Əhməd Cavad: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
5.197.121.50 (müzakirə) tərəfindən edilmiş 4466401 dəyişikliyi geri qaytarıldı.
Teq: Geri qaytarma
ygökfhgvnhgvnhvh
Sətir 64: Sətir 64:
Amma bu etiraz kükrəyən kin-küdurət dalğasının qarşısında bir damlaydı. Qəzetlərdə verilən imzalı-imzasız məqalələrdə, şeirlərdə Cavad təhqir olunurdu. Müxtəlif zamanlarda ona qarşı "Sonadək ifşa etməli" ([[Abdulla Faruq]]), "Sıralarımızda düşmənlərə yer yoxdur" ([[Ağahüseyn Rəsulzadə]]), "Sıralarımızı təmizləyəlim!" ([[Cəfər Xəndan]]), "Təmizliyə başlanmalıdır!" ([[Məmməd Səid Ordubadi]]), "Amansız olmalı!" ([[Mir Cəlal]]), "Səhvlərimiz haqqında" ([[Səməd Vurğun]]), "Sayıqlığın kütləşdiyi yerdə" ([[Seyfulla Şamilov]]) adlı məqalələr yazılmışdır<ref> Bəkir Nəbiyev "Əhməd Cavad" Bakı: "Ozan" nəşriyyatı, 2004. – səh. 29</ref>.
Amma bu etiraz kükrəyən kin-küdurət dalğasının qarşısında bir damlaydı. Qəzetlərdə verilən imzalı-imzasız məqalələrdə, şeirlərdə Cavad təhqir olunurdu. Müxtəlif zamanlarda ona qarşı "Sonadək ifşa etməli" ([[Abdulla Faruq]]), "Sıralarımızda düşmənlərə yer yoxdur" ([[Ağahüseyn Rəsulzadə]]), "Sıralarımızı təmizləyəlim!" ([[Cəfər Xəndan]]), "Təmizliyə başlanmalıdır!" ([[Məmməd Səid Ordubadi]]), "Amansız olmalı!" ([[Mir Cəlal]]), "Səhvlərimiz haqqında" ([[Səməd Vurğun]]), "Sayıqlığın kütləşdiyi yerdə" ([[Seyfulla Şamilov]]) adlı məqalələr yazılmışdır<ref> Bəkir Nəbiyev "Əhməd Cavad" Bakı: "Ozan" nəşriyyatı, 2004. – səh. 29</ref>.


