (Zaməddin Ziyad oğlu Həmişəyev) (1947) (Xanlıqlar) - şair, publisist, neftçi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, ”Əmək veteranı”, “Səməd Vurğun”, “Qızıl qələm”, “Əliağa Şıxlınski”, “XXI əsrin neftçisi” mükafatları laureatı, “Tərəqqi” medalı (2011)
- Barat Vüsal — (d. 1951) - Azərbaycanlı şair, publisist, ictimai xadim, əməkdar incəsənət xadimi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Qazax Bölməsinin sədri
- Rəfail İncəyurd (d. 1954) — Azərbaycan şairi. Kəmərli kəndindəndir.
- Şöhrət Cəlaloğlu (1954) — Tanınmış şair, publisist, jurnalist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi və Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin üzvü. Aşıq Cəlal Qəhrəmanovun oğludur. Kəmərli kəndindəndir.
- Elbrus Qəmgin (1952) — Şair, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü.
- Salatın Əhmədli (1952) — ədəbiyyatşünas, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü.
- Fəridə Ləman (1953) Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, filologiya elmləri namizədi. Kəmərli kəndindəndir.
- Mahmud Vəli (1957) — Şair, jurnalist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. Şair Vəli Ləzgiyevin oğludur. Kəmərli kəndindəndir.
- Avdı Qoşqar (1958) — Azərbaycan şairi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. Kəmərli kəndindəndir.
- Zərəngiz Dəmirçi Qayalı (1962) — Şair.
- İbrahim İlyaslı (d. 1963) — şair, Prezident təqaüdçüsü (1999) Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Natəvan Dəmirçioğlu (1963) - Yazıçı, Azərbaycan Beynəlxalq Radiosunun şöbə müdiri, ”Qılınc və Qələm” mükafatı, “İlin qadın yazıçısı” 2010, Prezident təqaüdçüsü (1999 və 2000)
- Zəminə Xınalı (d. 1964) — şairə, Əməkdar mədəniyyət işçisi, qadın hərbiçi. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Çiçək Mahmudqızı (Çiçək Mahmud qızı Məmmədova) (d. 1964) - Azərbaycan şairi, publisist, televiziya aparıcısı. "Aşıq Pəri" məclisinin üzvü (1984). Qaymaqlı kəndindəndir.
- Mənsur Vəkilovun ata yurdu. Şair, "Literaturnıy Azerbaydjan" jurnalının baş redaktoru. Fəxri Vəkilovun oğlu.
- Mübariz Qaragözlü (1967) — şair, publisist, jurnalist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. Kəmərli kəndindəndir
- Nəvai Məmmədoğlu (Nəvai Məmməd oğlu İbrahimov) (d. 1965) — Görkəmli rəssam, şair, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü, Türkiyənin İzmir şəhərində yerləşən Uluslararası Aktivist Sanatçılar Birliyinin Təmsilçisi, Azəbaycan Rəsim Komitəsinin başkanı, “METİN-X” reklam şirkətinin rəhbəri. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Qafar Sarıvəlli (1956) - Məşhur rəssam, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü. Kəmərli kəndindəndir.
- Veys Əfəndi — (Təqribi 1865 təvəllüdlüdür) — Türkiyənin savadlı və yüksək dərəcəli İlahiyyatçı alimi. Seyidovlar soyundandır. Hacı Mahmud Əfəndinin böyük oğludur. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Məhəmməd Əfəndi (d. 1871 – ö. 1961) — Türkiyənin tanınmış İlahiyyat alimi, Amasyada təsərrüfat sahibi. Seyidovlar soyundandır. Hacı Mahmud Əfəndinin ortancıl oğludur. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Mustafa ağa Vəkilov (1899-1943) – Azərbaycanın ilk hüquq professoru, Sarbonna Universitetinin məzunu.
- Mehdixan Vəkilov (1902-1975) – görkəmli ictimai-siyasi xadim, tarixçi alim, yazıçı, pedaqoq, Səməd Vurğunun böyük və yeganə qardaşı,diplomat Cavanşir Vəkilovun atası. Səməd Vurğunun "Komsomol poemasında" Cəlal obrazının prototipi.
- İlyas Abdullayev- (1913-1985) akademik, bioloq, Azərbaycan SSR Ali Sovetinin sədri (Spiker).
- Teymur Bünyadov – (1928) akademik, tarixçi-etnoqraf.
- Əhməd Seyidov (d. 1892 – ö. 1977) — alim, Zaqafqaziyada ilk pedaqoji elmlər doktoru, professor, əməkdar elm xadimi, Azərbaycan pedaqogika tarixinin ilk tədqiqatçılarından biri, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin keçmiş rektoru. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Ənvər Şıxlinski (1911 - 1992) — coğrafiya elmləri doktoru, professor, Azərbaycan EA–nın müxbir üzvü, Azərbaycan Dövlət Mükafatı laureatı.
- Mübariz Əhmədov (alim) (1945) — Azərbaycanın alimi, texniki elmləri doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü, "Şöhrət" ordenli.
- Məhəmməd Babanlı (1952) — azərbaycanlı kimyaçı, AMEA-nın müxbir üzvü (2014).
- Bilal Bilalov (1963) — AMEA-nın Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun Qeyri-harmonik analiz şöbəsinin müdiri, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü
- Mirzə Adıgözəl bəy Qarabaği (?-1848) – tarixçi, “Qarabağnamə” əsərinin müəllifi.
