Mobutu Sese Seko: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{iş gedir}} |
|||
{{Dövlət xadimi |
{{Dövlət xadimi |
||
| azərbaycan dilində adı = Mobutu Sese Seko |
| azərbaycan dilində adı = Mobutu Sese Seko |
||
23:30, 10 noyabr 2017 tarixindəki versiya
 | Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
| Mobutu Sese Seko | |
|---|---|
| Lua xətası: expandTemplate: template "dil-ln" does not exist. | |
 | |
|
| |
Afrika Birliyi Təşkilatının sədri[d] | |
| 11 sentyabr 1967 – 13 sentyabr 1968 | |
| Əvvəlki | Hayle Selassi |
| Sonrakı | Huari Bumedyen |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Joseph-Désiré Mobutu |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Lisala, Belçika Konqosu |
| Vəfat tarixi | 7 sentyabr 1997[1][2][…] (66 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | prostat xərçəngi |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, jurnalist, hərbi qulluqçu |
| Uşaqları | 21[3] |
| Dini | Roma-Katolik kilsəsi |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
| Rütbəsi | marşal |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Mobutu Sese Seko (ing. Mobutu Sese Seko Nkuku Ngbendu wa za Banga) - 1965-1997-ci illəri aralığında köhnə adı ilə Zair Respublikası olan Konqo Demokratik Respublikasının prezidenti. Mobutu və ya Yozef Mobutu Sese Seko kimi tanınmışdır. Sese Sekonun hakimiyyətə gəlişi 1965-ci ildə əvvəlki prezident Yozef Kasavubunun hərbi çevirilişlə devirilməsindən sonra gercəkləşib. Hakimiyyəti dövründə, Konqo 32 il ərzində dəmir yumruq siyasəti ilə idarə olunmuşdur.[4]
Dəyərli və zəngin yeraltı təbii sərvətlərə sahib olan Konqo Demokratik Respublikası zəif idarəçilik və kütləvi korrupsiya səbəbindən sürətlə zəifləmiş və ölkə dünyanın ən kasıb ölkələrindən birinə çevirilmişdir. 1965-ci ildə hakimiyyətə gəlməsinə Qərb və ABŞ tərəfindən isti yanaşılan Mobutu, zaman keçdikcə bu dəstəyini itirmiş və bundan qısa müddət sonra hakimiyyətdən kənarlaşdırılmışdır.[5]
1949-cu ildə Bekçika Konqosunun ordusunda maliyyə idarəsində məmur olaraq əmək fəaliyyətinə başlamışdır. Hərbi xidmətdə olduğu zaman Leopoldvil (indiki Kinşasa) şəhərində yayımlanan müxtəlif qəzetlərdə məqalələrlə çıxış etmişdir. 1956-cı ildə ordudan təxris olduqdan sonra L'Avenir adlı gündəlik qəzetin muxbiri kimi işləməyə başlamışdır. Növbəti iş yeri həfətəlik nəşr olunan Actualites Africaines jurnalının redaktor işi olmuşdur.
Sese Seko jurnalistika fəaliyyəti ilə məşğul olduğu illərdə Konqonun millətçi liderlərindən olan Patris Lumumba ilə tanış olmuşdur. 1958-ci ildə Lumumba tərəfindən yaradılan Konqo Xalq Hərəkatı (MNC) adlı siyasi təşkilata qatılmışdır. 1959-cu ildə Belçika adına Konqo Xəbərləşmə Təşkilatında işləmək üçün Brüssel şəhərinə getmiş və burada MNC-nin yerli ofisini açmışdır. Növbəti il Konqoya müstəqillik verilməsinin müzakirə edildiyi Brüssel Dəyirmi Masa Konfrasında iştirak etmişdir.
Konfransda həbsdə olan Patris Lumumbayı təmsil edən Sese Seko Konqonun müstəqillik əldə etməsinin və güclü mərkəzi hakimiyyət tərəfindən idarə edilməsinin əhəmiyyətindən danışmışdır.
Konqonun 1960-cı ilin 30 iyun tarixində Belçikadan öz müstəqilliyini əldə etməsindən sonra ölkə Prezidenti Yozef Kasavubu və Baş Nazir Patris Lumumbanın koalisiya höküməti tərəfindən Mobutu Sese Seko Konqo Silahlı Qüvvələrinin baş qərargah rəisi vəzifəsinə gətirilmişdir. Təyinatından səkkiz gün sonra ölkə ordusunda baş vermiş üsyanı yatırması ordudakı nüfuzunu və gücünü möhkəmləndirmişdir. Sese Seko üsyanın yatırılması üçün təşkilatçı zabitlərə rütbə və pul mükafatları vəd etmişdir.
Yozef Kasavubu və Patris Lumumba arasında gedən hakimiyyət çəkişməsi zamanı, Lumumbanın SSRİ-dən kömək aldığını iddia edən Kasavubunun mövqeyindən çıxış etmiş və Lumumbanın idarəçilik sistemindən kənarlaşdırılmasında rol oynamışdır. 1960-cı ilin sentyabr ayında Yozef Kasavubunu devirmək üçün özünə tərəfdar toplayan Patris Lumumba ilk cəhdində buna nail olsa da, iki aydan sonra hakimiyyəti yenidən Kasavubuya təhvil vermişdir. 1961-ci ildə ölüm hökmü əsasında güllələnmiş Patris Lumumbanın ölümündə Mobutu Sese Sekonun əli olduğu versiyası hər zaman səsləndirilmişdir.
1961-ci ildə Müdafiə Naziri vəzifəsinə qədər yüksələn Mobutu dörd il sonra Prezident Yozef Kasavubunu devirərək hakimiyyəti ələ keçirmişdir. 1967-ci ildə Konqo ordusuna bağlı muzdlu hərbiçilərin başlatdığı üsyan hərəkatını yatırmaqla məhşurlaşmışdır. Katanqa bölgəsində yerləşən kömür mədənlərini dövlətin xeyrinə özəlləşdirərək, xarici investisiyanın ölkəyə cəlb olunmasına çalışmışdır.
Digər tərəfdən, idarəçiliyinə mülki abu-hava qatmaq üçün önəmli məmur postlarına hərbiçi olmayan şəxsləri təyin etməyə başlamışdır. Konqoda yeganə qanuni siyasi partiya olan İnqilabçı Xalq Hərəkatı (fr. Mouvement Populaire de la Revolution) partiyasının vasitəsi ilə xalqın dəstəyini qazanmağa çalışmışdır. Bütün bunlara baxmayaraq, öncəki hökümətlərdə təmsil olunmuş qəbilə rəhbərlərinin, məhdud iqtisadi inkişafdan kənarda qalan kəndlilərin və universitet tələbələrinin geniş müxalif hərəkatı ilə baş-başa qalmışdır. Qarşılaşdığı bir başqa problem isə Anqolada yaratdıqları lojistik dəstəkldən faydalanan və Katanqa bölgəsinin Konqodan ayrılması uğrunda silahlı mübarizə aparan yaraqlılar olmuşdur.
İstinadlar
- ↑ Mobutu Sese Seko // Encyclopædia Britannica (ing.).
- ↑ Mobutu Sese Seko // Gran Enciclopèdia Catalana (kat.). Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ https://www.jeuneafrique.com/118918/archives-thematique/destins-de-famille-s/.
- ↑ "Correspondent:Who Killed Lumumba-Transcript". BBC. İstifadə tarixi: 21 May 2010. 00.36.57
- ↑ Tharoor, Ishaan. "Mobutu Sese Seko". Top 15 Toppled Dictators. Time Magazine. 20 October 2011. İstifadə tarixi: 30 April 2013.