[[1937]]-ci ilin mart ayında [[Şota Rustaveli]]nin “[[Pələng dərisi geymiş pəhləvan]]” əsərinin tərcüməsinə görə ilk mükafata layiq görülməsinə baxmayaraq həmin ilin 4 iyununda həbs edildi. [[1937]]-ci ilin iyununda başlanan istintaq işi həmin ilin 25 sentyabrında qurtarmışdı. [[1937]]-ci ilin 12 oktyabrında başlanıb, cəmi 15 dəqiqə davam edən məhkəmənin sədri Matuleviç, üzvləri Zaryanov və Jiqur olub. [[SSRİ]] Ali Məhkəməsinin Hərbi Kollegiyası Cavadı Azərbaycan Cinayət Məcəlləsinin 69, 70 və 73-cü maddələri ilə ittiham edib. İrəli Mn kl mnvbmöklfbbsürülən ittihamlardan birincisi o idi ki, şair [[1922]]-ci ildən əksinqilabçı Müsavat hərəkatının başçısı olub, [[1936]]-cı ildən isə o, Azərbaycandakı mövcud üsyankar-terrorçu təşkilata qoşularaq, qarşısına Sovet hakimiyyətini yıxmaq, [[Azərbaycan]]ı [[SSRİ]]-dən ayırmaq məqsədini qoyub. Məhkəmədə hərbi hüquqşünas Kostyuşko və prokuror Rovski iştirak ediblər. Müdafiəçilər, yəni vəkillər, şahidlər isə olmayıb. Səhərisi gün isə o güllələndi. Lakin bəzi mənbələrə görə [[Mir Cəfər Bağırov]] [[1956]]-cı ildə öz məhkəməsində Əhməd Cavadın güllələnmədiyini həbsxanada işgəncələrə dözməyərək dünyasını dəyişdiyini deyib. Onun həyat yoldaşı [[Şükriyyə Cavad|Şükriyyə]] xanım isə"Vətən xaininin ailə üzvü" olduğuna görə [[Qazaxıstan]]a 8 il müddətində sürgün edilir. Sonradan Şükriyyə xanım Əhməd Cavadın [[Mir Cəfər Bağırov]]un birbaşa göstərişi ilə həbs olunduğunu demişdir. [[1955]]-ci ilin 19 avqustunda isə şairə bəraət verilir.
[[1937]]-ci ilin mart ayında [[Şota Rustaveli]]nin “[[Pələng dərisi geymiş pəhləvan]]” əsərinin tərcüməsinə görə ilk mükafata layiq görülməsinə baxmayaraq həmin ilin 4 iyununda həbs edildi. [[1937]]-ci ilin iyununda başlanan istintaq işi həmin ilin 25 sentyabrında qurtarmışdı. [[1937]]-ci ilin 12 oktyabrında başlanıb, cəmi 15 dəqiqə davam edən məhkəmənin sədri Matuleviç, üzvləri Zaryanov və Jiqur olub. [[SSRİ]] Ali Məhkəməsinin Hərbi Kollegiyası Cavadı Azərbaycan Cinayət Məcəlləsinin 69, 70 və 73-cü maddələri ilə ittiham edib. İrəli Mn kl mnvbmöklfbbsürülən ittihamlardan birincisi o idi ki, şair [[1922]]-ci ildən əksinqilabçı Müsavat hərəkatının başçısı olub, [[1936]]-cı ildən isə o, Azərbaycandakı mövcud üsyankar-terrorçu təşkilata qoşularaq, qarşısına Sovet hakimiyyətini yıxmaq, [[Azərbaycan]]ı [[SSRİ]]-dən ayırmaq məqsədini qoyub. Məhkəmədə hərbi hüquqşünas Kostyuşko və prokuror Rovski iştirak ediblər. Müdafiəçilər, yəni vəkillər, şahidlər isə olmayıb. Səhərisi gün isə o güllələndi. Lakin bəzi mənbələrə görə [[Mir Cəfər Bağırov]] [[1956]]-cı ildə öz məhkəməsində Əhməd Cavadın güllələnmədiyini həbsxanada işgəncələrə dözməyərək dünyasını dəyişdiyini deyib. Onun həyat yoldaşı [[Şükriyyə Cavad|Şükriyyə]] xanım isə"Vətən xaininin ailə üzvü" olduğuna görə [[Qazaxıstan]]a 8 il müddətində sürgün edilir. Sonradan Şükriyyə xanım Əhməd Cavadın [[Mir Cəfər Bağırov]]un birbaşa göstərişi ilə həbs olunduğunu demişdir. [[1955]]-ci ilin 19 avqustunda isə şairə bəraət verilir.ehmed cavad pox yeyir


== Kitabları ==
== Kitabları ==

14:04, 7 noyabr 2018 tarixindəki versiya

Vikipediyada bu adlı digər şəxslər haqqında da məqalələr var; bax: Əhməd.
Əhməd Cavad
Doğum tarixi 5 may 1892(1892-05-05)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 12 oktyabr 1937(1937-10-12) (45 yaşında)
Vəfat yeri
Həyat yoldaşı
Uşağı
  • Yılmaz Axundzadə[d]
Təhsili
Fəaliyyəti şair, tərcüməçi, redaktor, ədəbiyyat tənqidçisi
Fəaliyyət illəri 1916-cı ildən
Vikimənbənin loqosu Əhməd Cavad Vikimənbədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Əhməd Cavad (tam adı: Cavad Məhəmmədəli oğlu Axundzadə) — Azərbaycanlı şair, tərcüməçi, AYB-nin üzvü (1934), professor (1933).[1]

Həyatı

Əhməd Cavad 1893-ci il mayın 5-də Gəncə qəzasının Şəmkir dairəsinin Seyfəli kəndində anadan olmuşdur. Gəncə ruhani seminariyasında (1906-1912), Azərbaycan Ali Pedaqoji İnstitutunun tarix və filologiya fakültəsində (1922-1927) təhsil almışdır.

Şeirləri 1913-cü ildən çap edilmişdir. Yaradıcılığa lirik şeirlə başlayan şairin 1916-cı ildə "Qoşma" adlı ilk kitabı çapdan çıxmışdır. 1919-cu ildə isə "Dalğa" adlı kitabı nəşr olunmuşdur. Onun məşhur "İstiqlal uğrunda şeirlər" kitabı isə 1928-ci ildə İstanbulda buraxılmışdır.