- Məhəmməd Balayev (1938) – ADPU-nun Fəlsəfə kafedrasının müdiri; fəlsəfə üzrə elmlər doktoru, professor, Əməkdar müəllim, "İlin alimi" (2012).
- Mustafa Hacıqasımov (1883-1969) - Azərbaycanın baş mama-ginekoloqu. Professor, Azərbaycan SSR Əməkdar Həkimi (1940), Azərbaycan SSR Əməkdar Elm Xadimi.
- Sona Vəlixan (1883-1982) - göz həkimi, əməkdar elm xadimi, professor, Azərbaycan Oftalmoloqlar Cəmiyyətinin sədri. İlk oftalmoloq qadın (1933), İlk Tibb elmləri doktoru elmi dərəcəsinə layiq olan ilk azərbaycanlı qadını olmuşdur.
- Fuad Şıxıyevin ata yurdu – SSRİ miqyasında tanınmış hidrotexnik alim, professor. Maqsud Şeyxzadənin kiçik qardaşı.
- Yusif Yusifov (dövlət xadimi) (Dilbazov) (1906-1995) - Tarix elmləri doktoru, professor, Azərbaycan SSR Ali Sovetinin sədri (Spiker).
- prof. Leyli Qalib qızı Vəkilova
- Fatma Vəkilova – (1912-1987) professor, geologiya-minerologiya elmləri doktoru.
- Şamil Vəkilov – görkəmli riyaziyyatçı alim, professor. Fatma xanım Vəkilovanın qardaşı.
- Əfrasiyab Vəkilov (1920-) - görkəmli sovet türkoloqu, Leninqrad Universiteti, Şərqşünaslıq fakültəsi
- Zülfüqar Qayıbov – tanınmış pedaqoq, bioloq.
- Həsən İsazadə (1912) - tibb elmləri doktoru, Azərbaycan Tibb Universitetinin professoru.
- Nazim Əfəndiyev (həkim) – (1926-1998) professor, Respublikanın əməkdar həkimi. Uzun müddət akademik Zərifə Əliyeva adına göz xəstəlikləri İnstitutunun direktoru işləmişdir.
- Rasim Əfəndiyev (1928-2010) — professor, sənətşünaslıq doktoru, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü (2001). AMEA Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun direktoru.
- Fikrət Seyidov (d. 1930 – ö. 2011) — alim, pedaqoji elmlər doktoru, professor. Əhməd Seyidovun oğlu, Səməd Seyidovun əmisidir. Aslanbəyli kəndindəndir.
- İlham Pirməmmədov-(01.06.1955)- Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin Aparat rəhbəri. Qazax Xeyriyyə Cəmiyyətinin Sədri. Fizika-riyaziyyat elmləri namizədi, riyaziyyat üzrə elmlər doktoru, əməkdar müəllim.
- Nəcməddin Hacıyev (Dilbazi) (1926-1980) - Professor, Sovet Kosmik Tərabətinə öz töhfəsini vermiş ilk Azərbaycanlı, SSRİ idman ustası.
- Əsəd Dilbazov - (1926-2003) İqtisad elmləri doktoru, professor
- Mürsəl Həkimov (d. 1929) — ədəbiyyatşünas, pedaqoq, filologiya elmləri doktoru (1986), professor (1989). Kəmərli kəndindəndir
- Nəcəf Murquzov (1930-1995) — Alim, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru Elmlər doktoru, Professor, Həsən bəy Zərdabi adına GDPİ-nin Riyaziyyatın tədrisi metodikası kafedrasının müdiri (1978-1995). "Riyaziyyatın tədrisi metodikası" ixtisası üzrə respublikanın qərb bölgəsində ilk professor olmuşdur. "Qabaqcıl maarif xadimi", "Əmək igidliyinə görə", "X beşilliyin qalibi" və s. medal və döş nişanlarına, dəfələrlə Respublika Maarif Nazirliyinin Fəxri fərmanlarına layiq görülmüşdür.
- İsmayıl Nəsibov (İsmayıl Osman oğlu Nəsibov) — alim, kimya üzrə elmlər doktoru, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin professoru, 1994-cü ildən Nyu-York Elmlər Akademiyasının üzvü. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Zakir Şıxlı (1931-1986) — Alim, tarix elmləri doktoru, Professor, APİ (1971-1974) və Azərbaycan Dövlət Universitetinin “Sov.İKP tarixi” kafedrasının müdiri (1974-1986).
- Nəbi Yaqubov — (1933-2005) Neft və Kimya İnstitutunun (indiki Neft Akademiyası) “Nəzəri mexanika” kafedrasının (1970-1990-cı illər) müdiri olmuşdur, texnika elmləri doktoru, professor. İbrahim Nəbioğlunun atasıdır.
- Xəlil Yusifli (Xəlil Həmid oğlu Yusifli) (d. 1935) — alim, Filologiya üzrə elmlər doktoru, Gəncə Dövlət Universitetinin professoru, Nizami Gəncəvi ədəbi irsinin davamçısı. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Bəhruz Abdullayev (1935) — Alim, əməkdar müəllim, tarix üzrə Elmlər doktoru, Professor, "Şöhrət" ordenli. Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin Beynəlxalq münasibətlər kafedrasının müdiri, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının Müdafiə Şurasının üzvü. Qaymaqlı kəndindəndir.
