Şaxta Baba

Santa klaus

Şaxta Baba

Şaxta Baba (rus. Дед Мороз) — rus dilindən tərcümə edilən Şaxta Baba kimi tanınan şəxsin dünyanın müxtəlif ölkələrində fərqli adları var: Sant Nikolas, Noel baba, Nikolas of Mariya, Santa Klaus, Pere Noel, müqəddəs ata Kristmas bunlardan bəziləridir. Yeni İl Bayramını, qış bayramını körpələrin öz doğma babalarından belə çox sevdikləri Şaxta babasız təsəvvür etmək mümkün deyil. Saç-saqqalı tamam ağ, başında qardan papaq olan bu mehriban qocanı dünyanın müxtəlif yerlərində müxtəlif cür adlandırsalar da, bu adlardan ən çox populyar olanı Santa-Klausdur.

Şaxta Babanı hər ölkədə bir cür çağırırlar:

Ölkə	ad
Azərbaycanda	Şaxta Baba
Rusiyada və Ukraynada	Ded Moroz
Gürcüstanda	Tovlis Papa
Almaniyada	Vaynaxtsmann
Albaniyada	Babadimpi
Bolqarıstanda	Dyadyo Koleda
Böyük Britaniyada	Faze Kristmas
Yunanıstanda	Aqios Vasilis
Danimarkada	Yulemanden
İspaniyada	Papa Noel
İtaliyada	Babbo Natale
Makedoniya Respublikasında	Dedo Mraz
Norveçdә	Yulebukk
Polşada	Svetiy Mikolay
Niderlandda	Kerstman
Portuqaliyada	Pay Natal
Slovakiyada	Yejişek
Sloveniyada	Dedek Mraz
Türkiyədә	Noel baba
Rumıniyada	Moş Krakiun
Finlandiyada	Youlupukki
Fransada	Per Noel
Çexiyada	Mikulaş
Macarıstanda	Mikulás
Serbiyada, Monteneqroda, Bosniya və Herseqovinada	Deda Mraz
İsveçdә	Yultomten
İndoneziyada	Sinterklas
İranda	Baba Noel
ABŞ və Kanadada	Santa Klaus
Braziliyada	Papay Noel
Çilidә	Viejito Paskuero
Afrika ölkələri	Papa Noyol
İraqda	Goosaleh
Əfqanıstanda	Baba Çakalo
Estoniyada	Jouluvana
Litvada	Kaledu Snelis
Özbəkistanda	Ayoz Bobo
Ermənistanda	Marelik papi

Santa Klaus. Buenos Aires. Dic. 2013.

Keşiş Nikolas

Bu obrazın yaranma tarixi əsrlərin dərinliyinə gedib çıxır və onunla bağlı ta qədimdən bəri yaranan əfsanə və rəvayətlər zaman keçdikcə dəyişikliklərə uğrayaraq şəkildən şəklə düşüb. Hazırda dünyada qeyd olunan "Yeni il" bayramının bir çox ənənələri Miladdan qaynaqlandığı üçün Şaxta baba-Santa Klaus obrazının əsli də xristian dünyasında axtarılır.

Bugünkü Türkiyə Cümhuriyyətinin Muğla(Demre) vilayətinin Patara şəhərində Santa Klaus kilsəsi mövcuddur. Patara antik dövrdə mövcüd olmuş Hiziya dövlətinin şəhərlərindən biridir. Nikolas adlı bu keşiş 3-cü əsrin axırlarında Patara şəhərində varlı tacir ailəsində anadan olmuşdur. Orta yaşlarında rahib Nikolas Patara şəhərinin baş keşişi seçilmişdi. Əfsanəyə görə həmin şəhərdə kasıb bir kişinin 3 qızı vardı. Bu qızlar cehiz üçün pul tapa bilmirdilər. Keşiş Nikolas bundan xəbər tutub bir gecə gizlincə bu qızların evinə gəlir. Pəncərədən və bacadan evə qızlar üçün pul kisəsi atır. Qızların cehiz pulu düzəlir. O gündən xristianlar maddi problemi olanlara müqəddəs Nikolasın kömək edəcəyinə inanırlar.