Sovet ittifaqı qurulduqdan sonra həyatı, həbsləri və repressiyaya uğraması

Şair, tərcüməçi, AYB-nin Cavad Azərbaycan himninin sözlərinin

müəllifidir. Sovet hökuməti qurulduqdan sonra Quba Xalq Maarif şöbəsinin müdiri (1920-1922), Gəncədə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunda Azərbaycan və rus dilləri kafedrasında müəllim, dosent, kafedra müdiri (1930-1933), Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatının tərcümə şöbəsində redaktor (1934), "Azərbaycanfilm" studiyasında sənədli filmlər şöbəsinin müdiri (1935-1936) kimi fərqli yerlərdə işləmişdir. Lakin bu illər ərzində ona qarşı yazılan məqalələr və donoslar onun dəfələrlə həbsinə səbəb olmuşdur.

Bir müddət o Müsavat partiyasının üzvü olmuşdur və hətta 1923-cü ildə onu dövlətə qarşı gizli fəaliyyətdə və "Müsavat" partiyasının rəhbərlərindən olan Mirzəbala Məmmədzadənin хaricə qaçırılmasında хüsusi rolunun olmasında ittiham edərək həbs etmişdilər. Sonradan elə həmin ildə deklorasiya altında azad edilmişdir.

1925-ci ildə Ə.Cavad qələmə aldığı "Göy-göl" şeirinə bir qrup həmkarı tərəfindən əksinqilabi şeir damğası vurulur və bununla da şair həbsхanaya salınır. Damğaya səbəb şairin yazdığı bu misralardır:

Fayl:Əhməd Cavad.jpg
Əhməd Cavadın son şəkli
Fayl:Əhməd Cavad (həyat yoldaşı Şükriyyə xanım).jpg
Həyat yoldaşı Şükriyyə xanım
" Sənin gözəlliyin gəlməz ki saya,

Qoynunda yer vardır yıldıza, aya!

Oldun sən onlara mehriban daya,

Fələk büsatını quralı, Göy göl![2]

"

Şairi bu bənddə ulduzdan aydan danışıb müsavatçılara ismarıc göndərməkdə ittiham edib şeirin tərcüməsini Moskvaya göndərirlər. Şeirdə heç bir siyasi səhvin tapılmadığı barədə Bakı məlumatlandırılır nəticədə yerli idarəetmədə olanlar şairi həbsdən azad etmək məcburiyyətində qalırlar.

1928-ci ildə Türkiyədə müsavatçıların nəşr etdikləri "İstiqlal məcmuəsi"ndə onun şeirləri də işıq üzü gördü. Əhməd Cavadın həbsi üçün səbəb axtaran bəzi həmkarları bundan yararlanaraq yorulmaq bilmədən mətbuatda "İstiqlal məcmuəsi"ndə çap olunan şeirlərinə görə onu ittiham etdilər. Cavad isə öz növbəsində "Kommunist" qəzetinin 1929-cu il 31 oktyabr tarixli sayında "Şiddətli protesto edirəm" məqaləsi ilə yazılanlara belə cavab verdi:

" Aprel inqilabından sonra əlaqədar olmadığım bir təşkilat tərəfindən nəşr edilən bu kitabdan xəbərim olmadığı kimi, hansı parçalarımın da oraya düşdüyündən xəbərim yoxdur. "

Amma bu etiraz kükrəyən kin-küdurət dalğasının qarşısında bir damlaydı. Qəzetlərdə verilən imzalı-imzasız məqalələrdə, şeirlərdə Cavad təhqir olunurdu. Müxtəlif zamanlarda ona qarşı "Sonadək ifşa etməli" (Abdulla Faruq), "Sıralarımızda düşmənlərə yer yoxdur" (Ağahüseyn Rəsulzadə), "Sıralarımızı təmizləyəlim!" (Cəfər Xəndan), "Təmizliyə başlanmalıdır!" (Məmməd Səid Ordubadi), "Amansız olmalı!" (Mir Cəlal), "Səhvlərimiz haqqında" (Səməd Vurğun), "Sayıqlığın kütləşdiyi yerdə" (Seyfulla Şamilov) adlı məqalələr yazılmışdır[3].