- Mirzəli Murquzov (1937) — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, əməkdar müəllim, "Şöhrət" ordenli.
- İsa Əhmədov- (1941-2010) İqtisadçı-alim, professor. Azərbaycan Respublikası Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı Akademiyasında prorektor, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Kənd Təsərrüfatı Kreditləri üzrə Dövlət Agentliyi çərçivəsində icrası təmin edilən və Dünya Bankı tərəfindən maliyyələşən “Kənd Təsərrüfatının İnkişafı və Kreditləşməsi layihəsi”nin İnformasiya və məsləhət xidmətləri komponentinin rəhbəri. Qaymaqlı kəndindəndir.
- Tapdıq Əliyev (1945) — alim, Texnika elmləri doktoru (1991), professor (1992), Rusiya Su Təsərrüfatı Elmlər Akademiyasının muxbir üzvü (1992), Beynəlxalq Ekolokiya Akademiyasının müxbir üzvü (1993), Rusiya Federasiyası Su Layihə İnstitutunun baş direktorunun müavini
- Əhməd Vəliyev (d. 1946) — alim, Odlar Yurdu Universitetinin rektoru, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin III (2005-2010) və IV (2010-2015) çağırış deputatı, Fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, "Şöhrət" ordenli. Amerika Riyaziyyatçıları Cəmiyyətinin və Nyu-York Elmlər Akademiyasının üzvü Sosial və pedaqoji Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvüdür.
- İsa Abdullayev (d. 1945 - ö. 2008) — Azərbaycan alimi, texniki elmlər doktoru (1992), professor (1993).
- İsrayıl Əfəndiyev (1945) — SSRİ Dövlət mükafatı Laureatı, ADNA-nın “İstehsal proseslərinin avtomatlaşdırılması” kafedrasının müdiri, İdarəetmə Proseslərinin Avtomatlaşdırılması elmi-tədqiqat institutunun direktoru, professor.
- Zakir Nəcəfov (1952) - alim, İqtisadi İslahatlar Elmi Tədqiqat İnstitunun baş elmi işçisi, AMEA İqtisad İnstitunun elmlər doktoru, AMEA-nın Maliyyə-iqtisad şöbəsinin rəisi. Qaçaq Kərəmin babası (ata tərəfdən babası) Molla Zalın qardaşlarından Qaçaq Nəcəfin kötücəsidir. Aslanbəyli kəndindəndir.
- İsaq Nəbi oğlu İsaqov (d. 1921 – ö. 2006) — Qazax Müəllimlər Seminariyasını və M.F.Axundov adına Azərbaycan Pedaqoji Rus dili və Ədəbiyyatı İnstitutu bitirib. Məşhur müəllim, Aslanbəyli kəndində və Qazax rayonunda məşhur natiqlərdən olub. Professor Qüdrət İsaqovun atasıdır.
- Qüdrət İsaqov (d. 1950) — alim, fizika–riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Avropa Təbiət Elmləri Akademiyasının akademiki, Rusiyada nəşr olunan Beynəlxalq Alternativ Energetika və Ekologiya jurnalı baş redaktorunun müavini, Avropa Təbiət Elmləri Akademiyasının fəxri Rentgen medalı laureatı, Aslanbəyli kəndindəndir. Ana nənəsi tərəfdən Seyidovlar nəslindəndir.
- Akif Süleymanov (1951) — texnika elmləri doktoru, professor, Azərbaycan Texnologiya Universitetinin rektoru.
- Alxan Bayramoğlu (1954) — Azərbaycanlı filoloq alim, filologiya elmləri doktoru, professor.
- Sabir Qayıbovun ata yurdu – görkəmli hüquqşünas alim. İsmət Qayıbovun böyük qardaşı.
- Mahmud Allahmanlı (1960) — filologiya elmləri doktoru (2008), professor (2009), fоlklоrşünas alim, tənqidçi, publisist. Kəmərli kəndindəndir.
- Məqsəd Qocamanov - (1960), BDU-nun kafedra müdiri, professor, geodeziya və kartoqrafiya sahəsi üzrə ilk və yeganə elmlər doktoru.
- Rüstəm Kamal (d. 1962) - tənqidçi, ədəbiyyatşünas, esseist, filologiya elmləri doktoru, professor, Rusiya Pedaqoji və Sosial Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü (2010)
- Sevinc Qiyasbəyli - (1966) Həkim onkoloq, tibb elmləri doktoru, professor, Milli Onkologiya Mərkəzi I kimyaterapiya şöbəsinin böyük elmi əməkdaşı. Kəmərli kəndindəndir.
- Mustafa Babanlı (1968) — Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin rektoru, texnika elmləri doktoru, professor. AMEA-nın müxbir üzvü Məhəmməd Babanlının kiçik qardaşı, azərbaycanlı yazıçı Vidadi Babanlının əmisi nəvəsidir.
- Səməd Seyidov (d. 1964) — Psixologiya elmləri doktoru, professor, Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin deputatı. Əhməd Seyidovun nəvəsidir. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Elçin Şıxlı (1957) – tanınmış jurnalist, "Ayna"-"Zerkalo" qəzetlərinin təsisçisi və baş redaktoru, 1989-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının üzvü, 2006-cı ildən Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin sədridir. Yazıçı İsmayıl Şıxlının oğludur.
