Mustafa Mərdanov: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Vusal1981 (müzakirə | töhfələr)
Redaktənin izahı yoxdur
Vusal1981 (müzakirə | töhfələr)
Sətir 68: Sətir 68:


== Filmoqrafiya ==
== Filmoqrafiya ==
# [[Ağasadıq Gəraybəyli (film, 1974)]]
# [[Azərbaycan teatrının ustaları (film, 1966)]]
# [[Bakılılar (film, 1938)]]
# [[Bəxtiyar (film, 1955)]]
# [[Bismillah (film, 1925)]]
# [[Bismillah (film, 1925)]]
# [[Əhməd haradadır? (film, 1963)]]
# [[Müxtəlif sahillərdə (film, 1926)]]
# [[Əmək və qızılgül (film, 1962)]]
# [[Fətəli xan (film, 1947)]]
# [[Görüş (film, 1955)]]
# [[Hacı Qara (film, 1929)]]
# [[Hacı Qara (film, 1929)]]
# [[Sevil (film, 1929)]]
# [[Vulkan üzərində ev (film, 1929)]]
# [[Lətif (film, 1930)]]
# [[26 komissar (film, 1932)]]
# [[26 komissar (film, 1932)]]
# [[Bakılılar (film, 1938)]]
# [[Kəndlilər (film, 1939)]]
# [[Kəndlilər (film, 1939)]]
# [[Qanun naminə (film, 1968)]]
# [[Yeni horizont (film, 1940)]]
# [[Səbuhi (film, 1941)]]
# [[Fətəli xan (film, 1947)]]
# [[Bəxtiyar (film, 1955)]]
# [[Görüş (film, 1955)]]
# [[Qara daşlar (film, 1956)]]
# [[Qara daşlar (film, 1956)]]
# [[Lətif (film, 1930)]]
# [[Müxtəlif sahillərdə (film, 1926)]]
# [[O olmasın, bu olsun (film, 1956)]]
# [[O olmasın, bu olsun (film, 1956)]]
# [[Romeo mənim qonşumdur (film, 1963)]]
# [[Sevil (film, 1929)]]
# [[Səbuhi (film, 1941)]]
# [[Səhər (film, 1960)]]
# [[Səhər (film, 1960)]]
# [[Vulkan üzərində ev (film, 1929)]]
# [[Əmək qızılgül (film, 1962)]]
# [[Yeni horizont (film, 1940)]]
# [[Əhməd haradadır? (film, 1963)]]
# [[Romeo mənim qonşumdur (film, 1963)]]
# [[Azərbaycan teatrının ustaları (film, 1966)]]
# [[Qanun naminə (film, 1968)]]
# [[Ağasadıq Gəraybəyli (film, 1974)]]


== İstinadlar ==
== İstinadlar ==

15:45, 10 noyabr 2017 versiyası

Mustafa Mərdanov
Doğum tarixi 10 (22) mart 1894
Doğum yeri
Vəfat tarixi 12 dekabr 1968(1968-12-12)[1] (74 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı
Fəaliyyəti aktyor
Fəaliyyət illəri 1909-cu ildən
Təhsili
  • Rusiya Teatr Sənəti Universiteti[d]
Mükafatları "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni "Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı
Azərbaycan SSR xalq artisti Azərbaycan SSR əməkdar artisti
IMDb ID2166164
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Mustafa Həşim oğlu Mərdanov (d. 28 fevral 1894, Mərənd, İran - ö. 12 dekabr 1968, Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ) — Azərbaycanın teatr və kino aktyoru,[2] Azərbaycanın SSR-in xalq artisti (1943), "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni laureatı.

Həyatı

Mustafa Mərdanov 28 fevral 1894-cü ildə Mərənddə anadan olub. O hələ uşaqkən ailələri Tiflisə köçmüş və 1924-cü ilə qədər burada yaşamışdılar. 1924-cü ildə Moskva Dövlət Teatr Sənəti İnstitutunu bitirmişdir.

12 dekabr 1968-ci ildə Mustafa Mərdanov Bakıda vəfat etmişdir. Rejissor Səməd Mərdanovun qardaşıdır.