1937-ci ilin mart ayında Şota Rustavelinin “Pələng dərisi geymiş pəhləvan” əsərinin tərcüməsinə görə ilk mükafata layiq görülməsinə baxmayaraq həmin ilin 4 iyununda həbs edildi. 1937-ci ilin iyununda başlanan istintaq işi həmin ilin 25 sentyabrında qurtarmışdı. 1937-ci ilin 12 oktyabrında başlanıb, cəmi 15 dəqiqə davam edən məhkəmənin sədri Matuleviç, üzvləri Zaryanov və Jiqur olub. SSRİ Ali Məhkəməsinin Hərbi Kollegiyası Cavadı Azərbaycan Cinayət Məcəlləsinin 69, 70 və 73-cü maddələri ilə ittiham edib. İrəli Mn kl mnvbmöklfbbsürülən ittihamlardan birincisi o idi ki, şair 1922-ci ildən əksinqilabçı Müsavat hərəkatının başçısı olub, 1936-cı ildən isə o, Azərbaycandakı mövcud üsyankar-terrorçu təşkilata qoşularaq, qarşısına Sovet hakimiyyətini yıxmaq, Azərbaycanı SSRİ-dən ayırmaq məqsədini qoyub. Məhkəmədə hərbi hüquqşünas Kostyuşko və prokuror Rovski iştirak ediblər. Müdafiəçilər, yəni vəkillər, şahidlər isə olmayıb. Səhərisi gün isə o güllələndi. Lakin bəzi mənbələrə görə Mir Cəfər Bağırov 1956-cı ildə öz məhkəməsində Əhməd Cavadın güllələnmədiyini həbsxanada işgəncələrə dözməyərək dünyasını dəyişdiyini deyib. Onun həyat yoldaşı Şükriyyə xanım isə"Vətən xaininin ailə üzvü" olduğuna görə Qazaxıstana 8 il müddətində sürgün edilir. Sonradan Şükriyyə xanım Əhməd Cavadın Mir Cəfər Bağırovun birbaşa göstərişi ilə həbs olunduğunu demişdir. 1955-ci ilin 19 avqustunda isə şairə bəraət verilir.ehmed cavad pox yeyir

Kitabları

  • Gəlmə Bismillah: Şerlər // Azərbaycan.- 1994.- 6 der.-s.4.
  • Haqq bağıran səs / Tərt. və ön söz A.Əliyevanındır. – B.: Nicat, 1991.- 31 s.
  • Çırpınırdı Qara dəniz: (Şer) // Yeni Azərba

Haqqında olan əsərlər

  • Salmanlı R. İstiqlal şairi Əhməd Cavad haqqında // Azərbaycan.- 2003.- 28 may.- s.6.
  • Rzalı R. Altunlar yurdudur bu kasıb ölkə. – Azərbaycan himninin müəlliflərindən biri // Azərbaycan. – 2002.- 28 may.- s.8.
  • Rzayeva M. Əhməd Cavadın haqqını tanıyan Türkiyə oldu // Şərq.- 2006.- 28 fevr.- s.6.
  • Mustafayeva G. Müstəqil Azərbaycan respublikasının Əhməd Cavad yaradıcılığında rolu // Ədalət.- 2006.- 10 mart.- s.7.
  • Qusarda ilk dünyəvi məktəbi Əhməd Cavad təşkil edib: (Qabaqcıl maarif xadimi, müharibə və əmək veteranı Sabir Piroğlanovun Əhməd Cavad haqqında xatirələri) // Azərbaycan. – 2005.- 28 may.- s.16.
  • Гурбанов Ш. Я певец свободы!: Ахмед Джавад-100//Баку.-1993.-6 марта.-С.2.
  • Саледдин А. Свет очей моих-Азербайджан!: К 100 летию со дня рождения Ахмеда Джавада//Литературный Азербайджан.-1992.-№4.-С.3-8.
  • Afina Məmmədli Əflatun qızı."Əhməd Cavad və Türkiyə" kitabı / 2010. Elm və Təhsil. Bakı. 160 s.

İstinadlar

  1. ↑ Əhməd Cavad
  2. ↑ Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası I cild. Bakı: Lider nəşriyyatı, 2004, s. 329
  3. ↑ Bəkir Nəbiyev "Əhməd Cavad" Bakı: "Ozan" nəşriyyatı, 2004. – səh. 29

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

Şablon:Stalin repressiyalarının qurbanı olmuş azərbaycanlı şair və yazıçılar

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Əhməd_Cavad&oldid=4467735"