- İsmayıl Umudlu (1952) – tanınmış jurnalist, tərcüməçi, tarixçi-etnoqraf. Qazaxın, o cümlədəm Qazax Salahlı kəndinin tarixi haqqında bir sıra fundamental əsərlərin müəllifi."Tərəqqi" medalı ilə təltif edilmişdir (2010).
- Vaqif Nəsibov --(d.1940)-- sabiq Energetika Naziri.Aslanbəyli kəndindəndir.
- Davud Carçıyev Hacıkərim oğlu ( 1929 - 2007 ) - AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ Əməkdar Hüquqşünası, Prezident Təqaüdçüsü, Azərbaycan Vəkillər Kolleqiyasının Təftiş Komissiyasının Sədri, Hüquq elmləri Doktoru .
- Nəsib Əliyev - jurnalist, "Gənc işçi" qəzetinin redaktoru, Vətən Müharibəsi qəhrəmanı, I dərəcəli Vətən Müharibəsi ordeni mükafatçısı. Aslanbəyli kəndindəndir.
- İbrahim Nəbioğlu (1961) — jurnalist, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, texniki elmlər namizədi, Azərbaycan Dövlət Televiziyasının ilk Türkiyə təmsilçisi, Azərbaycanın İstanbuldakı Baş Konsulu (2003-2006), Azərbaycanın Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının Daimi Təmsilçisi. Azərbaycan-Türk müştərək TV kanalını qurmuş və onun Baş direktoru vəzifəsində çalışmışdır.
- Süleyman Osmanoğlu (1952-2011) — jurnalist, “Tərəqqi” medalı ilə təltif olunub (2005). Kəmərli kəndindəndir.
- Vahid Əhmədoğlu (1956) - Azərbaycan jurnalisti, yazıçı, filoloq, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin, Azərbaycan İdman Jurnalistləri Assosasiyasının üzvü. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Mehdi Şıxlinski (1960) - Filoloq, tədqiqatçı, jurnalist. "Şıxlı” ensiklopedik məlumat kitabının, "Şıxlinskilər" ensiklopedik saytının baş redaktoru.
- Fərrux Şıxlinski (1962) — Rəssam, jurnalist, Ayna" - "Zerkalo" qəzetlərinin məsul katibi (2001-ci ildən). Xalq yazıçısı İsmayıl Şıxlının oğlu, Elçin Şıxlının qardaşıdır.
- İlhamiyyə Rzayeva (1967) — tanınmış jurnalist, televiziya aparıcısı, prodüser, rejissor.
- Akif Aşırlı (1969) - Azərbaycan jurnalisti, "Şərq" qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru, "Tərəqqi" medalı laureatı, Akademik Yusif Məmmədəliyev adına mükafat və "Tərəqqi" medalı (2005)
- Mübariz Göyüşlü (1981) — Azərbaycan jurnalisti, AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxanasının Beynəlxalq və İctimaiyyətlə Əlaqələr Şöbəsinin müdiri, Müasir İnkişaf İctimai Birliyinin idarə heyətinin sədri, Türk Eli jurnalının və Dialoq.info təhsil saytının baş redaktoru.
- Möhsün Poladov (1905-1966) - Dövlət xadimi, uzun illər Azərbaycan SSR kənd təsərrüfatı naziri, Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun keçmiş rektoru.
- Fəxri Vəkilov (1916-1987) – görkəmli səhiyyə təşkilatçısı, Azərbaycanın Səhiyyə Naziri. Məmmədrza ağa Vəkilovun oğlu. Mənsur Vəkilovun atası.
- Muxtar Hacıyev – (1876-1938) İlk spiker, 1921-ci ildə Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin ilk sədri (spiker) seçilmişdir.
- Şahbala Məmmədov (1936) – Azərbaycanın əməkdar iqtisadçısı, Dövlət Statistika Komitəsi Sədrinin müavini, Baş Hesablama Mərkəzinin Direktoru.
- Rəşad Orucov-(1978)-- Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankın Baş Direktoru. Kəmərli Kəndindəndir.
- Şahin Mustafayev --(1965)-- Azərbaycan Respublikası İqtisadiyyat Naziri, Tarif Şurasının sədri,Stolüstü Tennis Federasiyasının Prezidenti. Qaymaqlı kəndindəndir.
- İsmət Qayıbovun (1941-1982) ata yurdu – Azərbaycanın ilk Baş Prokuroru. Ədliyyə general-moyoru. Sabir Qayıbovun kiçik qardaşı.
- Musa Qocayev – (1932-1993) yazıçı, uzun müddət Dövlət Təhlükəsizlik orqanlarında işləmişdir.
- Məmməd Namazov – Dövlət Maşınqayırma və Konversiya Komitəsinin Sədri. 1990-95-ci illərdə Azərbaycan Ali Sovetinin deputatı. Milli hərbi sənaye kompleksinin yaradıcılarından biri.
- Hacı Vəkilovun ata yurdu – SSRİ XİN-in Bolqarıstan, ABŞ, İsveçrədə fəaliyyət göstərən diplomatı. Diplomatlar İsrafil Vəkilov (Azərbaycan Respublikasının Misirdə səfiri (1994-2004) və Azad Vəkilovun atası.
- Cavanşir Vəkilovun (1951-2013) ata yurdu – diplomat. Azərbaycan Respublikasının Təbrizdə ilk Baş Konsulu vəzifəsini icra edən. Mehdixan Vəkilovun oğlu.
