Qız qalası əfsanəsi (film, 1923)

Qız qalası əfsanəsi
Janr	dram filmi
Rejissor	Vladimir Ballyuzek
Baş rollarda	Sofiya Jozeffi Hənəfi Terequlov İsmayıl Hidayətzadə İbrahim Azəri Rza Darablı Kazım Ziya Ağasadıq Gəraybəyli Vaqram Papazyan Ələkbər Hüseynzadə Möhsün Sənani
İstehsalçı	Azərbaycanfilm
İlk baxış tarixi	1924
Müddət	54,5 dəq.
Ölkə	SSRİ
Dil	rus dili
Rəng	ağ-qara[d]
IMDb	ID1407280

"Qız qalası əfsanəsi" — rejissor Vladimir Ballyuzekin 1923-cü ildə Azərbaycan Foto-Kino İdarəsində ekranlaşdırdığı tammetrajlı səssiz bədii film. Film 2011-ci ildə kinorejissor Hüseyn Mehdiyevin layihəsi əsasında Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin sifarişi; Rusiya Dövlət Kinofilmləri Fondu və Azərbaycan Dövlət Film Fondunun dəstəyi ilə Azərbaycan Kinorejissorlar Gildiyasında bərpa olunmuşdur.

Məzmun

Köhnə Bakı. Səməd xan çox narahatdır. Arvadı hamilədir. Xana xəbər verirlər ki, uşaq anadan olur, ana isə vəfat edir. Qəzəblənmiş xan uşağa belə baxmayıb əmr edir ki, uşağı saraydan uzaqlaşdırsınlar. Körpə qız təbiətin qoynunda bir qarının evində böyüyür, gözəl bir qız olur. Xan ova çıxarkən qızı Gülnarla (Sofiya Jozeffi) rastlaşır, onu tanıyır. Qızını saraya gətirir, Gülnarın sevdiyi oğlanı da (İsmayıl Hidayətzadə) saraya çağırırlar. Gülnar anasının libaslarını geyinərkən xanda şəhvət hissi oyanır. O, Gülnarın simasında vəfat etmiş arvadını görür. Hisslərini cilovlaya bilməyən ata nəhayət, ürəyini qızına açır. Gülnar bu biabırçılığa dözməyib xanın onun üçün tikdirdiyi Qız qalasından özünü dənizə atıb faciəli surətdə həlak olur.

Film haqqında

• Film Bakıda Xəzər dənizinin sahilində ucalan XII əsrin tarixi memarlıq abidəsi-Qız Qalası ilə bağlı Azərbaycan xalq əfsanələri motivləri əsasında çəkilmişdir. Film mövzu və süjetcə maraqlıdır. Sözsüz və səssiz olmasına baxmayaraq, hadisələrin gedişi aydın və anlaşıqlı idi. Bununla belə filmdə süjetlə möhkəm bağlı olmayan əlavə məhəbbət xətləri, üsyan epizodları verilmişdir. Rejissor Azərbaycan xalqının tarixini, onun mədəniyyətini və məişətini yaxşı bilmədiyindən bu mövzunun real traktovkasına və milli koloritinə mənfi təsir göstərmişdir.
• Filmin çəkilişlərinə 1923-cü ilin may ayında başlanılmışdı.
• Filmin çəkilişlərində 1500 adam iştirak etmişdir.
• Filmdə aktyorlar Ağasadıq Gəraybəyli, Möhsün Sənani və Rüstəm Kazımovun oynadıqları ilk rollarıdır.
• Film "Qız qalası" əfsanəsi əsasında çəkilmişdir.
• Film 2011-ci ildə Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin sifarişi; Rusiya Dövlət Kinofilmləri Fondu və Azərbaycan Dövlət Film Fondunun dəstəyi ilə Azərbaycan Kinorejissorlar Gildiyasında bərpa olunmuşdur.

Səhvlər

• Filmdə xanın arvadının tarı gitara kimi tutaraq çalması çox maraqlıdır. Bu da onu göstərir ki, rejissor Azərbaycan mədəniyyətinə nə qədər nabələd olmuşdur.

Filmin heyəti

Filmin üzərində işləyənlər

Ssenari müəllifi: N. Breslav-Lurye

Quruluşçu rejissor: Vladimir Ballyuzek

Quruluşçu operator: Vladimir Lemke

Quruluşçu rəssam: Vladimir Ballyuzek

Qrim rəssamı: Georgi Parisaşvili

Rejissor köməkçisi: Məmməd Əlili

Rollarda

Sofiya Jozeffi - xanın arvadı Cəvahir; xanın qızı Gülnar

Vaqram Papazyan - Səməd xan

Hənəfi Terequlov - Şirvan xanı

İsmayıl Hidayətzadə - Gülnarın sevgilisi Zöhrab

Yevgeni Muromski - Kərim

İbrahim Azəri - Səməd xanın vəziri

Rza Darablı - Səməd xanın vəkili

Kazım Ziya - molla

O. Zərifyan - münəccim

Ağasadıq Gəraybəyli - həkim

B. Anqarskaya - Cəvahirin qulluqçusu

Ələkbər Hüseynzadə - əyan

Möhsün Sənani - döyüşçü

Georgi Parisaşvili

N. Breslav-Lurye

Hacıməmməd Qafqazlı - əyan

Məcid Şamxalov

Rüstəm Kazımov

Xeyri Əmirzadə

Filmin bərpa heyəti

Layihənin rəhbəri: Hüseyn Mehdiyev

Bəstəkar: Fərəc Qarayev

Dialoqların mətni: Ramiz Rövşən

Redaktor-ekspert: Ayaz Salayev

Montaj: Elşad Rəhimov

Səs operatoru: Teymur Kərimov

Musiqi redaktoru: Rauf Əliyev

Redaktor: Aysel Əliyeva

Təsvirin redaktoru: İqrar Əşrəfzadə

Assistent: İsmayıl Qasımov

Maliyyə: Asiyat Ağayeva

İcraçı prodüser: Şahirə Tacəddin

Sitatlar

-Koqda Deviçya Başnya Stoyala u samoqo morya volnı laskali yeya mraçnıye stenı.

-Vo dvortse xana Sameda usluqi qotovili komnatu novobraçnım.

-Qurani Kərim : Beregis yedinokrovnoy jenşinı, sladkoy, kak myod i yadovitoy, kak zmeya.

-Gyulnar kajdoye utro smotrela iz okna. Ona tak boyalas uvidet pervıye kamni

Mənbə

• Газ. "Бакинский рабочий". 16 января 1924 г.
• "Pravda" qəzeti, 2 aprel 1924-cü il.
• Şəmsəddin Abbasov. “Sovet Azərbaycanının kinosu” //Kommunist.- 1958.- 29 avqust.
• Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası. Memarlıq və İncəsənət İnstitutu. Nazim Sadıxov. Azərbaycan bədii kinosu (1920-1935-ci illər). Bakı: Elm, 1970.
• Азербайджанской ССР кинематография. Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 12.
• Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 35-36.
• Aydın Kazımzadə. Azərbaycan kinosu. Filmlərin izahlı kataloqu: 1898-2002. 2 cilddə. 1-ci cild. Bakı: Nağıl evi, 2003.
• Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 19-20.
• Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan. Ramiz Məmmədov. Kino. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi, 2007.- səh. 812.

Həmçinin bax

Azərbaycan filmlərinin siyahısı

Xarici keçid

• Filmi izlə: orijinal versiya  (az.),  (rus.) bərpa edilmiş versiya  (az.)