Keşiş Nikolas öləndən sonra onun qəbri milyonlar ümid yeri olmuşdur. Nikolas 343-cü ildə 65 yaşında vəfat etmişdir.

1087-ci ildə müsəlman türklər Patara və Mura şəhərlərini fəth etmişdilər. Bundan sonra xristian tacirlər bir gecə gizlicə keşiş Nikolasın qəbrini açmış, sümüklərini oğurlayaraq, Barı adasına aparmışdılar.

Şaxta baba

Cəmiyyətimizdə də hər Yeni ilin gəlişi ilə barabər küçələrdə qırmızı əbalı, üzlərinə süni uzun ağ saqqal qoyan "Şaxta babaları" da görürük. Cəmiyyətimizin yaşca ən kiçik nümayəndələri olan uşaqlar, məhz bu "Şaxta babanın" gəlişini çox səbirsizliklə gözləyirlər. Valideynlər çox gözəl bilirlərki "Şaxta baba" deyilən bir şəxs həqiqətdə mövcud deyil. Bu uşaqları sevindirmək və əyləndirmək üçün qurulan bir oyundur.

Müqəddəs Nikolay

Xristian dünyasında Şaxta baba Müqəddəs Nikolay kimi tanınır. Provaslav kilsəsi Müqəddəs Nikolayı səyahətçilərin himayədarı hesab edir. Katoliklər isə onu kasıblara və uşaqlara yardım edən müqəddəs hesab edirlər. Müqəddəs Nikolay sonralar Mərkəzi və Şimali Almaniyada Weinachtsmann (alman dilində Weinachten — milad, mann isə kişi deməkdir), İngiltərədə isə Father Christmams – Miladın Atası adlandırılıb. Avropalı mühacirlərlə Birləşmiş Ştatlaradək gedib çıxan Müqəddəs Nikolay burada artıq Santa Klausa çevrilib.

Şimali Amerika ədəbiyyatında və təsviri sənətində Santa Klaus öz ağ saqqalı, qırmızı kürküylə 8 maral qoşulmuş arabasında milad gecəsi peyda olaraq sobaların borusundan evlərə daxil olur və sobanın yanından asılmış corabların içinə uşaqlar üçün hədiyyələr qoyur.

Noel ata

Dünyanın hər yerində bütün insanlar Yeni ili eyni ümidlərlə — xoş möcüzələr, yeni uğurlar, xoşbəxtlik arzusuyla gözləsələr də bayramı hərə öz adət-ənənəsinə uyğun qarşılayır. Avropa ölkəsi olan Fransada Şaxta baba Per Noel — yəni Noel ata adlanır. O, Yeni il gecəsi gəlir və evin balaca sakinlərinin başmağına hədiyyələr qoyur. Böyüklərsə bayram günü daha çox yeyib-içməyi sevirlər. Fransanın şərab ölkəsi olduğunu nəzərə alsaq, vəziyyəti təsəvvür etmək olar.

Şaxta Baba ilə bağlı nəzəriyyə

Böyük Britaniyanın Exsert Universitetinin mütəxəssisi, fizik Keti Şin Şaxta Babanın bir gecəyə hədiyyələri necə çatdırdığı ilə bağlı nəzəriyyəni belə izah edir. Şaxta Babanın gözə görünmədən sakit şəkildə hərəkət etməsini, Albert Eynşteynin xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi vasitəsilə mümkün ola bilər. Belə ki, yüksək sürətlə hərəkəti hesabına Şaxta Baba, öz bədən ölçüsünü kiçildə və yaşlanmaya bilir. Nəticədə o, evin bacasından daxil ola bilir və uşaqlara Yeni il hədiyyələri bəxş edir. Fizikin hesablamarına görə, sehrbaz saatda 10 milyon km sürətlə hərəkət edərək dünyanın bütün uşaqlarına hədiyyə paylamağı bacarır. Bu səbəbdən Şaxta Babanı görmək və Dopler effekti sayəsində isə eşitmək olmur.

Həmçinin bax

• Milad
• Yeni İl Bayramı
• Ayaz Ata

Xarici keçidlər

• Şaxta Baba haqqında nə bilirik? – FOTOLAR