- Əsəd Orucov- Qazax rayon icra hakimiyyətinin Başçısı. Kəmərli kəndindəndir.
- Məmməd Musayev (d. 1955) - iqtisadi elmlər namizədi, Azərbaycan Sahibkarlar Konfederasiyasının Prezidenti
- Şahid Orucov (1960)- əməkdar mühəndis, Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi QSC-nin sədr müavini.Kəmərli kəndindəndir.
- Nadir Nəsibov- 1994- 1999-cu illərdə Azərbaycan Respublikası Dövlət Əmlak Komitəsinin Sədri. Hal hazırda Azərbaycan Respublikası Basketbol Federasiyasının Prezidentidir.Aslanbəyli Kəndindəndir.
- Xəyyam Nəsibov- Azərbaycan Respublikası Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının Vitse- Prezidenti.2015-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən ictimai-siyasi fəaliyyətində və Həmkarlar İttifaqı təşkilatında aktivlik və peşəkarlıq göstərdiyinə görə ölkənin "Tərəqqi" medalı ilə təltif edilmişdir. Federasiyanın Məclis və İcraiyyə Komitəsinin üzvüdür.Aslanbəyli kəndindəndir.
- Şöhrət Vəkilov (1957) - 1994-1999-cu illərdə Azərbaycan Respublikası Baş Dövlət Vergi Müfəttişliyinin rəisi. İqtisadçı, vergi mütəxəssisi.
- Şahin Şıxlinski (1966) - Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin vitse-prezidenti, Ümumrusiya Azərbaycan Konqresinin (ÜAK) vitse-prezidenti, ÜAK-ın Ural Dairə Şurasının sədri, Ümumdünya Azərbaycan və Turkiyə diaspor təşkilatlarının Koordinasiya Şurasının üzvü, Sverdlovsk vilayətinin Qubernatoru yanında Milli məsələlər uzrə Məsləhət Şurasının üzvü
- İbrahim Rəhimov (İbrahim Molla Rəhim oğlu Rəhimov) (1849-1927) - Həkim diplomu almış ilk azərbaycanlı, ilk azərbaycanlı psixatr həkim, həkim-humanist, ictimai xadim.
- Səməd ağa Ağamalıoğlu (1867-1930) — SSRİ dövlət xadimi, Azərbaycan SSR MİK sədri, ZSFSR MİK sədri, respublikanın ilk xalq torpaq komisarı, publisist, Azərbaycan Demokratik Respublikasının parlamentinin üzvü.
- Hacı Kərim Sanılı (1878-1937) Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti Parlamentinin üzvü, şair, maarifçi, ictimai xadim.
- Nigar Şıxlinskaya – (1878-1931) ilk azərbaycanlı tibb bacısı.
- Nigar xanım Usubova – görkəmli musiqişünas-pianoçu, Konservatoriyanın prorektoru və professoru. Sergey Raxmaninovun dostu və məsləkdaşı məşhur professor, Moskva Konservatoriyasının rektoru, SSRİ xalq artisti, Stalin mükafatı laureatı Aleksandr Borisoviç Qoldenveyzerin tələbəsi. Əməkdar incəsənət xadimi. İbrahim ağa Usubovun qızı.
- Xədicə Qayıbova – (1893-1938) ilk azərbaycanlı pianoçu qadınlardan biri.
- Leyla Vəkilovanın (1927-1999) ata yurdu – SSRİ Xalq Artisti.
- Əminə Dilbazi – (1919) baletmeyster. Azərbaycanın xalq artisti.
- Lətifə Əliyeva (1944) — Aktrisa, Əməkdar artist (2000).
- Elmira Hüseynova – (1933-1995) heykəltəraş.
- Arif Şıxlinski (1929-1995) - Neftçi-geoloq, Azərbaycan Respublikasının əməkdar mühəndisi.
- Telman Nəbiyev- (1934-2012) Neftçi mühəndis.
- Aşıq Məmmədyar - (d. 1876 – ö. 1966) - Azərbaycan aşığı.
- Aşıq Canallı Məmməd - (d. 1880 – ö. 1937) - Azərbaycanın ustad aşığı.
- Miskin Əli Zeynallı - Azərbaycan aşığı.
- Aşıq Avdı Qaymaqlı (d. 1909 – ö. 1988) - Məşhur Azərbaycan aşığı.[25]. Qaymaqlı kəndindəndir.
- Aşıq Kərəm İncəli (d. 1945 – ö. 1997) — Məşhur Azərbaycan aşıqı, Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin üzvü, Qazax Aşıqlar Birliyinin sədri, ilk saz məktəbinin Qazax rayonu üzrə yaradıcısı. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Aşıq Dərya Məhəmməd (d. 1905 – ö. 1984) - Azərbaycan aşıqı.
- Aşıq Cəlal Qəhrəmanov (d. 1928 – ö. 1978) — Azərbaycan aşığı. Kəmərli kəndindəndir
- Zəkəriyyə Mehman (d. 1938 – ö. 1999) — Azərbaycanın məşhur yaradıcı aşıqı. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Ədalət Nəsibov – (1939) saz ustası, əməkdar incəsənət xadimi, Prezident təqaüdçüsü.
- Aşıq İlham Aslanbəyli (d. 1965) — Məşhur Azərbaycan aşıqı. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Tahir Musayev (1916-) — Azərbaycan aşığı.