Fəaliyyəti

Tiflisin mədəni mühiti onun həyata baxışını hələ uşaqkən formalaşdırmışdı. Buradakı kişi gimnaziyasına daxil olan gənc Mustafa teatra böyük maraq göstərirdi. Şəhərin müsəlman dram dərnəklərində 1910-cu ildən çıxış edən Mustafa Mərdanov 1921-1922-ci illərdə Tiflis Azərbaycan Dövlət Teatrının direktoru vəzifəsində çalışır. 1924-cü ildə Moskva Dövlət Teatr Sənəti İnstitutunu bitirərək Bakıya gəlir və burada Azərbaycan Dövlət Dram Teatrında öz fəaliyyətini davam etdirir. Yüksək aktyorluq texnikası, obrazı özününküləşdirmək bacarığı, yumşaq yumor onun sənəti üçün çox xarakterik olan cizgilər idi. Mustafa Mərdanovun hələ ilkin olaraq yaratdığı rollarda klassik ənənələr çox güclü idi. Onun ətrafında böyük sənətkarlar çalışırdı. Azərbaycanın formalaşmış aktyor məktəbi Mustafa Mərdanov üçün də əsl təcrübə məktəbinə çevrildi. Abbas Mirzə Şərifzadə, Sidqi Ruhulla, Ağasadıq Gəraybəyli, Ələsgər Ələkbərov və onlarla sənətkardan öyrəndikləri bu aktyorun sənət yoluna işıq saldı, onu yeni yaradıcılıq axtarışlarına ruhlandırdı. "Hacı Qara"da Kərəməli, "Yağışdan çıxdıq yağmura düşdük"də Qəmbər, "Nadir Şah"da Ədhəm kimi rolları Tiflis teatrında yaradan aktyor, Bakı teatrında daha ciddi rollar oynamalı oldu.

O vaxtlar Mustafa Mərdanovun Xlestakovunu ("Müfəttiş") qəzetlər kifayət qədər tərifləyirdilər. İmamverdi ("Sevil"), Luka ("Həyatın dibində"), Şmaqa ("Günahsız müqəssirlər"), Poloni ("Hamlet") və onlarla səhnə qəhrəmanları onun ifasında uğurlu alınırdı.

Mustafa Mərdanov teatrda işlədiyi vaxtlar tez-tez filmlərdə də çəkilməyə dəvət alırdı.[3]

Muzdur Qulu (Bismillah (film, 1925)|"Bismillah") onun kinoda ilk rolu idi. Bu film Abbas Mirzə Şərifzadənin ilk rejissor işi idi. Səssiz kino nümunələrindən olan bu film 1925-ci ildə Bakı ekranlarına çıxarılmış və orada Mustafa Mərdanov da maraqlı rol ifa etmişdi. Bir il sonra isə ekranlarda Aleksandr Litvinovun "Müxtəlif sahillərdə" ("Əlbəyaxa") filmi göstərildi. Aktyor bu filmdə Abbas rolunda çəkilib. Filmdə onun qəhrəmanı yerli mütəxəssisdir. Amerikadan dəvət olunmuş mütəxəssislərlə Abbasın tərəfdarları arasında baş verən münaqişə filmin əsasını təşkil edir. Mustafa Mərdanovun kinoda ilk böyük rolu isə "Hacı Qara" filmindəki Kərəməli oldu.

Sonralar onu daha tez-tez filmlərə dəvət edirdilər. 1929-cu ildə çəkilən "Sevil" filmində aktyor Atakişinin rolunu ifa etdi.

1932-ci ildə kinorejissor Nikolay Şengelaya "Azərfilm"də çəkdiyi "26 komissar" filmində Mustafa Mərdanova menşevik rolunu vermişdi. Bu rol kiçik də olsa öz hərəkətləri, jestləri ilə yadda qalır.

Ümumiyyətlə, 20-ci illərin sonu, 30-cu illərin əvvəllərində yaranmış əksər filmlərdə bu aktyora rollar verilirdi və o da səssiz kinonun imkanları daxilində öz personajlarına həyat verirdi. Digər menşevik rolunu isə o, "Bakılılar" filmində yaratmışdı.

Amma qardaşı, məşhur kinorejissor Səməd Mərdanovun "Kəndlilər" filmi aktyorun yaradıcılığında yeni bir hadisə idi. Belə ki, o, filmdə iki rol yaradırdı. Bir-birinə zidd olan kəndli Təhməz və menşevik rolları aktyor sənəti baxımından olduqca təqdirəlayiqdir.

