Ofris: Redaktələr arasındakı fərq
Səhifənin məzmunu 'ayhan super == Xarici keçidlər == * [http://hasanalizade.azeriblog.com/2008/11/12/xaribulbul-haqqinda "Hər şey haqqında" bloq] Kateqor...' yazısı ilə dəyişdirildi Teqlər: Dəyişdirildi Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
k Ayhan super tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Tegel tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. Teq: Geri qaytarma |
||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{Takson |
|||
ayhan super |
|||
| adı = Xarıbülbül |
|||
| şəkil = Ophrys insectifera - Kärbesõis Niitvälja 1.jpg |
|||
| şəkil məlumat = Xarıbülbül |
|||
| şəkilaltı yazı = ''Ophrys insectifera'' |
|||
| aləmi = Bitkilər aləmi |
|||
| yuxarı takson = |
|||
| ranqı = Cins |
|||
| latınca adı = Ophrys |
|||
I ingiliscə adı = Nightingale |
|||
| müəllif = |
|||
| sinonim = |
|||
| aşağı takson = |
|||
| arealın xəritəsi = |
|||
| arealın xəritəsi haqqında = |
|||
| arealın xəritəsinin eni = |
|||
| legend sərhədi = |
|||
| vikinövlər = Ophrys |
|||
| vikianbar = Category:Ophrys |
|||
| itis = |
|||
| ncbi = 59329 |
|||
| he = 29176 |
|||
| geiş1 = |
|||
| geiş2 = |
|||
| beabs = |
|||
}} |
|||
'''Xarıbülbül ''' — səhləbkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsidir. |
|||
Ofris cinsinin 50-dən çox növü var və bunların bir çoxu Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində, ümumiyyətlə [[Qafqaz]] və [[Zaqafqaziya]] ərazisində mövcuddur. Digərləri isə [[Türkiyə]], [[Yunanıstan]], [[Krım]] və başqa yerlərdə bitir. Bu bitkinin Azərbaycanda bitən bütün növləri [[Xarıbülbül]] adı ilə tanınır və latınca ''ophrys caucasica'' və ya ''ophrys mammosa'' adlanır. |
|||
Ophrys — yunan mənşəli sözdür, mənası "qaş" deməkdir. Alimlər bu adı bitkiyə verməklə məcazi mənada bu gülün digərlərinə üstdən aşağı "baxmağını" eyham ediblər. Səhləb fəsiləsinin bir çox nümayəndələri kimi ofrislər də kök toxumasında müştərək surətdə yaşayan və bitkiyə lüzum olan simbiotik göbələklərdən asılıdır. Məhz bu səbəbdən bu bitkiləri başqa yerdə əkmək olmur – onlar məhv olur. Ofrislərin tozlanması zarqanadlı cücülərin (eşşəkarısı və başqaları) köməyi ilə baş verir və onların çiçəkləri həmin cücülərin formasını və görünüşünü təkrarlayaraq, onları özünə cəlb edir. Ofrislərin çiçəkləri şirə ixrac eləmir, ətri isə demək olar ki, yoxdur. Lakin bəzi növlərinin çiçəkləri müəyyən növ cücülərin dişi fərdlərinə xas olan və erkək fərdlərini cəlb edən feromonun iyinə oxşar ətir qoxuya bilər. Təbii ki, cücüləri ofrislərin xüsusi görünüşü ilə bərabər bu qoxu da cəlb edir. Bu görünüşə və bəzən də qoxuya, maraq göstərən həşərat, bir güldən digərinə uçur və beləliklə, tozlanma prosesi baş verir. Göbələklərdən və müəyyən növ cücülərdən asılı olması ofrisləri ətraf mühitin dəyişilməsinə çox həssas edir. Buna görə də bu bitkilər nadir bitkilər hesab olunurlar. Onlar dövlət tərəfindən qorunurlar. Ophrys caucasica və ofrislərin bir çox başqa növləri isə hətta Qırmızı kitabda qeydə alınıblar. |
|||
<gallery> |
|||
Şəkil:Ophrys mammosa Rhodos 02.jpg|''Ophrys mammosa'' |
|||
Şəkil:Ophrys mammosa Rhodos 03.jpg|''Ophrys mammosa'' |
|||
Şəkil:Ophrys araneola flower2.jpg|''Ophrys araneola'' |
|||
Şəkil: Ophrys sulcata MHNT.jpg |Ophrys sulcata |
|||
</gallery> |
|||
== Xarici keçidlər == |
== Xarici keçidlər == |
||
16:56, 2 may 2018 tarixindəki versiya
| Ofris | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Ofris |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Xarıbülbül — səhləbkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsidir.
Ofris cinsinin 50-dən çox növü var və bunların bir çoxu Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində, ümumiyyətlə Qafqaz və Zaqafqaziya ərazisində mövcuddur. Digərləri isə Türkiyə, Yunanıstan, Krım və başqa yerlərdə bitir. Bu bitkinin Azərbaycanda bitən bütün növləri Xarıbülbül adı ilə tanınır və latınca ophrys caucasica və ya ophrys mammosa adlanır.
Ophrys — yunan mənşəli sözdür, mənası "qaş" deməkdir. Alimlər bu adı bitkiyə verməklə məcazi mənada bu gülün digərlərinə üstdən aşağı "baxmağını" eyham ediblər. Səhləb fəsiləsinin bir çox nümayəndələri kimi ofrislər də kök toxumasında müştərək surətdə yaşayan və bitkiyə lüzum olan simbiotik göbələklərdən asılıdır. Məhz bu səbəbdən bu bitkiləri başqa yerdə əkmək olmur – onlar məhv olur. Ofrislərin tozlanması zarqanadlı cücülərin (eşşəkarısı və başqaları) köməyi ilə baş verir və onların çiçəkləri həmin cücülərin formasını və görünüşünü təkrarlayaraq, onları özünə cəlb edir. Ofrislərin çiçəkləri şirə ixrac eləmir, ətri isə demək olar ki, yoxdur. Lakin bəzi növlərinin çiçəkləri müəyyən növ cücülərin dişi fərdlərinə xas olan və erkək fərdlərini cəlb edən feromonun iyinə oxşar ətir qoxuya bilər. Təbii ki, cücüləri ofrislərin xüsusi görünüşü ilə bərabər bu qoxu da cəlb edir. Bu görünüşə və bəzən də qoxuya, maraq göstərən həşərat, bir güldən digərinə uçur və beləliklə, tozlanma prosesi baş verir. Göbələklərdən və müəyyən növ cücülərdən asılı olması ofrisləri ətraf mühitin dəyişilməsinə çox həssas edir. Buna görə də bu bitkilər nadir bitkilər hesab olunurlar. Onlar dövlət tərəfindən qorunurlar. Ophrys caucasica və ofrislərin bir çox başqa növləri isə hətta Qırmızı kitabda qeydə alınıblar.
-
Ophrys mammosa -
Ophrys mammosa -
Ophrys araneola -
Ophrys sulcata
Xarici keçidlər
- ↑ Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 406. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- ↑ Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 945.