- Aşıq Bəhram Həsənov (1918-1991) — Azərbaycan aşığı, Qazax Müəllimlər Seminariyasının məzunu.
- Aşıq Həsən Dərgahquliyev (1926-1991) — Azərbaycan aşığı. Kəmərli kəndindəndir.
- Aşıq Cəfər Eyvazov (1927-1999) — Azərbaycan aşığı.
- Aşıq Mustafa təkəli (1927-2002) — Azərbaycan aşığı.
- Murad Novruzov (1928-2008) — Azərbaycan aşığı.
- Aşıq Solmaz Kosayeva - Azərbaycan aşıqı.
- Aşıq Yəhya (Yəhya Məmmədov) (d. 1931 – ö. 1994) – Aşıq. Qaymaqlı kəndindəndir.
- Aşıq Şaiq İncəli – Azərbaycan aşıqı. Kəmərli kəndindəndir.
- Aşıq Nazim (Nazim Əsədoğlu) - Azərbaycan aşıqı. Qaymaqlı kəndindəndir.
- Aşıq Yaqub (1948) – Aşıq.
- Əhməd İbrahimov (Əhməd Məmməd oğlu İbrahimov) (d. 1905 – ö. 1942) - Aşıq. Qaymaqlı kəndindəndir.
- Aşıq Qərib İncəli — aşıq. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Nərminə Məmmədova (1932-1997) — Azərbaycan müğənnisi.
- Baba Mahmudoğlu (1940-2006) - müğənni, opera solisti.
- Süleyman Qayıbov Süleyman bəy Qayıbov- görkəmli maarifçi, pedaqoq.
- Əhməd ağa Mustafayev- Azərbaycanın görkəmli pedaqqoqu, maarif fədaisi.
- Badisəba xanım Vəkilova (1881-) – görkəmli maarif xadimi, qadın təhsilinin təşkilatçısı, Firidun bəy Köçərlinin xanımı.
- Sadıq Vəkilov (1899-1973) - Zaqafqaziya Müəllimlər Seminariyasının (Qori) məzunu. Tanınmış rus dili pedaqoqu.
- Qəhrəman ağa Şıxlinski (1887-1956) — Maarifçi-pedaqoq, Lenin ordeni ilə təltif edilmişdir.
- Mədinə Qiyasbəyli (Vəkilova) (1889-1938) – Azərbaycanın görkəmli maarif xadimi, pedaqоq, məktəbdar, jurnalist, tərcüməçi, qadın təhsilinin təşkilatçısı.
- Rəhim bəy Şıxlinski (-1937) - Maarifçi-pedaqoq, Qori Seminariyasını bitirmişdir. 1917-20-ci illərdə Azərbaycanın İstiqlal Hərəkatında fəal iştirak etmişdir.
- Müseyib Allahverdiyev - (1909-1969), Sovet İttifaqı Qəhrəmanı.
- Tahir İsayev "Serafino" – (1922-2001) İtaliyanın Milli Qəhrəmanı.
- Müseyib Dilbazi (1923-2011) Böyük vətən müharibəsi qəhrəmanı
- Alı Mustafayev – (1952-1991) Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı.
- Aqil Musayev – (1974-1994) Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı.
- Mərifət Nəsibov – (1972-1992) Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı
- Rafiq Alıcanov – (1965-1993 Kəmərli) Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı.
- Şamoy Çobanov – (1965-1990) Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı.
- Firudin Şamoyev – (1962-1992) Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı.
- Bəxtiyar Allahverdiyev – (1909-1974) Sosialist Əməyi Qəhrəmanı.
- Əsgər Eminov – (1924) Sosialist Əməyi Qəhrəmanı.
- Cahandar Yaqubov – (1892-1967) Sosialist Əməyi Qəhrəmanı.
- Əsmər Məmmədova – (1910-1988) Sosialist Əməyi Qəhrəmanı.
- Hacımurad Murğuzov – (1910-1988) Sosialist Əməyi Qəhrəmanı.
- Alı Süleymanov (1880-1959) Sosialist Əməyi Qəhrəmanı.
- Murtuz Carçıyev – (1910-1985) Sosialist Əməyi Qəhrəmanı.
- Məcid Şərifzadə – (1908-1995) Sosialist Əməyi Qəhrəmanı.
- Məhəmməd Əliyev – (1910-1996) Sosialist Əməyi Qəhrəmanı.
- İmran Mirzəyev – (1910-1983) Sosialist Əməyi Qəhrəmanı.
- Qaraxozu (d. 1902 – ö. 1977) - Qoçu. Qaymaqlı kəndindəndir.
- Seyid Eminov--( polis əlaçısı, igidliyə görə medalı)- DİN MADDİ TEXNİKİ TƏMİNAT BAŞ İDARƏSİNİN rəis müavini polis polkovniki. Kəmərli kəndindəndir.
- Oqtay Süleymanlı--(polis əlaçısı,igidliyə görə medalı)--- Polis Polkovniki.Qaymaqlı Kəndindəndir.
- Tofiq Babanlı (1937) - Məşhur boksçu, SSRİ idman ustası (1958), Azərbaycan Respublikasının Əməkdar məşqçisi (1965), Beynəlxalq dərəcəli hakim (1995), Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Bədən Tərbiyəsi və İdman xadimi (2006), 1993-cü ildən Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Komitəsində, 1996-cı ildən isə Azərbaycan Respublikasının Gənclər və İdman Nazirliyində baş məsləhətçi.