Mustafa Mərdanov, demək olar ki, hər il filmə çəkilirdi. "Kəndlilər"dən sonra 1940-cı ildə "Yeni horizont" (trest müdiri), 1941-ci ildə "Səbuhi" (akademiya rəisi) filmlərində çəkilib. Bu rolları kiçik olsa belə tamaşaçı diqqətindən yayınmır.

Müharibə Azərbaycan kinematoqrafının inkişafına öz təsirini göstərsə də, bu illərdə də filmlər yaranmışdır. Çox təəəsüf ki, Mustafa Mərdanov bu illərdə çəkilən filmlərə dəvət olunmamışdır. O, yenidən 1955-ci ildə "Görüş" filmində çəkildi. Burada adi kolxozçu rolunu ifa edən aktyor, bir il sonra "Qara daşlar"da Dəmirov kimi çox ciddi rolda görsəndi.

Onun ən uğurlu rollarında biri "O olmasın, bu olsun" filmindəki "intellegent" Həsən bəy oldu. Bu obraz Mustafa Mərdanovun yeni aktyorluq keyfiyyətlərini üzə çıxardı. O, filmdəki çox güclü aktyor ansamblı içərisində öz məxsusi ifa tərzi ilə seçilə bilir. Xüsusilə, qonaqlıq səhnəsində Məşədi İbadla dialoqu tamaşaçıda xoş əhval-ruhiyyə doğurur. "Əhməd haradadır?" filmində Məhəmməd kişi rolu aktyorun yaradıcılığında xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Bu, aktyorun ömrünün yetkin çağında yaratdığı son rollardan biri idi. Bundan sonra o, 1968-ci ildə "Qanun naminə" filminə çəkilmişdir. Murtuzov rolu ilə aktyor ömrünün son akkordlarını vurdu. Müstəntiq Murtuzov əslində yaramaz, öz peşəsinə xəyanət edən, min bir fırıldaqdan çıxan insandır. O, hər vəch ilə Mehmandan qisas almağa çalışır. Çünki bu rüşvətxor müstəntiqin əməllərinə Mehmanın gəlişi ilə son qoyulmuşdu. Mustafa Mərdanov bu rolu çox təbii yaradır, o, mənfi tip olsa da, tamaşaçının yadında qalır.

Mustafa Mərdanovun "50 il Azərbaycan səhnəsində xatirələrim" kitabı 1959-cu ildə çap edilmişdir. Ölümündən sonra – 1973-cü ildə "Mənim müasirlərim" xatirə kitabı nəşr edilib oxuculara çatdırılmışdır.

Mustafa Mərdanov bir neçə il Teatr Xadimləri İttifaqına rəhbərlik etmişdir.

Ad və mükafat

  • Azərbaycanın SSR-in xalq artisti (1943)
  • "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni

Filmoqrafiya

  1. Bismillah (film, 1925)
  2. Müxtəlif sahillərdə (film, 1926)
  3. Hacı Qara (film, 1929)
  4. Sevil (film, 1929)
  5. Vulkan üzərində ev (film, 1929)
  6. Lətif (film, 1930)
  7. 26 komissar (film, 1932)
  8. Bakılılar (film, 1938)
  9. Kəndlilər (film, 1939)
  10. Yeni horizont (film, 1940)
  11. Səbuhi (film, 1941)
  12. Fətəli xan (film, 1947)
  13. Bəxtiyar (film, 1955)
  14. Görüş (film, 1955)
  15. Qara daşlar (film, 1956)
  16. O olmasın, bu olsun (film, 1956)
  17. Səhər (film, 1960)
  18. Əmək və qızılgül (film, 1962)
  19. Əhməd haradadır? (film, 1963)
  20. Romeo mənim qonşumdur (film, 1963)
  21. Azərbaycan teatrının ustaları (film, 1966)
  22. Qanun naminə (film, 1968)
  23. Ağasadıq Gəraybəyli (film, 1974)

İstinadlar

  1. https://filmfond.az/2024/02/28/mustafa-mərdanov-130/.
  2. Zümrüd. Mustafa Mərdanov – 120: Milli kinomuzun sənət fədaisi: [görkəmli teatr və kino aktyorunun yubileyi haqqında] //Səs.- 2014.- 15 yanvar.- S. 13.
  3. Азербайджанской ССР кинематография. Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 12.

Mənbə

  • Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 23.

Xarici keçidlər