- Firdovsi Umudov (Firdovsi Qəmnalı oğlu Umudov) (1977) — sərbəst güləş üzrə gənclər arasında Avropa birinciliyinin, tələbələr arasında dünya çempionatlarının mükafatçısı, Dünya kubokunun qalibi, Azərbaycan Respublikasının idman ustası, Şöhrət" Ordeni (2012), "Tərəqqi" Medalı (2016), Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fəxri Diplomu (2015), dünyanın ən yaxşı məşqçisi (2012), Azərbaycanın ən yaxşı məşqçisi (2009, 2012, 2015), Azərbaycan Respublikasının Əməkdar məşqçisi, sərbəst güləş üzrə yeniyetmələrdən ibarət Azərbaycan yığma komandasının baş məşqçisi (2007-2008), sərbəst güləş üzrə böyüklərdən ibarət Azərbaycan yığma komandasının böyük məşqçisi (2008-2016), baş məşqçisi (2016-cı ildən), Polkovnik-leytenant. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Kamal Əhmədov (məşqçi) (Kamal Məhəmməd oğlu Əhmədov) (1934) - Prezident tәqaüdçüsü, sәrbәst gülәş üzrә SSRİ idman ustası, Azәrbaycanın Әmәkdar mәşqçisi.
- Sarı Əhmədov (Sarı Məhəmməd oğlu Əhmədov) (1935) - Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Bədən Tərbiyəsi və İdman Xadimi, sərbəst güləş üzrə SSRİ idman ustası
- İsrafil Məmmədov (Pəhləvan) (İsrafil Məmməd oğlu Məmmədov) - Poverliftinq və Benç-pres növləri üzrə 7 qat Avropa, 6 qat Dünya çempionu, dünya kubokunun qalibi və rekordçusu, 39 qat Azərbaycan çempionu, Azərbaycan Respublikasının idman ustası əməkdar idman ustası, Xalq pəhləvanı.
- Ramiz Tağıyev (Ramiz Cahangir oğlu Tağıyev) - Sərbəst güləş üzrə SSRİ idman ustası, SSRİ bədən tərbiyə əlaçısı, Respublika dərəcəli hakim, Azərbaycanın fəxri bədən tərbiyə idman işçisi, Ali koteqoriyalı məşqçi-müəllim, Əməkdar məşqçi, Fəxri idman xadimi, “Qızıl qələm”, “Məmməd Araz” mükafatları laureatları, Qazağın fəxri Tağıyev Ramiz Cahangir oğludur.
- Tariyel Nəsibov (Tariyel Əjdər oğlu Nəsibov) - Yunan-Roma güləşi üzrə Azərbaycan Respublikasının Əməkdar məşqçisi
- Azər Əliyev (məşqçi) – Gənclərdən ibarət yığma komandanın məşqçisi, əməkdar məşqçi, Qazax Rayon Qol Güləşi məktəbinin yaradıcısı və məşqçisi.
- Qazaxlı Məmmədəli (d. 1914) (ö. 1977) - Məşhur pəhləvan, Yunan-Roma güləşi üzrə SSRİ çempionu, xeyriyyəçi, əməkdar incəsənət xadimi.
- Orxan Vəliyev (1993 Yuxarı Salahlı) - Professional qaydasız döyüşçü, V.K.B.S-dən dünya çempionatının qalibi (2013), qızıl kəmər sahibi (2013), BJJ (Braziliski JİU Jutsu) üzrə beynəlxalq yarışın qalibi, MMA-Qaydasız döyüş üzrə dünya çempionu (2015).
- Səməd Qurbanov (1953) — XX əsrin 70-80-ci illərin tanınmış futbolçularından biridir. "Neftçi"nin tarixində xüsusi iz buraxıb. "Jiquli" ləqəbiylə tanınıb.
- Elmar Babanlı (1982) - "Neftçi İdman Klubu" İctimai Birliyinin idman və sağlamlıq məsələləri üzrə baş meneceri, cüdo üzrə beynəlxalq dərəcəli hakim, Azərbaycan Cüdo Federasiyasının baş katibi.
- Samir Məmmədov (Samir Aydın oğlu Məmmədov) (1985) - boks üzrә dünya vә Avropa çempionatlarının mükafatçısı
- Tural Əliyev (güləşçi) (Tural Məhəmməd oğlu Əliyev) (d. 1986) — sərbəst güləşçi, Zorxana və pəhləvan güləşi üzrə dünya və Avropa çempionu, Azərbaycan Respublikasının idman ustası. Aslanbəyli kəndindəndir.
- Azad Əzizov (Azad Nazim oğlu Əzizov) (1983) - Peşәkar boks üzrә boks üzrә dördqat dünya, Avropa çempionu, 2009-cu ildə peşəkar boks üzrə ilk rəsmi kəmər qazanmış azərbaycanlı kimi tarixə düşüb.
- Elnur Eminov (Elnur Paşa oğlu Eminov) - Poverliftinq üzrә dünya vә Avropa çempionu, Azәrbaycan Respublikasının idman ustası
- Həsən Əliyev (güləşçi) (1989) — Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisidir. 2010-cu ildə Rusiyanın paytaxtı Moskva şəhərində keçirilən Dünya Çempionatının qızıl medalçısı, Avropa Çempionatının 1 qat qızıl, 1 qat gümüş və 4 qat bürünc medalçısıdır. 2015-ci ildə Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində keçirilən 2015 Avropa Oyunlarının bürünc medalçısıdır.
- Musa Musayev (karateçi) (Musa Əli oğlu Musayev) (1992) - Karate Do üzrә Dünya kubokunun qalibi.
- Elvin Yuniszadə (Elvin Qərib oğlu Yuniszadə) (1992) - futbolçu, Qarabağ FK-nın müdafiəçisi.
- Nicat Rəhimov (idmançı) (Nicat Əli oğlu Rəhimov) (1994) - Ağır atletika üzrə avropa və dünya çempionu, Yeniyetmələrin I Olimpiya Oyunlarının qalibi, Azərbaycan Respublikasının idman ustası.
- Mahir Əmiraslanov (Mahir İlqar oğlu Əmiraslanov) - Sərbəst güləş üzrə gənclər arasında dünya çempionu.
- Qismət Vəkilov (Qismət Səxavət oğlu Vəkilov) (1994) - Qol güləşi üzrə yeniyetmələr və gənclər kateqoriyalarında 8 qat Avropa, 5 qat dünya çempionu, Azәrbaycan Respublikasının idman ustası.
- Nemət Vəkilov (Nemət Səxavət oğlu Vəkilov) - Qol güləşi üzrə yeniyetmələr və gənclər arasında dünya və Avropa çempionatlarının qalibi. Dünya çempionu Qismət Vəkilovun qardaşıdır.
- Əfqan Xaşalov (Əfqan Kamil oğlu Xaşalov) (1997 Yuxarı Salahlı) - Sərbəst güləş üzrə Avropa çempionu, 2015-ci ildə Dağıstanda “ən yaxşı texnikalı güləşçi” nominasiyasında kubokla təltif edilib. 2016-cı ildə Fransanın Makon şəhərində dünya çempionu olmuşdur.
- Ramazan Rüstəmov - Qol güləşi üzrə 2 qat avropa çempionu, dünya çempionu.
- Osman Osmanlı - (2013-2014) Avropa çempionu. Qaymaqlı kəndindəndi
- Kamal Axundov (güləşçi) - (1967) Güləşçi, SSRİ idman ustası, Kinq-Boks Federasiyasının vitse-prezidenti, Polkovnik-leytenant. Kəmərli kəndindəndir.
Mənbə
İstinadlar
- ↑ 1 2 "Rayon haqqında: Əhalisi" (az.). Qazax Rayon İcra Hakimiyyəti. İstifadə tarixi: 2015-10-18. Arxivləşdirilib.
- ↑ Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti, 2 cilddə, I cild. Bakı, "Şərq-Qərb", 2007.
- ↑ Rəşid İsmayılov. Azərbaycan tarixi, 1923.
- ↑ Herodot. İstoriya. "Nauka".L.1972, s.75.
- ↑ "Azərbaycan müəllimi", 2003, 22-28 avqust.
- ↑ Azərbaycan türklərinin təşəkkülü tarixi, səh. 160. - 1994.
- ↑ [Олжас Сулейменов - "Аз и Я, или Книга благонамеренного читателя", 1975г.]
- ↑ Saltanati(Altay Memmedov)(Baki-1992)(Kiril).Pdf Altay Məmmədov "Oğuz səltənəti". 1992, səh. 151
- ↑ "Xural" qəzeti, 2007-ci il, 21-27 avqust
- ↑ "Azərbaycan" jurnalı, 1990, 2-ci sayı. səh. 162-174.
- ↑ S. Qasımova. III-VIII əsrlərdə Azərbaycanın etnomədəni və sosial iqtisadi tarixi, rus dilində, B. 1993, s. 45.
- ↑ Tofiq Hacıyev. Azərbaycan dilinin tarixi.1983, s. 27.
- ↑ "Azərbaycan" jurnalı, 2006-cı il, 8-ci sayı. səh. 161.
- ↑ Azərbaycan tarixi, 1994, s. 247
- ↑ f. e. n. Fazil Əliyev - Qazax etnotoponiminin kökündə digər türk tayfalarıyla yanaşı, "xəzər möhürü"nün də dayandığını etiraf etmək lazımdır.
- ↑ Qazax Rayonu Tarixi
- ↑ Erməni iddialarının "Sovet dövrü"
- ↑ Qazax rayonunun 7 kəndi erməni işğalı altındadır
- ↑ "Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində Qazax rayonunda hərbi təcavüzün nəticələri barədə MƏLUMAT". Qazax Rayon İcra Hakimiyyəti. İstifadə tarixi: 29 noyabr 2016.
- ↑ Population statistics of Eastern Europe: Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census
- ↑ Sitat səhvi: Yanlış
<ref>
teqi;Qazax rayonu
adlı istinad üçün mətn göstərilməyib - ↑ Population statistics of Eastern Europe: Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census
- ↑ "Aslanbəyli kəndindəki məscid" (az.). Qazax.net. İstifadə tarixi: 2015-10-22. Arxivləşdirilib.
- ↑ "Hürmələk təpəsi" (az.). Qazax.net. İstifadə tarixi: 2015-10-22. Arxivləşdirilib.
- ↑ Eldar Nəsibli. Aşıq Avdı Qaymaqlı anılır